شجاعت

محمدمهدی پورمحمدی: به اختصار راجع به روشن‌بینی، شایستگی و درایت نوشتم و قول داده بودم که فردای آن روز راجع به شجاعت بنویسم، اما دو یادداشت: «مرثیه‌ای برای شهید نِمِر» و «اشکم ز دیده بین که چه بی‌تاب می‌رود»، در روندِ معمولِ یادداشت‌های «هفته وحدت» وقفه انداخت. حال پس از جملاتی معترضه که چندان بی‌ارتباط به مقوله شجاعت نیست، مطالب هفته وحدت را ادامه خواهم داد. یادداشت دیروز را زمانی نوشتم که گروه‌های خودسر یا به‌ظاهر خودسر به سفارت و کنسولگری عربستان حمله کرده و زمانی از نظر گرامی شما گذشت که قطع کامل روابط دیپلماتیک ریاض با تهران اعلام شده بود. هم‌اکنون که مشغول نگارش این متن هستم قطع روابط بحرین، سودان، کشور ٨٠٠‌هزار نفره جیبوتی در شاخ آفریقا و کاهش روابط امارات نیز اعلام شد. درباره حمله‌کنندگان نوشته بودم که: «متأسفانه گروهی خودسر در تهران و مشهد به یاریِ حکامِ آدمکش عربستان شتافتند، شیخ نِمِر را از تیتر خبرها به زیر کشیده و تصاویر بالا رفتن از دیوارها، آتش زدن، تخریب ... و نهایتا مناظر اسف‌‌انگیزی مانند سلفی گرفتن با یک تلفن بی‌ارزش غنیمتی - که به سرعت برق و باد در شبکه‌های اجتماعیِ دور دنیا چرخید - را جایگزین پرچم خون‌خواهی آن شهید مظلوم کردند و حتی رئیس‌جمهوری و سخنگوی قوه قضائیه را نیز مجبور به اعلام موضع و به نحوی ناگزیر به پاسخگویی کردند... هر اقدامی باید با رعایت همه موازین قانونی و در چارچوب شأن و منزلت شهروندان یک کشور اسلامی و پاسداشت پیشینه بزرگ‌منشی ایرانی باشد، که اگر چنین نباشد، بازتاب بیرونی حرکاتی که از شنبه‌شب در مشهد و تهران شاهد آن بوده‌ایم آن است که: سعودی‌ها می‌کشند و ایرانی‌ها تخریب می‌کنند و... بگذریم که چنین نیست و چنین مباد!» رشد تروریزم و افراط‌گری در منطقه، صدور آن به جهان و حوادث تروریستی در غرب، حکام سعودی را در جایگاه اتهام ارتباط فکری، نظری و لجستیکی با گروه‌های تکفیری و تروریستی قرار داده و برعکس، برآمدن جایگاه جهانی و منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران، گوش‌ها را برای شنیدن نظرات و مواضع جمهوری اسلامی ایران مشتاق کرده است. این شرایط برای ما فرصت مناسبی فراهم کرده که با استناد به بیانیه ٣ روز پیش وزارت کشور عربستان، در مورد اعدام آیت‌الله نِمِر و دیگر اعدام‌شدگان، برای جهانیان روشن کنیم که هیچ‌یک از اتهامات گفته شده در آن بیانیه؛ محاربه با خدا و رسول، فساد فی‌الارض، کشتار بی‌گناهان، آدم‌ربایی، قتل، آلوده کردن آب‌های آشامیدنی و... بر آیت‌الله نِمِر، روحانی‌ای که جز کلمه و سخن سلاحی نداشته و فقط خواستار احقاق حقوق شهروندیِ مساوی برای تمام شهروندان عربستان بود، صدق نمی‌کند. باید برای مردم منطقه، شیعیان و اهل تسنن روشن کنیم که عربستان با اجرای این حکم ناعادلانه درصدد تشویق فرقه‌گرایی و فتنه‌انگیزی بین شیعه و سنی است. قهرمانان و دلاورمردانی که پشت به کوه منطق و استدلال داشته و دارای چنین گنجینه‌ای از دلایل دنیاپسند هستند، چه نیازی به بالا رفتن از دیوارهای سفارتخانه‌ها، آتش زدن و سلفی گرفتن با پایه میز و یک تلفن بی‌ارزش دارند! اگر بخواهم با نگاهی به رسانه‌های امروز دنیا، توضیح دهم که اقدامات آقایان و خانم‌های خودسر، چه فضاسازی‌ای بر ضد کشورمان در دنیا به راه انداخته و چگونه آماج حملات دشمنان و سرزنش دوستان قرار گرفته‌ایم، باز هم از ادامه بحث وحدت دور خواهم افتاد. کوتاه سخن آن‌که خود به دست خود و به زیان خود، تیغ به دست زنگی مست داده‌ایم. به موضوع و عنوان اصلی این سلسله یادداشت‌ها برگردیم! خلاصه آنچه قبلا نوشتم این است که: وحدت‌آفرینی و براندازی روش‌هایِ مذمومِ تفرقه‌افکنانه نیاز به روشن‌بینی، شایستگی، درایت و شجاعت دارد. روشن‌بینی از آن جهت که هر دو طرف نه‌تنها احساس، بلکه یقین کنند که بالندگیِ مذهب خودشان نیز در گرو همکاری و همفکری با دیگر مذاهب است. شایستگی به داشتن دلی دریایی، چتری به وسعت آسمان و اعتماد به‌نفسی به استواری کوه‌ها است. تنگ حوصله‌های پرخاشگر، تنگ‌نظران خودبین و ترسوهای سست‌عنصری که از بیم شکست در هماوردی اندیشه‌ها دلی لرزان دارند، نمی‌توانند به دغل و دروغ صلادهنده وحدت و فراخوان به اخوت باشند. درایت امتیاز ندادن به گروهی بر دیگر گروه‌ها و ایجاد وحدت است که عقل کل عالم امکان، برای تعیین محل اقامت در یثرب، زمام توقف را نه به عقلای یثرب که به حیوانی لایشعر می‌دهد. ما جلوه وحدت را در سیمای امام راحل دیده‌ایم که او نیز به منطقه هیچ قبیله‌ای وارد نشد و همه، جز سلاح برکشیدگان، محاربین و آدمکشان را زیر چتری به گستردگیِ آسمانِ نه‌تنها ایران، بلکه به وسعتِ آسمانِ بلندِ جهان اسلام، جای داد و تا واپسین دم حیات بر میثاقی که برای وحدت بسته بود، از پای ننشست. ایستادن در برابر باورهایی که بی‌هیچ پشتوانه عقلانی و وحیانی در عمق جان عوام‌الناس ریشه کرده، بازی با جان و آبرو است. پرشماری از اندیشمندان در تاریخ قربانی جهل عوام شده و جان بر سر مبارزه با خرافات و پندارهای غلط گذاشته‌اند. از این رو کاستن از ریشه‌های اعتقادی و باورهایِ ناراستینِ تفرقه‌انداز و کم کردن از اعمالی که فاصله بین مذاهب را بعید و شکاف بین آنها را عمیق‌تر می‌کند نیاز به شجاعت دارد. پس شجاعانه بگویم که: اولا، شیعه و سنی بر سر مسائل بسیار مهمی مانند؛ امامت، ولایت و خلافت و آنچه در صدر اسلام گذشته اختلاف نظر و عقیده دارند. ثانیا، هیچ‌کدام توانایی گذر از تونل زمان، بازگشت به گذشته و دستکاری و تغییر آنچه روی داده را ندارند. ثالثا، تاریخ نشان داده است که ایستادن روی موارد اختلافی تاریخی و توجه نکردن به اشتراکات، جز تضعیف امت واحده اسلامی نتیجه‌ای نداشته است. رابعا فاصله ایجاد شده توسط قهرها و دوری‌ها را شیطان‌هایی از جن و انس با اوهام، پندارها، اراجیف و سوءظن‌هایی پر کرده‌اند که در عمق جان عوام‌الناس دو طرف، رسوب کرده و مزمن شده است. خامسا، در طول تاریخ، برخی از دانایان دو طرف از بیم لغزیدن پیروان خود، از باز کردن و افشای باورهای غلط و اعتقادات ناراستین در مورد طرف مقابل، سر باز زده‌اند. سادسا و مهم‌تر از همه این‌که مشترکات بین شیعه و سنی آنچنان پایه‌های محکم و اساس استواری دارد که می‌توان بنایی به بلندای آسمان تا عرش اعلی بر آن استوار کرد. ادامه در نوشتار پسین. ان‌شاءالله