استفاده از دیپلماسی آب به معنای صادرات آب است نه واردات آن

به گزارش نامه‌نیوز مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی به بررسی ابعاد مختلف حقوقی و کارشناسی «طرح تأمین آب کشاورزی و شرب فلات مرکزی، شرق و جنوب شرق ایران» پرداخته و درنهایت به این نتیجه رسیده است که این طرح نمی تواند راهگشای چالش های تامین آب مورد نیاز کشور باشد. با توجه به کاهش بارندگی ها درسال های اخیر و خشکسالی های اتفاق افتاده و همچنین پراکنش نامناسب مکانی و زمانی بارندگی ها درکشور، طرح«تأمین آب کشاورزی و شرب فلات مرکزی، شرق و جنوب شرق ایران» ارائه شده است. براساس این طرح دولت مجاز است که جهت تأمین نیاز آبی مناطق مختلف کشور که دارای معضل کمبود آب هستند، اقدام به وارد کردن آب از کشورهای همسایه کند. علاوه بر این به دولت اجازه داده می شود در جهت تأمین آب کشاورزی و شرب استان های مرکزی، شرقی، جنوبی و شمال کشور با استفاده از توان و مزیت های بخش غیردولتی با توجه به ماده (142) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه مصوب 15/10/1389 کشور بند «الف»، نسبت به انتقال آب از سایر کشورها به داخل اقدام کند. **آب اولین جزء آمایش سرزمین به اعتقاد کارشناسان مرکز پژوهشهای مجلس،آب به عنوان اولین جزء آمایش سرزمین بوده و هرگونه تصمیم گیری در مورد آن باید به صورت سنجیده و با احتساب تمام شرایط صورت گیرد.ازسوی دیگر موضوع واردات آب از یک کشور مساله ای است که دربلندمدت می تواند امنیت ملی کشور را متأثر کرده و آثار منفی به دنبال داشته باشد و از این رو واردات آب از کشورهای دیگر و وابسته کردن توسعه مناطقی از کشور به آن با توجه به وضعیت نامطلوب اقلیمی خاورمیانه و همچنین ناپایداری های آن،منطقی به نظر نمی رسد. نکته حایز اهمیت از دید کارشناسان مرکز پژوهش ها،داشتن نفوذ مؤثر در منطقه،استفاده از دیپلماسی آب به معنای صادرات آب است نه واردات آن. علی رغم وجود کم آبی و وقوع خشکسالی ها درکشور، بسیاری از مشکلات حادث شده تاکنون به علت مدیریت نامطلوب منابع آب درکشور است به طوری که نبود مدیریت جامع منابع آب درکشور درچارچوب حوضه های آبریز،بهره وری پایین آب دربخش کشاورزی،هدررفت آب در شبکه های توزیع آب شرب،عدم توجه به بازیافت پساب و آب های برگشتی و مسائلی از این قبیل،در نهایت اثر کم آبی و خشکسالی ها را تشدید کرده و مشکلات را مضاعف می سازد. با توجه به شرایط فوق راهکار ارائه شده توسط طرح پیشنهادی درواقع به منزله پاک کردن صورت مسئله است تا برطرف نمودن مشکل. یکی از اهداف طرح ارائه شده تأمین آب کشاورزی مناطق مختلف کشور ازجمله استان های جنوبی است.این در حالی است که کشورهای آبخیز منطقه عمدتاً در شمال شرق و شمال غرب کشور ایران واقع شده اند و انتقال آب برای مصارف کشاورزی،با عنایت به حجم بالای موردنیاز و مسافت طولانی انتقال مقرون به صرفه نیست و بهره وری پایین آب در بخش کشاورزی نیز به چالش های این موضوع بیشتر دامن می زند. بر این اساس باید گزارش توجیهی فنی، اقتصادی، مالی و زیست محیطی این طرح براساس اصول علمی و کارشناسی تهیه شود و سپس تصمیم گیری های لازم درمورد آن به عمل آید. ** هزینه های مترتب بر طرح مذکور صرف مهار آب های مرزی شود گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی حاکی است ؛ سالانه بیش از پنج میلیارد مترمکعب آب در سال از مرزهای غربی کشور خارج شده و وارد کشور عراق می گردد. علی رغم وجود قوانین مختلف و توصیه های مکرر مقام معظم رهبری درباره مهار آب های مرزی غرب کشور،تاکنون اقدام مؤثری در این زمینه صورت نگرفته است.بسیار منطقی تر است که هزینه های مترتب بر طرح مذکور در جهت مهار آب های مرزی خروجی از کشور صرف شود. ** توصیه به استفاده از آب مجازی در فرآیند تولید بسیاری از محصولات به طور مستقیم یا غیرمستقیم از آب استفاده می شود بنابراین می توان گفت که بسیاری از محصولات،محتوی مقادیر مختلفی آب هستند و صادرات و واردات آنها می تواند به طور غیرمستقیم صادرات و واردات آب باشد.درحالی که آب در تولید محصولات مختلف استفاده می شود اما ارزش آن در صادرات لحاظ نمی شود و با احتساب قیمت آب مجازی،گاه کشورهایی که محصولات کشاورزی به آنها صادر می شود بیشترین سود را از کشاورزی کشور صادرکننده می برند. بنابراین منطقی به نظر نمی رسد که با هزینه های بالا اقدام به خرید آب کرد و از طرف دیگر اقدام به صادرات محصولاتی کرد که در تولید آنها آب مصرف شده است اما در تعیین ارزش آنها ارزش آب لحاظ نشده است. در هر صورت مرکز پژوهشهای مجلس تصویب طرح«تأمین آب کشاورزی و شرب فلات مرکزی، شرق و جنوب شرق ایران»که به دولت اجازه واردات آب از کشورهای همجوار را می دهد،به دلیل ایجاد وابستگی به منابع آب خارج از کشور تأیید نمی کند. این گزارش مدیریت ناصحیح منابع آب در کشور را تشدید کننده عواقب خشکسالی عنوان کرده و بر این باور است که با توجه به خروج مقادیر زیادی آب از مرزهای غربی کشور،این طرح نمی تواند در بلندمدت حلّال مشکلات بخش آب باشد. درنهایت براساس نظر کارشناسان مرکز پژوهش ها این طرح با اصول 75 و 52 قانون اساسی جمهوری اسلامی مغایر است و با عنایت به مشکلات فنی، کارشناسی حقوقی، مالی و قیمت تمام شده آب وارداتی مترتب بر این طرح،تصویب آن علاوه برمغایرت با قوانین بالادستی در تضاد با منافع ملی بوده و توصیه نمی شود.

منبع: ایرنا