نگاهی حقوقی به محرومیت دو فوتبالیست ایرانی از حضور در تیم ملی؛ چرا ورزشکاران ایرانی نباید در مقابل رژیم صهیونیستی بازی کنند؟

مصطفی آرانی: 1. ماجرای مسعود شجاعی و احسان حاج صفی و بازی آن‌ها در لباس تیم پانیونیوس در مقابل تیم مکابی رژیم صهیونیسیتی باعث شده که باز هم مساله لزوم عرفی حاضر نشدن ورزشکاران ایران در مقابل تیم‌های ورزشی این رژیم داغ شود. در میان حجم بالای محکومیت‌ها و پشتیبانی‌ها درباره این دو نفر، جای این پرسش وجود دارد که چرا تا این حد در خصوص عدم تقابل با تیم‌های ورزشی رژیم صهیونیستی حساسیت وجود دارد.

2. به نظر می‌رسد که تصور عمومی در سطح حاکمیت این است که بازی در مقابل تیم‌های ورزشی رژیم صهیونیستی نوعی شناسایی این رژیم است. توضیح اینکه ایجاد دولت‌های جدید باید توسط دولت‌های دیگر به رسمیت شناخته شود تا در نهایت، بتوان به تعامل بین‌المللی فکر کرد. شناسایی، در حقوق بین‌الملل به دو صورت اتفاق می‌افتد: یکی شناسایی De Jure و دیگری شناسایی De Facto.

3. در شناسایی نوع اول یعنی De Jure دولت، بیانیه شناسایی صادر می‌کند و رسما اعلام می‌کند که فلان حکومت را به رسمیت شناخته است. مثل ماجرایی که در خصوص کوزوو اتفاق افتاد یا آن طور که در پیمان کمپ دیوید برای به رسمیت شناختن اسرائیل توسط مصر اتفاق افتاد.

4. در شناسایی نوع دوم یعنی De Facto دولت با اقدامات خود نشان می‌دهد که دولت دیگر را به رسمیت شناخته است. این اتفاق مثلا می‌تواند با راه اندازی یک دفتر نمایندگی اقتصادی باشد یا مثلا خطاب قرار دادن رئیس آن کشور در یک نامه رسمی یا انعقاد یک موافقتنامه بدون اینکه در آن، حرفی از شناسایی زده شده باشد.

5. حالا باید گفت که تصور عمومی بر این است که بازی در مسابقات ورزشی هم می‌تواند نوعی از شناسایی دفاکتو باشد. چرا که اگر دولتی وجود نداشته باشد؛ اساسا اجازه چنین نمایندگانی در این مسابقات هم داده نخواهد شد. بنابراین لازمه بازی با این نمایندگان پذیرش ضمنی این مساله است که چنین دولتی وجود دارد. این مساله، احتمالا همان چیزی است که باعث شده، وزارت خارجه رژیم صهیونیستی نیز از این ماجرا، اعلام خشنودی کند.

6. ممکن است برخی از حقوق دانان با این مساله مخالف باشند و بگویند لزوما شرکت در یک مسابقه ورزشی به معنای شناسایی آن دولت نیست که در اینجا مساله رویه عرفی جمهوری اسلامی مطرح می‌شود. رویه کشور ما تاکنون این بوده که می‌گفتیم چون ما رژیم صهیونیستی را به رسمیت نمی‌شناسیم؛ پس مقابل تیم‌های ورزشی این کشور شرکت نمی‌کنیم پس اگر روزی این معادله برعکس شد و حضوری در مقابل تیم‌های ورزشی رژیم صهیونیستی صورت گرفت؛ پس لزوما شناسایی نیز صورت گرفته است.

7. باز هم ممکن است برخی بگویند که این مساله مربوط به تیم‌های ملی است و ربطی به حضور در تیم‌های باشگاهی ندارد اما باز هم باید توضیح داد که سیاست تسامح صفری که در کشور پیرامون این موضوع پیش گرفته شده باعث شده که حتی بازی دو بازیکن بر مبنای تعهد قراردادی نیز مبنایی برای شناسایی ضمنی در حقوق بین‌الملل داشته باشد و مسئولان کشور برای رفع این سوء برداشت به سمت برخورد با این دو بازیکن بروند.