خبرگان؛ از مجلسی جوان تا محفلی کهن

به گزارش نامه نیوز، شاید نخستین برخورد عموم مردم با مجلس خبرگان، یادآور محفلی است که افرادی کهن‌سال در آن حضور دارند. این برداشت اولیه اینک توسط یکی از اعضای خبرگان نیز مورد تأکید و توصیه قرار گرفته است: «خبرگان جای شیوخ است؛ نه جوان‌ترها. اگر افراد جوان بخواهند رهبر مملکت را تعیین کنند، برای مردم قابل قبول نیست». این برداشت عامه مردم و توصیه‌هایی از این دست، تا چه میزان قرین واقعیت است.

دور اول خبرگان

آذر ماه 1361 بود که انتخابات دور اول خبرگانِ رهبری برگزار شد. 77 درصد مردم در آن شرکت کردند و 82 نفر به مجلس راه یافتند. نخستین مجلس خبرگان اما چندان یادآور محفلی کهن‌سال نبود. میانگین سنی اعضای خبرگان 53 سال بود؛ میانگینی که حتی برای مجلس شورای اسلامی نیز می‌تواند جوان محسوب شود. در آن نخستین مجلس اما سالخورده‌ترین فرد ادوار مجلس حضور داشت؛ سید حسین خادمی اصفهانی ملقب به «خادم الشریعه» با 91 سال سن به خبرگان راه یافته بود. وی فرزند آقا سید صدرالدین عاملی و از شاگردان میرزای نائینی بود. خادم‌الشریعه اصفهانی در میان نمایندگانِ دور نخست، استثنا بود. سید روح‌الله خاتمی با 76 سال و محمدباقر سلطانی طباطبایی - پدر سید صادق طباطبایی - با 73 سال از مسن‌ترین افراد مجلس نخست خبرگان محسوب می‌شدند. اولین مجلس خبرگان اما افراد جوان بسیاری را در خود می‌دید؛ سید محسن موسوی تبریزی با 32 سال سن جوان‌ترین نماینده خبرگان بود. اسدالله ایمانی - امام جمعه کنونی شیراز - نیز در آن زمان 35 ساله بود و از جوان‌های مجلس محسوب می‌شد. در این میان، میانگین سنی نمایندگان استان فارس از 42 سال فراتر نمی‌رفت. از 5 نماینده‌ی این استان، 2 نفر زیر 40 سال داشتند و 3 نفر دیگر کم‌تر از 50 سال از عمرشان می‌گذشت. در این دوره که آیت‌الله خامنه‌ای 43ساله و هاشمی رفسنجانی 48ساله نیز در مجلس حضور داشتند، ریاست خبرگان به علی مشکینی 61 ساله رسید.

دور دوم خبرگان

دومین دوره خبرگان در مهرماه 69 برگزار شد. در این دوره بود که به یکباره میانگین سنی اعضا افزایش یافت: از 53 به 60 ؛ جهشی که می‌رفت تا مجلسی جوان را به سمت محفلی کهن‌سال بدل کند. محمدرضا کاظمی با 84 سال سن از استان کرمانشاه به مجلس راه یافته بود و مسن‌ترین فرد این مجلس بود. وی از شاگردان مرحوم حائری یزدی بود. سید محمدباقر سلطانی طباطبایی هم 81 ساله شده بود و همچنان جزو پا به سن گذاشته‌های این مجلس محسوب می‌شد. جوان‌ترین فرد این مجلس محسن اراکی بود. او از استان خوزستان به خبرگان راه یافته بود و در آن زمان 35 سال از عمرش می‌گذشت. وی که فرزند شیخ حبیب‌الله اراکی - از علمای صاحب‌نام نجف - و اینک رئیس مجمع جهانی تقریب مذاهب است.

اسدالله ایمانی هم 43 ساله شده بود و هنوز جزو جوانان خبرگان محسوب می‌شد. محمداسحاق مدنی از سیستان و بلوچستان و علی شیخ موحد از استان فارس نیز 44 ساله بودند و از جوانان این مجلس نام می‌گرفتند.

در این مجلس بود که سید احمد خمینی با 45 سال سن به خبرگان راه یافت. عبدالنبی نمازی و قربانعلی درّی نجف آبادی نیز با سید احمد همسن بودند و در این مجلس حضور داشتند. محمد محمدی ری شهری نیز 44 ساله بود و از جوانان مجلس خبرگان محسوب می‌شد.

دور سوم خبرگان

میانگین سنی خبرگان دوره به دوره افزایش می‌یافت. در دور سوم خبرگان میانگین سنی اعضا به 62 رسیده بود. استان خوزستان در این مجلس نیز نماینده‌ی جوان دیگری را به خبرگان معرفی کرد. عباس کعبی 36 ساله نماینده خبرگان از خوزستان بود و جوان‌ترین نماینده سومین دوره محسوب می‌شد. رحیم محمدی از ایلام نیز 36 ساله بود. سید احمد خاتمی و صادق آملی لاریجانی هم در همین دوره سوم بود که به مجلس راه یافتند. آن‌ها با 38 سال سن از جوان‌های مجلس محسوب می‌شدند. مجید انصاری 44 ساله نیز در این دوره بود که به اعضای خبرگان پیوست.

کهن‌سال‌ترین فرد حاضر این بار هم 84 ساله بود. سید حسن موسوی شالی از قزوین، پا به سن گذاشته‌ترین فرد حاضر در خبرگان ملت بود. آیت‌الله بهجت در وصف وی گفته بود: اگر می‌خواهید به چهره‌ی انسان‌های بهشتی نگاه کنید، به آقای شالی بنگرید. ‎

دور چهارم خبرگان

در دوره‌ی چهارم نیز میانگین سنی اعضا افزایش یافت و اینک به 63 رسید. در این مجلس حسن نمازی توانسته بود به خبرگان راه یابد. او با 31 سال سن جوان‌ترین فرد ادوار خبرگان بود. پس از او سید محمد واعظ موسوی با 42 سال و رضا رمضانی 43 ساله از جوان‌های این مجلس محسوب می‌شدند. پا به سن گذاشته‌های این مجلس، 82 ساله بودند. سید ابراهیم حاتمی و حسام‌الدین مجتهدی مسن‌ترین افراد حاضر در خبرگان این دوره بودند. ابوالقاسم خزعلی نیز 81 ساله شده بود و از کهن‌سالترین اعضای خبرگان محسوب می‌شد. احمد جنتی و محمدباقر باقری کنی نیز با 80 سال سن از مسن‌های این دوره بودند.

چهار دوره خبرگان رهبری نشان داده است که هر سال بر میانگین سنی اعضا افزوده می‌شود. مجلسی که در دوره اول، بسیار جوان به‌حساب می‌آمد، رفته‌رفته به سمت مجلسی کهن‌سال میل کرد.

برخی تأکید کرده‌اند که این سیر صعودی خبرگان همچنان ‌باید ادامه یابد تا شاهد مجلسی دوباره کهن سال باشیم. باید دید که آیا این توصیه‌ محقق می‌شود و روند صعودی این مجلس در سن و سال اعضا همچنان ادامه خواهد داشت یا این‌که به دوران نخستینِ خبرگان باز خواهیم گشت. به گزارش مباحثات شاید بازگشت به دوران نخستین هم تجربه‌ی جذابی باشد؛ تجربه‌ای که شاید برخی را خوش نیاید، اما می‌تواند برداشت عامه مردم را از این مجلس و حتی مناسبات روحانیت و مردم را دستخوش تحولاتی کند.

اعضای خبرگان	سن ورود به مجلس خبرگان
حسن نمازی	31
محسن اراکی	35
سیدعلی‌اصغر دستغیب	37
سیداحمد خاتمی	38
صادق آملی‌لاریجانی	38
سیدمحمد موسوی‌خوئینی‌ها	41
سیدعلی خامنه‌آی	43
سیدهادی خسروشاهی	44
سیدحسن طاهری‌خرم‌آبادی	44
محمد محمدی‌ری‌شهری	44
مجید انصاری	44
سیداحمد خمینی	45
قربانعلی‌ دری‌نجف‌آبادی	45
محمد مومن	45
یوسف صانعی	45
عباس واعظ‌طبسی	47
علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی	48
سیدمحمدعلی دستغیب	48
محی‌الدین حائری شیرازی	48
علی فلاحیان	49
عبدالله جوادی آملی	49
حسن روحانی	50
محمد فاضل لنکرانی	51
محمدعلی موحدی کرمانی	51
محمد امامی‌کاشانی	51
محمد محمدی‌گیلانی	54
مرتضی مقتدایی	55
محمدتقی مصباح‌یزدی	56
سیدجلال‌الدین طاهری اصفهانی	56
صادق خلخالی	56
احمد جنتی	56
حسین نوری همدانی	57
ابوالقاسم خزعلی	58
ابراهیم امینی	57
سیدعلی‌اکبر موسوی‌اردبیلی	57
احمد آذری‌قمی	59
محمد یزدی	59
علی‌اکبر مشکینی	61
محمدباقر سلطانی‌طباطبایی	73
سیدروح‌الله خاتمی	76

منبع: فارس