سهم زنان از کرسی‌های 9 پارلمان ایران
پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :
به گزارش نامه نیوز، در انتخابات رياست جمهوري، با تعريف مضيقي که از «رجل سياسي» شده و در انتخابات خبرگان به دليل الزام «فقاهت» و «مرجعيت»، علي القاعده سهمي براي زنان متصور نيست. در همين دو انتخابات سراسري ديگر - مجلس شوراي اسلامي و شوراهاي شهر و روستا- هم که اين بحث به ميان مي‌آيد، هيچ گاه سهمي بيش از يک بيستم، به زنان نرسيده است. حداکثر سهم «نيمي از جامعه» که جنسيت مونث دارند، در کابينه 11 دولت پس از انقلاب هم، تنها يک بار وزارت بوده و کمتر از انگشتان دو دست، پست معاونت رياست جمهوري به زنان رسيده است.
تشکيل ميتينگ‌هاي «زنانه» در آستانه انتخابات‌هاي پارلماني، رونقي بيش از انتخابات پارلمان شهري يا همان شوراهاي شهر دارد. هرچند سهم زنان در دومي بيش از اولي است و گويا در مديريت شهري بيش از مديريت تقنيني کشور به اين قشر از جامعه اعتماد وجود دارد. اين ميتينگها در انتخابات‌هاي پيش از اين، نه سهم برابر جنسي در ليستهاي انتخاباتي که به سهم 30 درصدي هم قانع بودند اما در خوشبينانه‌ترين حالت در پايتخت که رقابت اصلي ميان احزاب و گروه‌هاي سياسي در مي‌گيرد، تنها يک ششم -حدود 16 درصد- ليست به زنان مي‌رسد. اسفبار تر اينکه درصد راي آوري و حضور آنان در پارلمان به مراتب کمتر اين است.
نگاهي به ترکيب نمايندگان 9 دوره مجلس شوراي اسلامي نشان مي‌دهد که رکورد حضور زنان در مجلس پنجم زده شد و 14 نماينده زن به خانه ملت راه يافتند. مجالس ششم و هفتم با 13 نماينده زن در جايگاه بعدي قرار دارند. سه مجلس اول با 4 نماينده زن -که تمامي آنها از حوزه انتخابيه تهران وارد مجلس شده بودند- نيز در اقليت قرار دارند.
در جدول زير تمامي نمايندگان زن در ادوار گذشته مجلس شوراي اسلامي و همچنين نامزدهاي زني که در تهران در ليستهاي انتخاباتي جاي گرفتند اما به مجلس راه نيافتند، آمده است:
|
جدول شماره 1: معرفي نمايندگان زن در پارلمان ايران |
|||
|
اسامي مجالس |
نمايندگان زن از حوزه تهران |
نمايندگان زن در ديگر استانها |
نامزدهاي زني که در تهران راي نياوردند |
|
مجلس اول |
عاتقه صديقي (رجايي)، مريم بهروزي، گوهرالشريعه دستغيب و اعظم طالقاني |
---- |
مريم و عذرا فراهاني در ليست کانديداهاي انقلابي و ترقي خواه، مريم فرمانفرمايان و فاطمه ايزدي در ليست حزب توده، لباف و فرشته هاشمي در ليست جامعه روحانيت مبارز |
|
مجلس دوم |
عاتقه صديقي (رجايي)، مريم بهروزي، گوهرالشريعه دستغيب و مرضيه دباغ |
---- |
منصوره طبيب زاده و ربابه رفيعي در ليست انجمن اسلامي معلمان و دفتر تحکيم |
|
مجلس سوم |
عاتقه صديقي (رجايي)، مريم بهروزي، گوهرالشريعه دستغيب و مرضيه دباغ |
---- |
زهرا عباسي، آمنه ظفرقندي و پروين سليحي به ترتيب در ليستهاي جامعه روحانيت مبارز، تحکيم وحدت و انجمن اسلامي معلمان |
|
مجلس چهارم |
نفيسه فياض بخش، مريم بهروزي، پروين سليحي، مرضيه وحيددستجردي و منيره نوبخت |
فخرتاج اميرشقاقي و فاطمه همايون مقدم نمايندگان تبريز، اختر درخشنده نماينده کرمانشاه و قديسه سيدعلوي نماينده مشهد |
فاطمه کروبي، دستغيب، دباغ و جلودارزاده در ليست مجمع روحانيون مبارز و همين اسامي به همراه صديقه مقدسي در ليست جمعيت زنان جمهوري اسلامي |
|
مجلس پنجم |
فائزه هاشمي، نفيسه فياض بخش، منيره نوبخت، فاطمه کروبي، مرضيه وحيد دستجردي، فاطمه رمضان زاده و سهيلا جلودارزاده |
مرضيه حديدچي (دباغ) از همدان، قدسيه سيدعلوي از مشهد و مرضيه صديقي، الهه راستگو، زهرا پيشگاهي فرد با نيره اخوان و شهربانو اماني به ترتيب از مشهد، ملاير، اصفهان و اروميه |
سليحي و بهروزي در ليست جامعه روحانيت، صديقه مقدسي در ليست کارگزاران، رفعت بيات در ليست جمعيت دفاع از ارزشهاي انقلاب اسلامي، فاطمه ناهيدي، مهناز آذرنيا و نجمه تهرانيان در ليست جمعيت زنان جمهوري اسلامي و ناهيد شيد، الهه کولايي در ليست جامعه زنان انقلاب اسلامي |
|
مجلس ششم |
سهيلا جلودارزاده، فاطمه حقيقت جو، فاطمه راکعي، وحيده علايي طالقاني، جميله کديور و الهه کولايي |
شهربانو اماني، فاطمه خاتمي، طاهره رضازاده، حميده عدالت، اکرم مصوري منش، اعظم ناصري پور و مهرانگيز مروتي نمايندگان اروميه، مشهد، شيراز، دشتستان، اصفهان، اسلام آباد غرب و خلخال |
فائزه هاشمي در دوليست کارگزاران و مجمه روحانيون، دباغ و ناهيدي در ليست کارگزاران، دستغيب، زهره عالي پور و فاطمه رمضان زاده در ليست جبهه دوم خرداد، ربابه رفيعي در ليست مجمع نيروهاي خط امام، فاطمه فرهنگ خواه و فاطمه کمالي احمدسرايي در ليست نيروهاي ملي مذهبي، فريبا داوودي مهاجر در ليست دفتر تحکيم وحدت، دباغ در ليست جمعيت زنان انقلاب اسلامي، ربابه عابدي در ليست جامعه زنان، زهرا پيشگاهي فر در ليست اعتدال و توسعه، فياض بخش، نوبخت و فاطمه رهبر در دو ليست جامعه روحانيت و موتلفه اسلامي و مهري سويزي در ليست جمعيت ايثارگران |
|
مجلس هفتم |
آليا، افتخاري، امين زاده، رهبر، فياض بخش، جلودارزاده |
فاطمه آجرلو، نيره اخوان، رفعت بيات، هاجر تحريري نيک صفت، عشرت شايق، عفت شريعتي و مهرانگيز مروتي نمايندگان کرج، اصفهان، زنجان، رشت، تبريز، مشهد و خلخال |
کديور، جاودارزاده، خديجه سفيري، اختر درخشنده و الهه راستگو در ليست ائتلاف براي ايران، پيشگاهي فر، اعظم خوش خلق و زهرا عباسي در ليست اعتدال و توسعه، سويزي و بهجت السادات شهرتاش در ليست جبهه وفاق ايران اسلامي، الهام افتخاري و فاطمه بروجردي کريمي در ليست ائتلاف خدمت گزاران ايران اسلامي |
|
مجلس هشتم |
آليا، افتخاري، الهيان، رهبر و صفايي |
فاطمه آجرلو، نيره اخوان و عفت شريعتي نمايندگان کرج، اصفهان و مشهد |
نرگس کريمي، جلودارزاده، خوش خلق، فرحناز ميناييپور و راستگو در ليست ائتلاف اصلاح طلبان، کروبي، درخشنده، نجمه گودرزي و اعظم سقطي در ليست اعتمادملي، زهرا مرزبان در ليست ائتلاف مردمي اصلاح طلبان، کروبي در ليست اعتدال و توسعه، نسرين سلطان خواه در ليست جبهه متحد اصولگرايان، فياض بخش و منصورالسادات هاشمي در ليست ائتلاف فراگير اصولگرايان، مرجان شيخ الاسلامي و فهيمه خان محمدزاده در ليستهاي جمعيت زنان و جبهه مردمي اصولگرايان، فاطمه بداغي، معصومه رضايي نظري و ملوک خادمي در ليست اصولگرايان اصلاح طلب |
|
مجلس نهم |
آليا، افتخاري، طبيب زاده نوري و رهبر |
نيره اخوان، مهناز بهمني، حليمه عالي، سکينه عمراني و شهلا ميرگلو بيات نمايندگان اصفهان، سراب، زابل، سميرم و ساوه |
زهره الهيان در ليست جبهه متحد اصولگرايان، زهره لاجوردي و بتول نامجو در ليست جبهه پايداري و ايراندخت فياض در ليست صداي ملت، فرشته محمدعلي، فهيمه خانمحمدزاده و طاهره صاحب الزماني در ليست جبهه ايستادگي، راستگو و جلودارزاده در ليست جبهه مردمي اصلاحات |
- از آنجا که دسترسي مستند به ليستهاي انتخاباتي در حوزههاي انتخابيه غير از پايتخت ممکن نبود، تنها نامزدهاي حاضر در مهمترين ليستهاي انتخاباتي تهران در اين جدول احصا شده‌اند.
تولد احزاب زنانه و تداوم تفکر قالبي مردانه
در تحليل‌هاي مختلف جامعه شناختي، تعداد محدود نمايندگان زن در مجالس ايران به نسبت ديگر کشورها معلول مسائل مختلفي همچون کانديداتوري محدود آنها، حمايت محدود احزاب از نامزدهاي زن و چه بسا اعتماد محدود راي دهندگان به کانديداهاي زن برآورد شده است.
تمايل به کانديداتوري در زنان در 9 دوره انتخابات پارلماني گذشته، رشد صعودي با شيب بسيار ملايمي را طي کرده است. هرچند در انتخابات مجلس نهم به نسبت مجلس هشتم، به يکباره شاهد تنزل زنان ثبت نام کننده بوده‌ايم. چه آنکه در انتخابات مجلس هشتم از ميان ۷۱۶۸ نفر ثبت نام کننده،۵۹۰ نفر زن بودند ولي در انتخابات مجلس نهم تنها 428 زن در ميان پنج هزار و 405 نامزد اين رقابت ديده مي شدند.
درباره رويکرد احزاب و گروه‌هاي سياسي به نامزدي زنان نيز اين نکته حائز توجه است که از انتخابات مجلس چهارم، شاهد ظهور ليست هايي از تشکل هاي زنانه هستيم. جمعيت زنان جمهوري اسلامي در اين انتخابات ليستي 5 نفره با حضور 5 زن ارائه داد. اما اين تشکل به همراه جامعه زنان انقلاب اسلامي ليست هاي 30 نفره اي در انتخابات مجلس پنجم ارائه دادند که به ترتيب 8 و 5 زن در آن حضور داشتند. به عبارت ديگر حتي تشکل‌هاي سياسي زنانه نيز تمايلي نداشتند که تمامي ليستهاي سي نفره خود در پايتخت را به زنان اختصاص دهند! البته اين احتمال وجود دارد که در پايتخت، اين تعداد زن نامزد نشده باشند.
به هر حال، رشد حضور نامزدهاي زن در ليست هاي انتخاباتي که از انتخابات مجلس پنجم آغاز شده بود در انتخابات مجلس ششم به کمال رسيد. چه آنکه دو تشکل سياسي زنانه ياد شده يک سوم ليست خود را به زنان اختصاص دادند و جبهه مشارکت و مطبوعات دوم خردادي نيز با حمايت از 7 زن، رکورد ليست هاي انتخاباتي گذشته را شکستند. از مجلس هفتم تا نهم تعدادنامزدهاي زن حاضر در ليست هاي انتخاباتي بار ديگر کاهش يافت و به اسامي حداکثر 5-6 نفر در ليست هاي هر دو جناح سياسي رسيد.
اما اينکه از همين ميان نيز تنها 3 يا حداکثر 4 زن در دو انتخابات گذشته از تهران به مجلس راه يافتهاند حاکي از آن است که نه تنها سليقه مردان در چيدن ليستهاي انتخاباتي، مانع از پذيرش زنان در رقابت‌هاي سياسي است بلکه حتي زنان راي دهنده که نيمي از جامعه راي دهندگان را شامل مي‌شوند نيز رغبتي به راي دادن به هم جنس‌هاي خود نشان نمي‌دهند!
جدول زير به خوبي تفاوت سهم زنان و مردان از کرسي‌هاي پارلمان در 9 دوره گذشته را نشان مي‌دهد:
|
جدول شماره2: مقايسه جنسيت نمايندگان تهران در ادوار مختلف مجلس |
||||
|
اسامي مجالس |
تعداد نمايندگان زن |
تعداد نمايندگان مرد |
||
|
کل کشور |
تهران |
کل کشور |
تهران |
|
|
مجلس اول |
4 |
4 |
323 |
37 |
|
مجلس دوم |
4 |
4 |
273 |
27 |
|
مجلس سوم |
4 |
4 |
274 |
30 |
|
مجلس چهارم |
9 |
5 |
265 |
25 |
|
مجلس پنجم |
14 |
7 |
260 |
25 |
|
مجلس ششم |
13 |
6 |
286 |
24 |
|
مجلس هفتم |
13 |
6 |
268 |
25 |
|
مجلس هشتم |
8 |
5 |
277 |
25 |
|
مجلس نهم |
9 |
4 |
276 |
26 |
- علت اينکه تعداد نمايندگان کل مجلس در دوره هايي بيش از 270 و يا 290 نفر است، به دليل استعفا و يا درگذشت برخي از نمايندگان است که منجر به جايگزيني افراد ديگري شده است.
روياي سهم سي درصدي به واقعيت مي پيوندد؟
در آستانه دهمين دوره رقابت‌هاي انتخاباتي پارلماني، بار ديگر برگزاري نشست هاي زنانه و ميتينگ‌هاي انتخاباتي آنها رونق گرفته است. اگرچه رسانه‌هاي کثيرالانتشار و رسمي هرازگاهي به اين موضوع مي‌پردازند اما اين بازار در رسانه‌هاي ديجيتال و عموما در فضاي مجازي، با فعاليت گروه‌هاي زنانه مختلف با اسامي متعددي از «کمپين تغيير چهره مردانه مجلس» گرفته تا «کمپين زنان براي تصاحب 100 کرسي»، «کمپين 50 زن برابري طلب را به مجلس بفرستيم» و «کمپين من کانديدا ميشوم» داغ تر است.
وجه مشترک همه اين تلاش‌ها هم اميد به سهم 30 درصدي زنان در مجلس دهم است. تلاشي که امتدادش به انتخابات مجلس هفتم باز مي‌گردد که مجمع زنان اصلاح طلب، سهم سی درصدی از لیست اصلاح طلبان خواسته و مجموعه زنان اصولگرا نیز خواستار سهم یک سومی از سی کاندیدای مورد حمایت این جناح در تهران شده بودند. اما ترکیب لیست‌های ارائه شده گویای ناکامی سهم خواهی جنسیتی زنان در لیست‌های انتخاباتی آن دوره بود. اين درخواست و پاسخ منفي به آن از سوي جريانات سياسي در دو انتخابات پس از آن نيز تکرار شد. تعداد زنان در لیست‌های پایتخت که سی کرسی مجلس را در اختیار دارد، از سه تا هفت نفر در 9 دوره گذشته متغیر بوده و حتي در انتخابات مجلس نهم به نسبت دوره پيشين، کاهش نيز يافته است.
در فاصله سه ماهه باقيمانده تا انتخابات مجلس دهم، خواهيم ديد که روياي سهم 30 درصدي زنان از ليستهاي انتخاباتي و کرسي‌هاي مجلس جامه حقيقت خواهد پوشيد يا نه؟ اين تلاش‌ها در فضاي رسانه‌اي و مجازي، در عرصه حقيقي تا 7 اسفندماه جاري منتج به نتيجه خواهد شد يا همچون گذشته ناکام مي‌ماند؟
دیدگاه تان را بنویسید