ماجرای دیدار هیات ایرانی باکاسترو/فیدل برای دیدار به سفارت آمد

به گزارش نامه نیوز؛ غلامرضا فروزش وزیر اسبق جهادسازندگی به مناسبت در گذشت فیدل کاسترو رهبر کوبا، یادداشتی را به رشته تحریر آورده است. وی با اشاره به این که یادداشت خود را به مناسبت درگذشت فیدل کاستروی انقلابی امریکای لاتین که نام او به عنوان یک فرمانده انقلابی در تاریخ بزرگترین جزیره دریای کارائیب محوناشدنی است می نویسد، نوشت: فیدل کاسترو رهبر کاریزماتیک انقلاب کوبا در نود سالگی درگذشت و البته مبارزات مستمر و طولانی وی علیه رژیم دیکتاتور باتیستا و پیروزی انقلاب وی در دهه ۱۹۵۰ میلادی و به دنبال آن سیر اتفاقات و حکمرانی بیش از نیم قرن وی بر کوبا، به همراه شخصیتی معنوی و کاریزماتیک، رفتار و سلوک انقلابی و آثار تفکر انقلابی وی بر نظام حکومتی کوبا، بی‌تردید تاریخی مفتوح برای الهام، ارزیابی و قضاوت جهانیان باقی خواهد گذاشت. فروزش در ادامه به نقل خاطره ای از سفر سال ۱۳۷۳ خود و هیئت همراه به کوبا و ملاقاتی طولانی، سنگین، مفید و پربار با رهبر کوبا می پردازد و می نویسد : جنگ تحمیلی هشت‌ساله در اواخر دهه ۱۳۶۰ به پایان رسید و خرابی و ویرانی، رکود اقتصادی، و هزینه‌های هنگفت معنوی و مادی فراوان برای ایران انقلابی و اسلامی برجای گذاشت و البته عزم جزم دولت از ابتدا، "سازندگی" مبتنی بر توسعه اقتصادی و پیشرفت کشور در همه سطوح بود که در کنار سیاست مستقلانه کشور(نه شرقی و نه غربی) به ویژه در دوران جنگ تحمیلی تاثیرات شگرف خود را در پویایی نظام در نوآوری، خلاقیت و ظهور توانمندی‌های غیرقابل باور نشان داد، به همراه خود، انزوای سیاسی، استقلال و دوری از اتکاء و وابستگی به قدرت های منطقه‌ای و جهانی را نیز موجب شد. وی با اشاره به آغاز دوران سازندگی پس از جنگ و فعالیت بی نظیر نهادی انقلابی، مردمی، پویا و خدوم با عنوان جهاد سازندگی با استفاده از ظرفیت عظیم و شگرف نیروی انسانی متخصص، کارآفرین و تجربه ارزشمندی که از دوران دفاع مقدس در دفاع از این مرزو بوم به بهای از خودگذشتگی و فداکاری وصف‌ناپذیر فرزندان این مملکت به دست آورده بود افزود: من و همکاران جهادگرم با کار شبانه‌روزی در جهاد سازندگی، سربلندی و توسعه این کشور اسلامی را هدف گرفتیم و حتی خواب‌های کوتاه ما نیز رویای توسعه این سرزمین بود و از جمله مواردی که در دستور کار فوری دولت قرار داشت، تولید بعضی داروها و واکسن‌های حیاتی و مورد نیاز کشور و انجام تحقیقات پایلوت در سطح کشور بود و موسسه تحقیقاتی و سرم‌سازی رازی از مراکز معتبر علمی و بی‌نظیر کشور در زمینه مطالعات و تولید انواع واکسن‌های انسانی و همچنین دام و طیور و وابسته به وزارت جهاد سازندگی نیز با حضور تعدادی از شریف‌ترین دانشمندان فعالیت خود را با همکاری انستیتو پاستور آغاز نمود هر چند که برخی به بهانه کیفیت بهتر محصولات خارجی به ویژه غربی تلاش خود را بر واردات دارو از خارج قرار داده بودند. فروزش به برخی تلاش ها برای دوری از برنامه های تدوین شده و دستور رئیس جمهور وقت آقای هاشمی رفسنجانی مبنی بر تولید واکسن هپاتیت و انواع آن و امکان دستیابی و تولید تجهیزات و ماشین‌آلات پیشرفته و مواد اولیه لازم و بهره‌گیری از تجربیات کوبا کشور ماموریت لازم را به وی ابلاغ کرد افزود: مقرر شد در سفر به کوبا با رهبر این کشور ملاقات کنم و ضمن بازدید از مراکز تولیدی مربوطه تقاضای دریافت ماشین‌آلات و بخشی از دانش فنی مورد نیاز برای فعالیتهای پژوهشی موسسه رازی را مطرح نمایم چرا که این کشور پس از قطع کمک‌های شوروی توانسته بود سهم قابل توجهی از بازار تولید و فروش فراورده‌های دارویی را به دست آورد. وزیر اسبق جهاد سازندگی افزود: در زمان وزارت ولایتی که به دلیل تخصص پزشکی اشراف کامل هم به موضوع داشت در ۱۳ خرداد ۱۳۷۳ به کوبا رفتم و در هاوانا که آرام، خلوت و فقیر، اما بسیار پرجاذبه و تحت تاثیر حضور و رهبری فیدل کاسترو، شهری افسانه‌ای می‌نمود استقرار یافتیم و دانشمندان و مدیران، بی‌پیرایه، بسیار ساده و فوق‌العاده مهربان و صمیمی میهمان نوازی کردند و در بازدیدها هم علاوه بر ارائه تقریبا" کلیه دستاوردهای علمی و تولیدی، دانش خود را با فروتنی و با افتخار برای ما توضیح دادند که با توجه به سلسله‌مراتب حکومتی در نظام‌های متمرکز، کاملا" مشخص بود این همکاری با دستور ویژه از بالا صورت گرفت. نکته جالب این بود که در این بازدیدها افراد بسیاری، علاقه‌مندی و احترام خود را نسبت به انقلاب اسلامی ایران چاشنی توضیحات و مقدمه کلام خود می‌کردند. وی با اشاره به برنامه ریزی در روز آخر سفر برای ملاقات با فیدل کاسترو در دفتر کار وی، به پیغام فیدل کاسترو که شخصا در محل اقامت هیئت حضور خواهند یافت توسط آقای ادریسیان سفیر کشورمان در آخرین لحظات اشاره کرد و افزود: به واقع چنین رفتاری برای ما عجیب و و تواضعی غیرقابل باور و دور از انتظار بود و همه را به تحسین واداشت. گویا در بعد از ظهر آن روز فرمانده تیم حفاظت شخصی آقای کاسترو به دفتر سفیر رفته و محرمانه اطلاع داده بود که ایشان مایلند غروب به رزیدانس بیایند و شام و گفتگوی دوستانه‌ای با هیئت خواهند داشت و انتظار چنین فروتنی، تواضع و رفتاری خلاف پروتکل‌های رایج سیاسی و دیپلماتیک را نداشتیم و از تغییر برنامه به این شکل بسیار تعجب کردیم و البته من هیچگاه متوجه نشدم دلیل واقعی اصرار آقای کاسترو برای تغییر محل ملاقات از دفتر کارشان به اقامتگاه ما چه بود هر چند که از کارهای خلاف پروتکل‌های امنیتی آقای کاسترو نظیرحضور در مراکز عمومی، رانندگی شخصی در شهر، بازدیدهای سرزده، حضور ناگهانی و بی‌خبر در جمع مردم و تماس مستقیم با آنان شنیده بودم. وی به حضور کاسترو رأس ساعت مقرر با لباس نظامی سبز رنگ همیشگی، پوتین با دو خودرو، دو نفر محافظ، یک راننده و یک نفر عکاس در کمال سادگی، بدون تشریفات اشاره کرد و نوشت: همگی دور یک میز در بالکن خانه که مشرف به حیاط کوچکی تدارک دیده شده بود، نشستیم. اولین بار بود که فیدل کاسترو، مبارز انقلابی، چریک شجاع و خستگی‌ناپذیر و رهبر معروف را از نزدیک می‌دیدم. ریش افسانه‌ای، چهره باز و شبه معنوی با چشمانی درخشان و شفاف با نگاهی دقیق و نافذ، نشانه‌های شخصیتی وی را به خوبی بیان می‌کرد. رفتار متواضعانه وی مانند جوانان طبقه متوسط، بی‌آلایش و صمیمی بود. در آغاز گفتگو، ضمن خوشامدگویی این نکته را بیان کردم که طبق برنامه و عرف معمول، این وظیفه ما بود که به ملاقات شما می‌امدیم و شما با این کار خود، درس بزرگی به ما دادید. سپس در ابتدای صحبت، سلام ریاست جمهوری اسلامی ایران را ابلاغ کردم. وی با تشکر بسیار پاسخ داد. مطالب ایشان در خصوص ایران نشان می‌داد که از شرایط و اوضاع ایران بی‌خبر نیست و اشاره کردم که از نوجوانی مطالب مربوط به ایشان را دنبال می‌کردم و کتاب معروف" جنگ شکر در کوبا" را با علاقه خوانده بودم. ایشان در مورد ترجمه فارسی کتاب سوال کرد که پاسخ دادم ترجمه این کتاب به صورت مخفیانه چاپ شده بود. به ایشان گفتم که در آن زمان و با شرایطی که با حکومت پهلوی در ایران حاکم بود، به ذهن من هم خطور نمی‌کرد که روزی بتوانم به عنوان نماینده نظام جمهوری اسلامی با وی ملاقات کنم و افتخار چنین دیدار صمیمانه و دوستانه‌ای را داشته باشم که در پاسخ گفت این هنر امام خمینی بود. با آمدن نام امام خمینی (ره)، فوری و بدون تامل، این نکته به ذهنم رسید که امروز سالگرد رحلت ایشان است؛ با ایشان مطرح کردم که اگر اجازه دهند من و هیئت ایرانی فاتحه‌ای برای روح آن مرد بزرگ قرائت کنیم. ایشان گفتند بله حتما" و بلافاصله برای ادای احترام، تمام قد ایستاد و به مدت یک دقیقه به احترام رهبر فقید انقلاب اسلامی سکوت کرد. طرح نام و یاد امام خمینی(ره) در جلسه، فضا را به طرز معجزه‌آمیزی پر از معنویت، صفا و احساس مشترک نمود. فروزش به گفت و گوی طولانی شش‌ساعته که تا پاسی از شب ادامه یافت و برخی از مهمترین موضوعات به شرح ذیل اشاره کرد : - وی با میل و اشتیاقی خستگی‌ناپذیر به مطالبی در مورد انقلاب اسلامی ایران و جایگاه امام پس از رحلت و رهبری فعلی نظام در میان مردم گوش می‌داد. - ایشان به دیدار چند سال قبل هیئتی از علمای ایران، نمایندگان مجلس شورای اسلامی از جمله جناب آقای ناطق نوری، نماینده امام در جهاد سازندگی به کوبا اشاره کرد و با حافظه قوی که داشت، اسامی اکثر اعضای هیئت را یاداوری می‌کرد و می گفت ای کاش ما هم یک نهاد جهاد سازندگی شبیه کشور شما در کوبا ایجاد کرده بودیم و تاکید کرد که سفیر خود را در تهران مامور کرده تا فعالیتهای نهاد انقلابی جهاد سازندگی و گزارشات دوره‌ای از آثار این فعالیت‌ها بر روی مردم و روستاییان را بفرستد. در همین زمینه کاسترو به کارها و اقداماتی اشاره نمود که همه بیانگر صحت اخبار و همچنین صداقت او در طرح این مسایل بدون هیچ تعارف دیپلماتیک بود. - کاسترو همچنین از دیدارها و گفتگوهای برادرانه و مفیدی که در حاشیه و متن اجلاس‌های بین‌المللی با آیت‌الله خامنه‌ای داشت، مطالبی بیان کرد. - صحبت مفصلی در خصوص دیدارها و مواضع و همچنین زندگی ساده و بی‌آلایش حضرت امام خمینی(ره) داشت و این که نمایندگی دولت کوبا در ایران تصاویری از جماران را برای وی ارسال می‌کند. در مورد امام خمینی و بعضی مسایل مهم بین المللی و اقتصادی به قدری مطلع بود که موجب تعجب ما از ظرفیت حافظه‌ای وی شد. وی احترام فوق‌العاده زیادی برای امام قایل بود و نفوذ کلام ایشان را آسمانی و بی‌نظیر می‌دانست. وی وقتی از امام صحبت می‌کرد، همانند برخی از شریف‌ترین، انقلابی‌ترین و خالص‌ترین یاران امام و حلقه اول نزدیکان او چهره‌اش می‌شکفت و هیجان‌زده می‌شد. او به ما متذکر ‌شد که قدر رهبران خود را بدانید که آنها افرادی سالم، مومن و معتقدند. وقتی من از امام و ساده‌زیستی ایشان صحبت کردم، اقای کاسترو نیز به گونه‌ای که تاثیر آشکار ساده‌زیستی امام خمینی را به همراه داشت، در پاسخ گفت که از دار دنیا دو دست لباس نظامی و دو پوتین دارد و از مدتی قبل با هماهنگی شهردار هاوانا کلیه کتابها و دارایی خود مشتمل بر چند صد هزار جلد کتاب و قطعه هدایای دریافتی خود را به مردم کوبا اهدا کرده‌ است که در مرکزی در هاوانا نگهداری می‌شود. - وی سپس مقایسه جالبی بین مسئولین حاکم بر ایران و سران فاسد حاکم بر جمهوری‌های فروپاشیده شوروی، همراه با ارزیابی و تحلیل جامع ارائه داد و گفت در حال حاضر ملاقات با برخی از روسای جمهور و وزیران و مدیران کشورهای همسایه شما، بسته به موقعیت آنها منوط به پرداخت مبالغی به حساب شخصی آنان است. - وی از بی‌وفایی گورباچف و فساد حاکم بر شوروی و اینکه حاکمان شوروی در تمام فصول سرد سال در سواحل خوش آب‌وهوای کوبا به تفریح مشغول بودند و آنچه که با خود می‌آوردند فقط خاویار بود که در کوبا موجود نبود مطالبی را بیان کرد و از مشکلات، فقر و رنج مردم در مقابل ثروت‌های انباشت‌شده ناشی از فروپاشی در شوروی خبر داشت. - از نامه امام به گورباچف توسط سرویس‌های امنیتی خود مطلع شده و آن را مطالعه کرده بود، اما از اینکه به عنوان متحد نزدیک شوروی از مجاری رسمی در جریان این قضیه قرار نگرفته بود، آزرده خاطر بود. - از شوروی به دلیل جلوگیری از ارسال سوخت به کوبا شدیدا" شکایت داشت. این امر موجب خاموش‌شدن نیروگاه‌های سوخت کوبا و از کار افتادن تراکتورهای گازوییل سوخت در مزارع نیشکر شده بود و از اعتماد زیاد به شوروی بسیار پشیمان بود. - حافظه و دقت بالایی داشت و به عنوان نمونه از بهای کلیه کالاهای اساسی جهان مانند نفت، طلا، نقره، مس و روی، ذرت و گندم و ... مطلع بود و اخبار و تحولات قیمت‌ بورس‌های مهم را کنترل می‌کرد. قیمت زعفران و پسته ایران را در بازارهای محلی و بین‌المللی می دانست و حتی انواع برنج ایرانی را می‌شناخت. - وی در ارائه آمار و ارقام تسلط کافی داشت، هرچند در تحلیل آینده و شرایط بین‌المللی، با دقت و سنجیده اظهار نظر می‌کرد و او را روشنفکری اهل مطالعه نشان می داد. - در ادامه گفتگو، کاسترو برخی اشتباهات مارکسیسم لنینیسم را در تئوری و عمل تشریح نمود و با ارائه تحلیل جامعی از دلایل دشمنی جهانی با انقلاب اسلامی، آینده جهان را از دیدگاه خود ترسیم نمود و آفات حکومت، قدرت و ثروت را برای هیئت ما که عمدتا" هیئت جوانی بود، برشمرد. - وی اطلاعات دقیقی از مشکلات مردم کوبا عمدتا" در زمینه‌های اقتصادی بیان کرد و از وفاداری، صبر و همراهی مردم قدردانی نمود. فروزش همچنین به دستورات وی به کلیه بخش ها برای همکاری کامل با هیئت ایرانی هم اشاره کرد و گفت : وی تقاضای ما را برای تامین تجهیزات مورد نیاز که درخواست کرده بودیم، پذیرفت و گفت هرچند اکنون آن را در اختیار ندارد، اما شخصا از کشور خاصی تهیه می‌کندو به قول خود در عمل وفا کرد. فروزش به طرح سئوالی از کاسترو در خصوص چگونگی دستیابی به توانمندی تولید دارو و واکسن در مدت کوتاه اشاره کرد و افزود: وی توضیحات دقیق و صادقانه ای ارائه کرد و گفت در ابتدا مکانی را برای شروع کار اختصاص دادم و با تامین تجهیزات، دانشمندان را در آنجا مستقر نمودم و خود و خانواده ام نیز در همانجا مستقر شدیم و شبانه‌روزی برای آنها غذا تهیه کردیم. درب های آزمایشگاه را بستم و مگر در مواقع ضروری کسی نمی‌توانست از آنجا خارج شود و با دقت تمام شبانه‌روز بر برنامه کار و پیشرفت آنها نظارت داشتم. در روز چندین ساعت جلسه برگزار می‌کردم و تا زمانی که برایم مسلم نشد که به نتیجه‌ای که می‌خواستیم رسیدیم، آنجا را ترک نکردم. وی به برخی ویژگی های کاسترو اشاره کرد و تصریح نمود: ویژگی‌های شخصیتی فیدل کاسترو از جمله مهارت وی در سخنوری، رعایت نزاکت و ادب، تسلط به امور اداره کشور و به دست‌گیری رهبری، ذکاوت، هوشمندی، حافظه قوی، قدرت تحلیل مسایل، شناخت دقیق از مواضع حکام منطقه خاورمیانه و جغرافیای سیاسی و نقاط ضعف و قوت آنها، اهمیت به دانش‌های روز و حضور شخصی در صحنه‌های عملیاتی، مطالعه و تسلط کامل و جامع به گزارش های مهم و استراتژیک و مسایل ژئوپلتیک جهانی و منطقه‌ای؛ همگی شرایط رهبری بیش از نیم قرن بر یک کشور مهم استراتژیک در منطقه کارائیب را موجب شده بود متقاعد شدم که آقای کاسترو بیش از آنکه یک چریک انقلابی عملگرا باشد، یک فیلسوف ایدئولوگ است. فروزش از دعوت سخاوتمندانه کاسترو برای تمدید حضور و بازدید از زیرساخت های شهر ساحلی نوشت که با ادب و سپاس عذرخواهی کردیم و آن را موکول فرصتی مناسب در آینده کردم که متاسفانه دیگر هیچگاه به دست نیامد. وزیر اسبق جهاد با تاکید بر این که وی به تمامی قول های خود عمل کرد افزود: تا چندین سال از سر محبت، چندین بسته سیگار برگ برای من ارسال می‌کرد؛ که هرچند از آن استفاده نمی‌کردم اما ارزش محبت و صداقت این شخصیت بزرگ برای من فراموش‌ناشدنی بود و علیرغم برخی اختلاف دیدگاه ها وی را شخصیتی به غایت ستودنی و دوست‌داشتنی می دانستم. فروزش تاکید کرد:تواضع و احترام و ادبیاتی که وی از امام خمینی(ره) و رهبر فرزانه انقلاب اسلامی و بزرگان انقلاب ادا می‌کرد، هرگز از ذهن من محو نخواهد شد و در حقیقت، مردانی که تاریخ را می‌نویسند، انسان‌های بزرگی هستند وبا فرض اغماض از تفاوت‌های ایدئولوژیک که امری طبیعی برای انسانها در برگزیدن آزادانه ایده‌ها و باورهاست، همیشه می‌توانند الگوی رفتاری و اخلاقی و نمونه یک مخلوق موفق از خالق خود باشند. وی در پایان این نوشتار آورده است : به دلیل مسئولیتم در طی دوران انقلاب، شخصیت‌های سیاسی و علمی خارجی فراوانی را ملاقات کرده ام که در مورد هیچکدام سخنی نگفته ام، اما من رشحاتی از خداشناسی را در گفتمان وی، انسانی به غایت مشهور ولی فروتن، عاشق مردم خود، قیام‌کننده علیه آنانی که دشمن بشر می‌دانست، فداکار در راه ایمان، عقیده و باورهای خود، ساده و بی‌آلایش، صادق و دوست را ملاحظه کردم و بی تردید، ارزش انسان‌ها به نیات و اعمال انان است و تعداد انسان‌هایی که عاقبت به خیر می‌شوند، البته در میان موحدین بسیار بیشتر است. در میان انسان‌های خداباور حقیقت معنی دارد، ولی در عالم سیاست و مکاتب متفرقه، این قدرت است که مفهوم است. گرچه او حدود ۶۰ سال بر کوبا حکومت کرد، اما قضاوتی که در مورد او می‌شود، ناشی از تعهد او به حقیقت است.

منبع: مهر