سیل در سیستان‌وبلوچستان، بهمن در سردشت

احسان هوشمند* در هفته گذشته در کنار آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو، کشور شاهد چند حادثه و رویداد طبیعی مانند سیل در جنوب سیستان‌وبلوچستان و بهمن در سردشت بود که در کنار ابعاد مختلف و پیامدهای گوناگون، چند وجه آن بسیار برجسته بود. به گزارش نامه نیوز، از سویی استفاده گسترده شهروندان در جای‌جای ایران از شبکه‌های اجتماعی موجب بازتاب بسیار گسترده این حوادث شد و بازتاب وسیع این رویدادها از جمله سیل جنوب سیستان‌وبلوچستان و بهمن در سردشت در فضای مجازی موجب پوشش نسبتا مناسب این رویدادها در مقایسه با حوادث مشابه در گذشته، در رسانه‌های کشور شد. حتی رسانه ملی و رادیو و تلویزیون کشور نیز به انعکاس نسبتا مناسب این رویدادها پرداختند. حضور چندباره استاندار سیستان‌وبلوچستان در بخش‌های مختلف خبری یا رسانه‌ای صداوسیما نمونه‌ای از این بازتاب بود. در این روزها و مقارن با ابراز همدردی گسترده عمومی و مردمی با آتش‌نشانان فداکار و نیز شهیدان آتش‌نشان ساختمان پلاسکو هم موجب نشد تا این رویدادها از جمله بهمن و سیل از دید افکار عمومی مغفول بماند. بازپخش تصاویر گرفته‌شده به‌وسیله موبایل از روند امدادرسانی هلال‌احمر در سردشت و بلوچستان و حضور امدادرسانان و نیز سگ‌های زنده‌یاب در این ماجرا و کمک‌های انجام شده به مقیاس بسیار زیادی در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد و این حوادث بیش ‌از پیش نشان داد میزان هم‌نوایی و همدلی ملی در سطح کشور به شکلی روبه‌تزاید در حال رشد و باروری است و این مهم می‌تواند بیش از پیش به تعمیق اعتماد اجتماعی و تزاید سرمایه اجتماعی در سطحی ملی منجر شود. همچنان‌که حادثه پلاسکو موجب شد تا مردم در تبریز، اصفهان، اردبیل، رشت، مهاباد، تهران، قروه، زنجان، شیراز، ارومیه، زابل، زاهدان، اهواز، کامیاران، کرمانشاه و بیجار گروس و سایر شهرهای شرق و غرب و جنوب و شمال کشور به نشانه همدلی با آتش‌نشانان کشور و ابراز همدردی با خانواده‌های آنان در ایستگاه‌های آتش‌نشانی حضور یابند و به‌این‌ترتیب به‌روشنی ملت ایران آگاهی ملی و هم‌سرنوشتی و حس همدلی ملی خود را به نمایش گذاشتند. از دیگر وجوه این پدیده، سرعت‌عمل نسبتا مناسب نهادهای امدادی در ارائه کمک و یاری آسیب‌دیدگان است که باید مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد. در سردشت سرعت‌عمل نهادهای امدادی البته با پیشگامی مردم و شهروندان این شهرستان موجب شد بیش از ٩ نفر از مدفون‌شدگان زیر بهمن نجات یابند و متأسفانه سه نفر نیز قربانی بهمن شدند. در سیستان‌وبلوچستان نیز نهادهای امدادی با ورود جدی و سریع به منطقه مانع از آن شدند که سیل ویرانگر و بزرگ جنوب استان تلفات انسانی منجر به فوت داشته باشد. هرچند برای توزیع عادلانه امکانات و کمک‌های ارسالی مدیریت بحران کشور ‌باید با آمادگی بیشتری عمل می‌کرد. تجربه حادثه پلاسکو و همدردی و همراهی عمومی در سطح کشور با آتش‌نشانان در جای‌جای کشور و سپس بازتاب بسیار وسیع بهمن و سیل سیستان‌وبلوچستان و سقوط بهمن در سردشت در شبکه‌های مجازی و رسانه‌های کشور افق‌های تازه‌ای از اثرگذاری رسانه‌های مجازی و شبکه‌های تلگرامی را در نمایان‌کردن همدلی و همبستگی ملی گشود و تدبیر و مدیریت عقلایی چنین فضایی می‌تواند در خدمت منافع ملی و توسعه کشور باشد. دیگر سویه این ماجرا به سنگین‌شدن وجه مسئولیت‌های حاکمیت و حکمرانی در کشور مربوط می‌شود. افزایش آگاهی‌های عمومی از رویدادها و حوادث و ابعاد بلایای طبیعی یا سایر حوادث جمعی مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی، توفان، سقوط بهمن و ... موجب می‌شود تا انتظارات از دولت به معنای عام کلمه برای ایفای دقیق مسئولیت‌های قانونی و وظایف ذاتی خود بیش از گذشته افزایش یابد. آگاهی عمومی از چندوچون و کمیت و کیفیت خدمات ارائه‌شده و سرعت ارائه خدمات امدادی و رفاهی و درمانی و دقت در توزیع عادلانه کمک‌ها روزبه‌روز در حال افزایش است و چنین روندی موجب می‌شود تا رفتار دولت و نهادهای ذی‌ربط بیش از پیش مورد ارزیابی ملی قرار گیرد. چنین آگاهی‌های فزاینده‌ای چاره‌ای جز توجه دولت به افزایش کارآمدی مدیریت بحران و انتصاب افراد ذی‌صلاح در این مسئولیت‌ها باقی نمی‌گذارد. به‌روزشدن امکانات امدادی و مورد نیاز برای مقابله با اثرات مخرب رویدادهای طبیعی و غیرطبیعی از جمله انتظاراتی است که در پرتو گسترش آگاهی‌های عمومی از روند این حوادث هویدا می‌شود. همچنین شکل‌گیری این انتظار که توزیع این امکانات و ابزارهای ضروری برای مدیریت بحران باید به شکلی عادلانه و کارشناسی‌شده در تمامی جغرافیای ایران توزیع شود، از دیگر وجوه شکل‌گیری آگاهی‌های عمومی در این حوزه است و بالاخره انتظار افکار عمومی برای ارزیابی کارایی همه نهادهای مسئول در مدیریت بحران به شکلی شفاف و روشن پدیده‌ای نیست که به‌آسانی دولت بتواند نسبت به آن بی‌تفاوت باشد.

پژوهشگر مطالعات قومی

منبع: روزنامه آرمان