هدف آمریکا از حمله به هواپیمای ایرانی چه بود؟

الهام امین‌زاده* امنیت پروازهای هوایی مسئله‌ای بود که در دهه ٨٠ میلادی بارها از سوی آمریکا در منطقه خلیج ‌فارس خدشه‌دار شد و جان انسان‌های بی‌گناه را به مخاطره انداخت. امنیتی که در اسناد بین‌المللی مصوب مجامع جهانی بارها بر آن تأکید شده و کشورها متعهد شده‌اند که امنیت هوانوردی غیرنظامی در مناطق دریایی را به دقت رعایت کنند تا جان مسافران پروازهای هوایی به خطر نیفتد. در کنفرانس ١٩١٩ پاریس کنوانسیون نظام تردد هوایی به تصویب رسید که براساس ماده یک این کنوانسیون هر دولتی حاکمیت تام و انحصاری بر هوای حقوقی قلمرو خود را دارد. قلمرو شامل قلمرو ملی و آب‌های سرزمینی مجاور آن می‌شود. بعدها در کنوانسیون هواپیمایی کشوری، کنوانسیون دریای سرزمینی و کنوانسیون ١٩٨٢ حقوق دریاها، حاکمیت کشورها بر هوای فوق آب‌های مجاورشان مورد تصویب و تأکید مجدد قرار گرفت. با تجاوز عراق به خاک ایران بسیاری از قواعد بین‌المللی از‌جمله قواعد فوق مورد نقض کشورها از‌جمله ایالات متحده آمریکا درباره احترام به محدوده آبی ایران و رعایت اصل بی‌‎طرفی قرار گرفت. هدف آمریکا، یاری‌رساندن به عراق و مقابله با ایران بود. دولت آمریکا صراحتا اصل بی‌طرفی را نقض کرده و به حمایت از دولتی برخاست که خود چند سال بعد با حمله نظامی علیه آن دولت آن را ساقط کرد. در منطقه خلیج‌ فارس و در حریم هوایی و آبی ایران در جنگ تحمیلی ناامنی هوانوردی را آمریکا با استقرار ده‌ها کشتی در منطقه و اخطارهای غیرقانونی به هواپیماهای ایرانی به مردم منطقه تحمیل کرده و امنیت سفر آنها را از بین برد تا اینکه در ١٢ تیر سال١٣٦٧ اقدامات ضد حقوق‌بشری آمریکا به اوج خود رسید و با دو موشک ناو وینسنس آمریکایی ٢٩٠ مسافر و خدمه هواپیما در چند دقیقه به شهادت می‌رسند. طبق اصول حقوقی هوانوردی غیرنظامی بین‌المللی پروازهای درون منطقه یک کشور اطلاعات پروازی‌شان می‌تواند از سوی مقامات هوانوردی غیرنظامی همان کشور ردیابی و رصد شود و این در حالی است که اخطار رزم‌ناو وینسنس به هواپیما مورد تردید بوده و اساسا اخطارهای قبلی ناوهای آمریکایی نیز به هواپیماهای ایرانی از لحاظ حقوقی غیرقانونی است. ادعای واهی آمریکا مبنی بر شیرجه هواپیمای مسافربری به سوی کشتی آمریکایی کاملا رد شد؛ همان‌طور‌که شرکت‌های بیمه خارجی نیز تأیید کردند منطقه مورد اصابت موشک به هواپیما خارج از منطقه جنگی بوده و هواپیماهای مسافربری حتی با چشم غیرمسلح قابل شناسایی بودند و هنوز این سؤال برای ملت ایران مطرح است که مسئولیت بین‌المللی دولت آمریکا در مجازات مرتکبان و تعهد به مداخله‌نکردن در منطقه خلیج ‌فارس هیچ‌گاه از سوی شورای امنیت پیگیری نشد و این در حالی است که در موارد مشابه اقدامات بسیار مؤثرتری از سوی سازمان ملل متحد و سایر نهادهای تخصصی هوانوردی درباره برخورد با عاملان کشتار انسان‌ها و نقض امنیت هوایی انجام شده است. جای آن دارد که در هفته حقوق‌ بشر نهادهای بین‌المللی و کشورهای حامی حقوق‌ بشر دست از موضع انفعالی خود برداشته و حقوق انسانی را مرجح بر ملاحظات سیاسی انگاشته و اغراض ساختارشکنانه بین‌المللی در نادیده‌گرفتن استقلال و تمامیت ارضی کشورها و نهایتا حقوق مسلم مردم را برنتابند.

منبع: روزنامه شرق