ظرافت‌های جنگ نرم تهران - واشنگتن

به گزارش نامه‌نیوز، اگر قدرت نرم را بدیل قدرت‌نمایی عریان بدانیم آنگاه مفهوم جنگ نرم تهران و واشنگتن را بیشتر در‌خواهیم یافت. این دو با لحاظ همه ظرافت‌های مهندسی شده‌ در این جنگ، تا رسیدن به نتیجه معلوم به تلاش‌های خود برای ایجاد تغییر در ترجیحات یکدیگر تلاش می‌کنند. واشنگتن با تجربه شکست سیاست یکجانبه‌گرایانه دولت بوش، رویکرد مشارکت‌جویی را در چارچوب سیاست نرم برای سیاست‌خارجی خود برگزید و در این راه ضمن ایجاد ائتلاف با قدرت‌های جهانی در اعمال تحریم‌ها علیه ایران، یکی از بانیان اصلی مذاکراتی شد که به توافق هسته‌ای جامعه بین‌الملل با جمهوری اسلامی انجامید. اما در نظر واشنگتن این توافق نمی‌تواند تنها محدود به برنامه هسته‌ای ایران باشد بلکه لازم است از فرصت‌ آن برای ایجاد توافق‌های بیشتر در سطح منطقه خاورمیانه و برخی حوزه‌های اقتصادی بهره جست. به عبارت دیگر در حالی که تهران بر محدودیت توافق با واشنگتن تا برجام تاکید دارد، واشنگتن می‌کوشد دامنه آن را تا سطوحی گسترش دهد که نگرانی‌های امنیتی و اقتصادی خود را در سطح خاورمیانه گسترش دهد. از همین‌رو با تقسیم نقش‌ها میان عوامل خود در لباس طرف‌های خوب و بد، می‌کوشد بر ترجیحات تهران برای استمرار گفت‌وگوها تاثیر بگذارد. تهران نیز با آغاز به‌کار دولت یازدهم، توانمندی اعمال قدرت نرم خود را به رخ کشید. مهم‌ترین کار ویژه این دولت در بروز تازه جهانی خود، تلاش برای تغییر تصورات القا شده درباره نقش و جایگاه ایران در جامعه بین‌المللی و به ویژه منطقه بود. مهم‌ترین چالش دولت یازدهم ایجاد تعامل در جامعه جهانی با گفتمان‌های معارض بود. نتیجه موفق اقدام تهران دستیابی به توافق هسته‌ای با حاصل جمع متغیر بود. در این توافق جایگاه هسته‌ای ایران از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته شد؛ ایران "طرف اصلی" گفت‌وگو با قدرت‌های جهانی قرار گرفت. این درحالی بود که پیش از این و در هنگامه تحریم‌های پیاپی، جایگاهی در اندازه "موضوع" توافق یا اختلاف‌ها میان قدرت‌های صاحب رای در شورای امنیت سازمان ملل‌متحد داشت. تهران با تدابیر نرم و با پرهیز از نگرش‌های تجدید‌نظرطلبانه گذشته، توانست با تثبیت مشروعیت سیاست خارجی خود نزد جامعه جهانی، از یکسو به توقف و لغو تحریم‌ها و نیزحفظ توان هسته‌ای خود همت کند. از سوی دیگر میان ترجیحات اروپا و ایالات متحده در قبال ایران شکاف اندازد. به‌این ترتیب فرصت‌های کم بدیلی برای حیات اقتصادی کشور فراهم شد. حضور گسترده هیات‌های اقتصادی و سیاسی اروپایی، افریقایی و آسیایی در تهران، چشم‌اندازی امید بخش را در آینده ایران به تصویر می‌کشد. در این‌حال واشنگتن می‌کوشد با حفظ ارتباطات خود، ضمن تعقیب منافع مستقل از ترجیحات دیگر شرکای اروپایی و آسیایی، تهران را در مسیری منطبق با خواست‌هایش قرار دهد. این خواست‌ها تاکنون از سوی تهران مردود شناخته شده است. دلیل این وضع درک تهران نسبت به نیات واشنگتن است که آن را همچنان در اندازه قدرت متخاصم با اهداف امپریالیستی جلوه می‌دهد. به زعم تهران، واشنگتن توافق برجام را تنها در چارچوب مدل دلخواه خود تفسیر می‌کند. در این مدل، توافق می‌تواند از سوی تهران نتیجه‌ای باحاصل جمع صفر تفسیر شود. تعاملات جاری میان تهران و واشنگتن، تصویری از جنگ نرم را نشان می‌دهد که هر دو به مثابه شطرنج‌بازان قهار، همه مهره‌های خود را با دقت و درایتی کم‌نظیر به حرکت واداشته‌اند، بی‌‌آنکه بخواهند هر امتیاز را بدون دریافت امتیاز متقابل ببخشند. این جنگ در حالی است که هر دو طرف، متغیر‌های اصلی هر تغییری هستند که می‌تواند به فرجام نهایی برجام بینجامد.

منبع: روزنامه ابتکار