گزارش خبرگزاری فرانسه از واژه های ابداعی فرهنگستان زبان فارسی

به گزارش نامه نیوز، خبرگزاری فرانسه به بهانه پیشنهاد برخی واژه های معادل فارسی از سوی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی گزارشی منتشر کرده است. این گزارش که به بهانه کلمه ابداعی جدید " ناغ داغ، شکلات داغ " فرهنگستان برای " نوتلا بار" منتشر شده است به تلاش این فرهنگستان برای پالایش زبان فارسی از هجوم واژه های بیگانه پرداخته است. بر اساس این گزارش: ابداع واژه ای معادل واژه " نوتلا بار" از سوی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی پاسخی جدید از سوی این فرهنگستان برای فرهنگستان زبان فرانسه است، پاسخی که قرار است زبان فارسی را از تاثیر مخرب واژه های بیگانه در امان نگه دارد، اما این تلاش اخیر (واژه معادل نوتلا بار) بعید است به این هدف برسد. فرهنگستان دولتی زبان و ادبیات فارسی در سال های گذشته پیشنهادهایی را برای جایگزین کردن برخی کلمات و واژه های خارجی ارایه کرده است که اصلی ترین هدف آن جلوگیری از نفوذ رو به گسترش واژگان انگلیسی در زبان فارسی است. موفقیت فرهنگستان زبان فارسی در این راه البته نسبی بوده است. برای مثال بسیاری از مردم هم اکنون از واژه ابداعی این فرهنگستان برای "بالگرد " استفاده می کنند و کمتر کسی است که "هلی کوپتر" بگوید اما شاید کمتر کسی از مردم (به استثنای گویندگان و مجریان تلویزیون) از واژه " دور نگار" به جای "فاکس " استفاده کند و یا اینکه به جای واژه " کامپیوتر" از واژه " رایانه " استفاده کند. تلاش اخیر فرهنگستان برای تغییر نام " نوتلا بار" بسیار بحث برانگیز شده است. نوتلابار یک برند ایتالیایی که با برپا کردن شعبه هایی در سراسر جهان به ارایه شکلات های داغ با دیگر افزودنی ها (بستنی و نان) در طعم های مختلف می پردازد. یک عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی درباره ورود این نهاد به مساله تغییر نام " نوتلا بار " به شرط افشا نشدن نامش به خبرگزاری فرانسه گفت که مقامات به این فرهنگستان گفته بودند که این واژه باید تغییر کند و در این خواست خود بسیار هم جدی بودند." فرهنگستان نیز پس از ورود به این مساله نام " ناغ داغ، شکلات داغ " را به جای نوتلا بار پیشنهاد کرد. این اقدام فرهنگستان بازتاب زیادی در شبکه های اجتماعی داشت و بسیاری از کاربران این واژه ابداعی را به طنز و شوخی گرفتند. غلامعلی حداد عادل رییس این فرهنگستان ماه گذشته در نامه ای به پلیس نوشت: " متاسفانه مراکز و شعبی تحت عنوان نوتلا بار در سرتاسر تهران گسترش پیدا کرده است. در این مراکز شکلات با همراه بستنی و نان در طعم های مختلف به مردم عرضه می شود به همین خاطر فرهنگستان پیشنهاد می دهد واژه " نان داغ، شکلات داغ " به جای نوتلا بار به کار گرفته شود."

پس از این نامه بسیاری از این شعب نوتلا بار در تهران ، تابلوها و لوگوهای اصلی فروشگاه خود را پایین کشیدند، هر چند به نظر می رسد اشتیاقی نیز برای جایگزین کردن نام فروشگاه خود با واژه پیشنهادی فرهنگستان نداشته باشند. به لحاظ قانونی مغازه ها و فروشگاه ها در ایران از به کار بردن واژه های انگلیسی منع شده اند؛ اما این ممنوعیت قانونی در ایران رعایت نمی شود و بسیاری از مسافرانی که به ایران می روند با انبوه واژگان انگلیسی در تابلوهای معابر شهری گرفته تا سردر فروشگاه ها " سورپرایز" می شوند. با وجود اینکه بسیاری از فروشگاه ها و نمایندگی های شرکت هایی چون اپل، ایکیا ، لِوی و.. بدون مجوز رسمی از شرکت مادر در شهرهای ایران به چشم می خورند و برخوردی نیز از جانب دولت با ایران با آنها نمی شود، این مشخص نیست که چرا مقامات ایران این بار به نام برند " نوتلا بار" حساس شده اند؛ هر چند به گمان برخی در یک کشور اسلامی که خرید و فروش مشروبات الکلی در آن ممنوع است واژه " بار " در نام این برند ممکن است حساسیت زا باشد. با وجود رویکرد گاه " تصادفی" و حتی " ناکام " فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در پیشنهاد واژگان نامانوس و غیر مصطلح به جای واژگان وارداتی مصطلح و جاافتاده ، اما به عقیده کارشناسان، کار و جایگاه این فرهنگستان بسیار مهم است. "محمد علی زمانی" استاد تاریخ در دانشگاه خوارزمی در این باره می گوید:" زبان فارسی قرن هاست که زیر فشار مستمر زبان های خارجی از جمله زبان عربی است.. با وجودی که بسیاری مواقع واژگان پیشنهادی این فرهنگستان مورد اقبال عمومی نیست اما فرهنگستان می کوشد خلاقیت آفرینش واژگان در زبان فارسی را حفظ کند." این فرهنگستان در سال های دهه 1920 و با دستور رضا شاه برای جایگزین کردن کلمات فارسی به جای انبوهی از واژگان عربی و فرانسوی مصطلح شده در زبان فارسی تاسیس شد، هر چند واژه فرانسوی " مرسی" هنوز هم به طور گسترده در ایران به کار برده می شود. با وجودی که خط الرسم عربی در قرن هفتم میلادی و همزمان با حمله اعراب مسلمان به ایران در این کشور رایج شد اما مردم ایران زبان هندواروپایی " فارسی" خود را در قرون و اعصار متمادی پس از ورود اسلام به ایران، همچنان حفظ کردند.

بسیاری حفظ و نجات زبان فارسی را مرهون وجود کتاب حماسی " شاهنامه " اثر شاعر حماسه سرای بزرگ ایرانی "فردوسی " می دانند. فردوسی برای نجات زبان فارسی از کمترین میزان واژه عربی در بیش از 60 هزار بیت شاهنامه استفاده کرد.

زبان عربی از زمان وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 تبدیل به زبان رسمی دینی در ایران شده است و بسیاری از رهبران مذهبی در ایران سخنرانی های خود را با افتخار با خواندن آیاتی از کتاب قرآن آغاز می کنند و این زبان را در کنار زبان ملی فارسی ، زبان رسمی دینی می دانند. اما مبارزه با زبان های غربی در ایران ادامه دارد. محمد علی زمانی استاد دانشگاه خوارزمی در این باره می گوید: مبارزه با غربگرایی ریشه ای عمیق در تاریخ ایران دارد." به گفته او : "حفظ زبان فارسی با توجه به غنای تاریخی و گنجینه ادبی آن بسیار حیاتی و مهم است."

منبع: عصر ایران