نیویورک‌تایمز: کلینتون و کری و نقشی که در مذاکرات محرمانه با ایران ایفا کردند

به گزارش نامه‌نیوز، اوایل سال 2011، «هیلاری کلینتون» وزیر خارجه سابق آمریکا بعد از یک سفر پرهیجان به «یمن»، وارد «عمان» شد تا با «قابوس بن سعید» سلطان عمان درباره یکی از فرستاده‌‌های مسقط که برای اولین بار در بهار 2009 در وزارت خارجه منصوب شده بود، گفت‌وگو کند تا عمان بعنوان کانالی برای مذاکرات محرمانه هسته‌ای بین آمریکا و ایران عمل کند. روزنامه آمریکایی «نیویورک‌تایمز» گزارش کرد، 18 ماه طول کشید که کلینتون از پیشنهاد سلطان قابوس حمایت کرد و تیمی از دیپلمات‌ها را به عمان فرستاد تا با مقامات ایرانی دیدار کنند. این گزارش ادامه داد، کلینتون تنها مقام برجسته آمریکایی نبود که در آن روزها سفرهای مخفیانه‌ای را به عمان صورت داد. سناتور «جان کری» که وزیر خارجه کنونی آمریکا است و در آن زمان رئیس کمیته روابط خارجی سنا بود، نیز نشست‌هایی را با سلطان قابوس و فرستاده مورد اعتماد وی که یک تاجری به نام «سالم بن ناصر اسماعیلی» بود، برگزار کرد. طبق این گزارش، کری متقاعد شد که عمان می‌تواند حمایت ایران را جلب کند و اوباما و کلینتون را ترغیب کرد که یک کانال محرمانه را آغاز کنند. کری در مصاحبه‌ای گفت: «هیلاری و شرکت وی مظنون هستند. از طرف دیگر رئیس‌جمهور شیفته چشم‌انداز یک کانال عمان است و دوبار با سلطان قابوس تماس تلفنی برقرار کرده و از او در اینباره درخواست کرده است». نیویورک‌تایمز نوشت که برجام احتمالاً بعنوان یکی از دستاوردهای مهم دیپلماتیک «باراک اوباما» رئیس‌جمهوری آمریکا محسوب می‌شود. تیمی که کلینتون در نهایت به عمان اعزام کرد، در واقع میز را برای ضیافت دیپلماتیک کری آماده کرد. این روزنامه آمریکایی درباره نقش کلینتون در تحقق برجام نوشت که مصاحبه با چندین مقام کنونی و سابق دولت امریکا در واقع تصویری از یک دیپلمات بسیار محتاط و دمدمی را منعکس می‌کند که در مقایسه با اوباما تمایل کمتری برای خطرکردن و آغاز گفت‌وگو با ایران داشت. کلینتون همچنین درباره دیپلماسی آزاد کری محتاط بوده است. طبق این گزارش، به اعتقاد برخی مقامات، تصمیم کلینتون برای اعزام تیم خود به عمان، بیشتر از میل وی برای احاطه بر کری بوده تا اینکه بخواهد به دنبال تعامل با ایران باشد. کلینتون که حاضر نشده درباره این مقاله ابراز نظر کند، نگران است که کری بیش از اندازه برای آوردن مقامات ایرانی به میز مذاکره وعده داده است. طبق این گزارش، مدافعان کلینتون می‌گویند که بی‌اعتمادی وی به ایران موجه بوده است و موفقیت وی در مهیا کردن تحریم‌ها علیه ایران، موجب شد تا او به بهترین کاندید برای مدیریت مرحله بعدی رابطه تبدیل شود و آن اجرای توافق هسته‌ای بود. «جیک سالیوان» مشاور ارشد کلینتون در وزارت خارجه آمریکا درباره هیلاری می‌گوید: «او ائتلافی را به وجود آورد که تا حد زیادی در تحمیل تحریم‌ها کارآمد بود. اگر جایش باشد، او می‌تواند جهان را برای مهار و تنبیه ایران متحد کند». نیویورک‌تایمز در خصوص اختلافات اوباما و کلینتون در زمینه رویکردشان مقابل ایران نوشت، کلینتون در حین مبارزات انتخاباتی سال 2008، درخواست اوباما برای برگزاری مذاکره بدون پیش‌شرط با رهبران ایران را به تمسخر گرفت و هشدار داد که اگر ایران علیه اسرائیل حمله هسته‌ای کند، آمریکا، کاملاً آن را معدوم می‌‌کند. با اینحال، نیویورک‌تایمز مدعی شد، اصل کانال محرمانه در واقع به مشاور ویژه کلینتون در امور ایران یعنی همان «دنیس راس» باز می‌گردد که در سال 2009 با اسماعیلی دیدار کرد. اسماعیلی برگه‌ای داشت که در آن پیشنهاد ایران برای مذاکره با دولت اوباما در خصوص طیفی از موضوعات از جمله برنامه هسته‌ای ایران و همچنین حمایت از حزب‌الله آمده بود. چند هفته بعد، مقامات آمریکایی به بهانه آنکه ایران معارضان را سرکوب می‌کند، تصمیم گرفتند راهبرد تعامل با تهران را به راهبرد فشار به این کشور تغییر دهند و کلینتون با لابی در چین و کشورهای دیگر شورای امنیت سازمان ملل خواستار تحریم‌های سخت علیه ایران شد. طبق این گزارش، اسماعیلی درباره آزادی سه تبعه آمریکایی که در حال عبور از مرز ایران و کردستان عراق دستگیر شده بودند، وارد مذاکره شد و حدود 500 هزار دلار برای هرکدام از آنها وثیقه داد. در دسامبر 2010، چند هفته بعد از آزادی اولین تبعه آمریکایی، راس و یک مقام ارشد شورای امنیت ملل به نام «پونیت تالوار» به صورت محرمانه به عمان سفر کردند تا نظر سلطان قابوس درباره چگونگی کارسازی کانال محرمانه را بشنوند. این گزارش مدعی شد که بسیار حیرت کردند وقتی فهمیدند که سلطان قابوس با رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران دیدار کرده است و درباره جدیت ایران در دنبال کردن یک توافق هسته‌ای اعتماد دارد. ژانویه بعد از آن، کلینتون در مسقط توقف کرد و درباره حسن نیت ایران ابراز تردید کرد اما موافقت کرد که این مسئله به محک گذاشته شود. اوباما شوق بیشتری داشت و دو مرتبط در چند ماه بعد از آن با سلطان قابوس تماس گرفت تا در اینباره بپرسد که آیا او می‌تواند حمایت مقامات ایرانی که می‌توانند با مجوز رهبر معظم ایران صحبت کنند را جلب کند یا خیر. کاخ سفید، این تماس‌ها را فاش نکرده است. طبق این گزارش، کری مدت‌ها ایده آغاز خط ارتباطی با ایران را پرورش داد و در اواخر 2011 و نیمه اول 2012 به عمان سفر کرد و چند ساعتی را به گفت‌وگو با سلطان قابوس درباره احتمال مذاکرات محرمانه با ایران گذراند و همچنین با اسماعیلی نیز برخی اوقات در لندن و رم و برخی اوقات دیگر در واشنگتن دیدار کرد. نیویورک‌تایمز ادامه داد، بعدها، کری در دیدار دوجانبه با اوباما به او گفت که تنها راه به محک گذاشتن پتانسیل این قضیه، دیدار با مقامات ایرانی است. طبق این گزارش، وزارت خارجه و شورای امنیت ملی با اینحال، برای چندین ماه از روی عمد تصمیمی در اینباره نگرفتند. این گزارش ادامه داد که کری در ابتدا، چندین پیام از طریق اسماعیلی به ایران فرستاد. سناتور سابق آمریکا نکات گفت‌وگوی خود را با «توماس دانیلون» مشاور امنیت ملی اوباما هماهنگ می‌کرد. بسیاری از منتقدان نگران بودند که کری امتیازاتی را درباره غنی‌سازی اورانیوم به ایران وعده داده باشد. برخی مقامات سابق آمریکا می‌گویند که کری به مقامات ایرانی در همان آغاز مذاکرات تأکید کرده است که ایران حق غنی‌سازی اورانیوم برای برنامه انرژی غیرنظامی هسته‌ای را دارا است. با اینحال کری می‌گوید که هیچ اشاره‌ای به ایران درباره حق غنی‌سازی نکرده است. در بهار 2012، اوباما تصمیم گرفت که هم‌اکنون زمان آن رسیده است که شاخه اجرایی، مسئولیت مذاکرات را برعهده بگیرد و کری نیز هیچ اعتراضی به این قضیه نکرد و سه سال بعد در وین، کری بعنوان وزیر خارجه آمریکا، هدایت مذاکرات هسته‌ای را که در نهایت به توافق هسته‌ای ختم شد، برعهده گرفت. طبق این گزارش، اوباما بعدها نگران بود که تشدید فشار علیه ایران موجب شود که ائتلاف تحریم‌ها علیه ایران از بین برود و تلاش های دیپلماتیک وی با شکست مواجه شود و به همین دلیل سنا را ترغیب کرد تا تحریم‌های جدید علیه ایران را متوقف کند و کلینتون هرگز اختلافاتش با اوباما در این زمینه را آشکار نکرد و به صورت عمومی توافق هسته‌ای با ایران را تأیید کرد. نیویورک‌تایمز در پایان به اظهارات کلینتون درباره توافق هسته‌ای ایران و 1+5 اشاره کرد و از قول او نوشت: «تنها گفتن بله به این توافق کافی نیست. ما باید بگوییم بله و بله و آن را با قدرت و هوشیاری اجرا کنیم. باید بگوییم بله و آن را با یک راهبرد گسترده‌تر تقابل با رفتار بد ایران در منطقه ادغام کنیم. باید بگوییم بله و از همان روز اول شرایطی را تعیین کنیم تا ایران بداند که هرگز نمی‌تواند به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند».

منبع: فارس