وین و بازگشت دلهره توافق یا عدم توافق هسته‌ای! / ایران و 1+5 از بن‌بست سانتریفیوژها، غنی‌سازی و تحریم‌ها خارج می‌شوند؟

خدیجه غبیشاوی- محمد جواد ظریف، وزیر خارجه و مسئول تیم مذاکره کننده‌ ایران صبح امروز (سه شنبه) تهران را به مقصد وین ترک کرد تا فردا چهارشنبه (23 مهر ماه) به همراه «جان کری» وزیر خارجه آمریکا و «کاترین اشتون» مسئول ارشد گروه کشورهای 1+5 دور جدیدی از مذاکرات را با نشستی سه جانبه آغاز کنند. یک ماه تا یک سالگی امضای توافق‌نامه‌ برنامه‌ اقدام مشترک میان ایران و گروه 1+5 (شامل پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، آمریکا، انگبلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) زمان باقی مانده است؛ توافق‌نامه ای که بر اساس آن ایران و گروه 1+5 خود را ملزم و متعهد به برداشتن گام‌هایی برای حل پرونده هسته ای ایران کردند تا بر اساس این گام ها شرایط را برای دستیابی به توافقِ جامع و نهایی نیز فراهم کنند. «برنامه‌ی اقدام مشترک» که به مدت 6 ماه ایران را در زمینه تعلیق بخشی از فعالیت های هسته ای خود و غرب را به تعلیق برخی از تحریم های ایران و همچنین ارائه دارایی های بلوکه شده‌ تهران متعهد کرده بود، در پایان تیر ماه و با به نتیجه نرسیدن مذاکرات برای دستیابی به توافق نهایی به مدت 6 ماه دیگر یعنی تا 24 نوامبر (3 آذر) تمدید شد. بر این اساس، امروز سه شنبه و یک روز قبل از دیدار وزرای خارجه ایران و آمریکا قرار است «سید عباس عراقچی» و «مجید تخت روانچی» معاونان وزیر خارجه کشورمان با «وندی شرمن» و «ویلیام برنز» معاونان وزیر خارجه آمریکا دیداری جداگانه برگزار کنند. از «سکوت نیویورک» تا بازگشت به «هتل کوبرگ وین» محمد جواد ظریف و جان کری، وزرای خارجه ایران و آمریکا که تاکنون بیش از ده‌ها بار در یک سال گذشته با یکدیگر دیدار دوجانبه آن هم در چارچوب مذاکرات هسته‌ای برگزار کرده اند فردا (چهارشنبه) بار دیگر در هتل کوبرگِ وین به دیدار یکدیگر خواهند رفت و این در شرایطی است که سال گذشته «حسن روحانی» رئیس جمهوری ایران و باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا در مکالمه تلفنی تاریخی 20 دقیقه ای خود در نخستین حضور روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، وزرای خارجه‌ خود را مسئول ادامه‌ مذاکرات هسته‌ای کرده بودند. پس از تمدید برنامه‌ی اقدام مشترک در تیرماه گذشته با هدف ادامه‌ مذاکرات هسته‌ای برای دستیابی به توافقِ نهایی، نخستین نشست رسمی ایران و 1+5 در نیویورک و در حاشیه‌ی برگزاری شصت و نهمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار شد و این دور از مذاکرات که با دیدارهای دوجانبه و چندجانبه همراه بود اگرچه به ظن بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران و همچنین رسانه‌های ایرانی و غربی بدون نتیجه به پایان رسید اما توقف یک باره مذاکرات آن هم در حالی که رسانه های غربی از پیشنهادهای متعدد طرف آمریکایی و ایرانی برای حل موارد مورد اختلاف خبر داده بودند، می تواند بیانگر آن باشد که این بار وین و هتل کوبرگ این شهر می تواند میزبان نشست های مهم دوجانبه و چندجانبه ای به سمت خروج پرونده هسته ای ایران از بن بست باشد. روزنامه وال استریت ژورنال درباره آغاز دور جدیدی از مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 در وین اینطور می نویسد: این دیدار بخشی از تلاش های شتابزده واشنگتن برای نجات مذاکراتی است که با هدف محدود کردن برنامه هسته ای ایران در جریان است. احتمال شکست دیپلماسی با ایران، مقامات آمریکایی و اروپایی را که می ترسند این امر به بروز درگیری در خاورمیانه منجر شود، وحشت زده کرده است. این روزنامه می افزاید: برخی از دیپلمات های اروپایی و عرب نیز اعتقاد دارند بعید است که تیم اوباما مایل باشد مذاکرات را رها کند چرا که کاخ سفید تاکنون زمان و هزینه گزافی را در این روند دیپلماتیک صرف کرده است و شکست گفت و گوها تبعات منفی بالقوه زیادی دارد. ایران و 1+5 از بن بست سانتریفیوژها و تحریم ها خارج می‌شوند؟ تعداد سانتریفیوژها، توان غنی سازی ایران در آینده و همچنین روند برداشته شدن تحریم ها همچنان موارد اختلافی باقی مانده میان ایران و گروه 1+5 را تشکیل می دهند؛ مواردی که گرچه به گفته وزیر خارجه آمریکا تنها 5 درصد باقی مانده از متن توافق نهایی را تشکیل می دهند اما در واقع کلیت متن توافق را به خود اختصاص داده اند. تعداد سانتریفیوژهای فعال در تاسیسات هسته ای ایران برای غنی سازی اورانیوم یکی از موارد اصلی اختلاف را نشکیل می دهند؛ چنانکه ایران به دنیال حفظ و افزایش تعداد کنونی سانتریفیوژها است و غرب خواهان کاهش 10 هزار تایی آن است. در مذاکرات نیویورک حرف و حدیث های فراوانی از سوی رسانه های غربی درباره تلاش ایران و آمریکا برای حل این موضوع منتشر شد که یکی از پیشنهادهای مطرح شده در این باره را قطع اتصالات میان سانتریفیوژها عنوان می کردند؛ پیشنهادی که اگرچه تلویحا اصل آن از سوی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا رد شد اما با واکنش های فراوانی نیز همراه بود. تعلیق و یا لغو تحریم ها و همچنین پروسه زمانی این روند از یک سو و از سوی دیگر، توان غنی سازی ایران در آینده از دیگر موارد اصلی اختلافات میان ایران و گروه 1+5 را تشکیل می دهد که انتظار می رود عمده تمرکز نشست سه جانبه فردا نیز بر روی این موضوعات باشد. از سوی دیگر، حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران شب گذشته درباره دور جدید مذاکرات گفت: موضوع هسته ای بازگشت ناپذیر است و هیچ وقت به قبل برنخواهیم گشت. به شرایطی رسیدیم که به یکسال قبل برنمیگردیم اما اینکه چگونه پیشرفت می کنیم .و آیا در چهل روز آینده توافق نهایی می شود تمدید می شود یا نمی شود و ... مسائلی است که مطرح است. فکر میکنیم در همین 40 روز باقی مانده مسائل قابل حل و فصل نهایی است اما اگر مسائلی پیش بیاید که نتوانیم همه مسائل را حل کنیم راه حلی را دو طرف به تفاهم می رسند. موضوعی که بیانگر آن است که ایران و 1+5 برای توافق و یا عدم توافق نیز برنامه دارند و در صورت عدم دستیابی به توافق نهایی، دیپلماسی میان طرفین ادامه خواهد داشت.