آذربایجان مقصر است یا ارمنستان؟

به گزارش نامه نیوز، منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا کم درگیری و تنش و بحران داشت که حالا در قفقاز و قره باغ هم اوضاع تنش آلود شده است. آذربایجان و ارمنستان که به صورت کلاسیک بر سر کنترل منطقه قره باغ با یکدیگر اختلاف و درگیری داشتند بار دیگر مشکلات خود را خشونت آمیز می بینند و آتش بین دو کشور رد و بدل می شود. اما اساس این بحران از کجا آمده و حق با کیست؟ برای فهم بهتر این موضوع به سراغ بهرام امیراحمدیان دیپلمات پیشین و کارشناس برجسته مسائل قفقاز و آسیای مرکزی رفتیم. مشروح گفتگوی خبرآنلاین با بهرام امیراحمدیان پیش روی شماست. به گزارش خبرآنلاین، در ابتدا قدری درباره پیشینه ماجرای درگیری های قره باغ بفرمایید. منطقه قره باغ، بخشی از خاک جمهوری آذربایجان در زمان اتحاد جماهیر شوروی بود. منطقه ای که در زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی حدود ۷۹ درصد جمعیتش، ارامنه بودند. از سال ۱۹۸۸ هم درگیری های میان دو طرف بر سر کنترل این منطقه ایجاد شد و ارمنستان این بخش را اشغال کرد و این منطقه اعلام استقلال و خودمختاری کرد. این خودمختاری البته مورد قبول جامعه بین المللی قرار نگرفت و در سال ۹۴ با گفتگوهایی که میان طرفین و با نظارت گروه مینسک یا همان سازمان همکاری و امنیت اروپا صورت گرفت در نهایت آتش بس اعلام شد. اما این آتش بس در این سالها به صورت کامل رعایت نشده است بله همینطور است و درگیری هایی در این سالها مشاهده شده ولی سطحش کم بوده و اینبار به نسبت به موارد پیشین شدیدتر شده است. فضای سیاسی و بین المللی در این زمینه چگونه است؟ واقعیت این است که در طول این سالها هم جامعه بین المللی خودمختاری این منطقه را به رسمیت نشناخته و به نظر می رسد این بار هم تلاش کنند طرفین را به یک مصالحه دعوت نماید. موضع آذربایجان در این سالها چه بوده؟ آذربایجان در طی این سالها همواره علاقه داشته موضوع به نوعی حل شود ولی به نظر می رسد با این اقدام خواسته به نوعی جامعه بین المللی را به آزمون بگذارد و واکنش های بین المللی و میزان حساسیت نسبت به این موضوع را بسنجد و تکلیفش روشن شود که اگر توانایی حل مسئله را ندارد رویکرد خود را تغییر دهد یا به جای دیگری بسپارد. فضای داخلی آذربایجان نسبت به این موضوع چگونه بوده است؟ آذربایجان با درآمدهای نفتی که طی سالهای اخیر به دست آورده توانسته ارتش قدرتمندی را تشکیل دهد و امیدوار است با کمک این ارتش قره باغ را بازپس بگیرد. ضمن اینکه در داخل هم همواره با این سوال مواجه است که اگر قرار نیست این منطقه را باز پس بگیریم این همه همه تسلیحات و صرف سالایانه ۱ میلیارد دلار برای تجهیزات نظامی برای چیست؟ در خصوص سیاست ارمنستان چگونه باید موضوع را تحلیل کنیم؟ گمان من این است با روسیه هماهنگ شده باشد. چون ارمنستان با روسیه قرارداد همکاری استراتژیک دارد و در ارمنستان پایگاه نظامی دارد و بر اساس آنچه دکترین امنیت ملی روسیه خوانده می شود هر نوع تهدید علیه روسیه و هم پیمانانش باعث می شود خود روسیه وارد عمل شود و حتی حق استفاده از سلاح را هم برای خود محفوظ می دارد. از سوی دیگر شاید روسیه علاقه داشته باشد نوعی بازسازی در روابط خود با آذربایجان هم داشته باشد. موضع گیری ایران در این بحران باید چگونه باشد؟ به هر حال طبیعی است که روابط ما با ارمنستان خیلی بهتر است اما در عین حال باید با تدبیر تلاش کنیم هر دو طرف را به خویشتن داری دعوت کنیم تا بتوانیم فضا را به سمت آرامش سوق دهیم. ضمن اینکه ما با ارمنستان ۴۰ کیلومتر مرز مشترک داریم و ۸۰ یلیومتر هم در در رود ارس و قره باغ که در اشغال ارمنستان است و جمعا می شود ۱۲۰ کیلومتر و در نتیجه شاید در نگاه اول موفقیت ارمنستان در این مناقشه به سود ما باشد ولی استمرار این مناقشه به ضرر همه کشورهای منطقه خواهد بود. ضمن اینکه ترکیه هم از آذربایجان حمایت کرده و تکرار چنین رفتاری از سوی ما می تواند به پیچیده تر شدن منازعه و بحران بینجامد. در طول این سالها چرا تلاش های بین المللی برای حل این بحران به نتیجه نرسیده است؟ ببینید همانطور که گفتم اکثریت جمعیت در اختیار ارامنه است و از سوی دیگر منطقه بخشی از خاک آذربایجان محسوب می شود و اقدام ها و تلاش های بین المللی هم عموما بی نتیجه مانده و فعلا همانجور که بوده به صورت دوفاکتو به رسمیت شناخته شده و ارمنستان نمی خواهد این منطقه را پس دهد و آذربایجان هم ادامه این وضعیت را نمی پذیرد. مذاکرات بین المللی و میانجیگری های جهانی با کمک سازمان ها و نهادهای بین المللی فراوانی هم برای یافتن راه حل پی گرفته شده ولی تاکنون بی نتیجه مانده است. با این وضعیت فکر می کنید چه چشم اندازی در انتظار این مناقشه خواهد بود؟ واقعیت این است که این بحران به نقطه کوری در مناقشات منطقه ای بدل شده و هیچ یک از طرفین حاضر نیستند شرایط دیگری را بپذیرند و ماجرا به همین شکل مانده است. در نتیجه بعید است چشم انداز روشن و مشخصی را بتوان برای آینده منطقه قره باغ متصور شد و احتمالا همچنان مناقشات استمرار خواهد داشت.