پروژه مشترک برای حذف سیاسی علی لاریجانی / فقدان آیت الله هاشمی چه تاثیری بر وضعیت سیاسی لاریجانی گذاشته است؟/ پشت پرده حملات سنگین احمدی نژاد به رییس مجلس/ آیا ریزش سرمایه اجتماعی روحانی، لاریجانی را از انتخابات 1400 دورکرده است ؟

مصطفی صادقی: او یک محافظه کار تمام عیار است . از وقتی که پا به عرصه قدرت رسمی گذاشته مشت اش را به سختی باز می کند و همه تلاش اش این است که سیاست را رو بازی نکند. طرفه آنکه بازی را هم هیچگاه به صورت صفر و یک دنبال نمی کند . همیشه یک راهی باقی گذاشته تا به بن بست نرسد . این توصیفات درباره علی لاریجانی است، کسی که البته این روزها شرایط اش پیچیده تر از همیشه شده ؛ اوضاع تغییر کرده و فعلا عقربه های ساعت شمار سیاست ایران چندان به کام او نمی چرخد.

سکوت سنگین این روزهای او سخت کرده کار تحلیلگران سیاسی را برای اینکه حدس بزنند او چه در ذهن اش دارد. می خواهد چه کند با چرخش غیر منتظره سیاست خارجی که قرار بود پاشنه ای باشد برای چرخیدن درب سیاست داخلی. قرار بود کاتالیزوری باشد برای مانایی کسانی که معمار توافق هسته ای بودند . می خواهد چه کند با متزلزل شدن پروژه اصلی و بنیادی دولتی که او در زمره جدی ترین حامیان اش بوده است؟ از همه مهم تر مساله این است که ریزش بدنه اجتماعی ائتلاف اعتدال -اصلاحات که خبری بد برای لاریجانی محسوب می شود چه تغییری در تصمیمات آتی او ایجاد خواهد کرد؟ درباره شرایط این روزهای او می توان برخی مولفه ها را کنار هم قرار داد تا تصویری دقیق تر به دست آورد.

نافرجامی برجام

وقتی حسن روحانی برای بار دوم رییس جمهور ایران شد خیلی زودتر از آنچه تصور می شد چشم ها چرخید تا گزینه های ریاست جمهوری آینده رصد شوند . این وسط یک نقطه اشتراکی میان همه گمانه زنی ها وجود داشت . خیلی ها معتقد بودند پایان عصر روحانی با آغاز عصر لاریجانی گره خوردگی زمانی خواهد داٰشت. می گفتند پروژه مشترکی که از گعده نشینی های ساختمان کاخ مرمر و جلسات محرمانه جماران متولد شده و در عصر روحانی بروز و نمو یافته است دوران کمال خود را در عصر لاریجانی طی خواهد کرد . آن پروژه چند مولفه مهم داشت:

1- ایجاد دو قطبی در سیاست خارجی برای تاثیر گذاری در سیاست داخلی . این مساله موجب می شد تا با تغییرات در مناسبات با غرب گشایش های اقتصادی ایجاد شده و «بدنه اجتماعی پی رو» به جهت خشنودی بهبود اقتصادی جمعیت بیشتری پیدا کند. این جمعیت «پی رو» ، سرمایه اجتماعی خوبی برای پیشبرد پروژه های سیاسی تعیین شده گارانتی می کرد.

2- تضعیف طیف رادیکال و تندرو و حذف پله پله آن ها از ساخت قدرت رسمی

3- شکل دهی آرای سیاسی کشور به شمایلی تازه که یک رقیب کنترل شده در سوی دیگر آن قرار داشت.

حالا اما از هنگامی که پاشنه سیاست خارجی دیگر آنگونه نمی چرخد که اعضای ائتلاف انتظار آن را داشتند طبعا کار برای علی لاریجانی هم سخت شده است . حالا آنها که چشم می چرخاندند تا گزینه های ریاست جمهوری را ردیابی کنند دیگر مانند گذشته در مورد علی لاریجانی فکر نمی کنند. فی الواقع یک اتفاق مهم رخ داده ؛« از جمعیت «بدنه پی رو» کاسته شده است».

فقدان آیت الله

علی لاریجانی از جمله سیاست ورزانی است که رحلت آیت الله هاشمی رفسنجانی بر وضعیت سیاسی اش تاثیر گذاشته است . او در اواخر عمر آیت الله قرابت های سیاسی بیشتری با او پیدا کرده بود. حتی علی لاریجانی یکی از دو پیک ویژه برای رساندن خبر رد صلاحیت به آیت الله هاشمی رفسنجانی و در خواست از او برای انصراف از باقی ماندن در انتخابات بود. یک جلسه طولانی در دفتر آیت الله که همچنان رازهای مگوی آن مگو باقی مانده است. او برای هاشمی رفسنجانی که دوست داشت همیشه بالانسر سیاست ایران باشد یک شخصیت محبوب بود . لاریجانی از نظر آیت الله کسی بود که می توانست به سادگی در میانه دو جناح بایستد و با نهادهای حاکمیتی هم به راحتی بنشیند. او کاراکتر دلخواه سال های آخر عمر آیت الله بود. حالا اما هاشمی نیست ؛ لاریجانی این روزها جای خالی او را به خوبی حس می کند.

علیه آلترناتیو

محمود احمدی نژاد تیزهوشی های خاص خودش را دارد . او وقتی دید ساختارهای حاکمیتی در جاده بازگشت او به قدرت رسمی تابلوی ورود ممنوع نصب کرده اند یک ماموریت دیگر برای خود تعریف کرد. هدف مهم او این شد که پروژه اعضای ائتلاف را بر هم بزند . احمدی نژاد ، آلترناتیو را نشانه گرفت ؛ «علی لاریجانی».

یک بازی نه چندان پیچیده اما طولانی که رونمایی از وجه تند و تیز آن را از یکشنبه سیاه مجلس کلید زده بود . او لاریجانی را از آن زمان تا کنون از یک زاویه مهم هدف قرار داده است :«نگاه توده به آقای دکتر». به یک معنا تصور احمدی نژاد این بوده است که هر چه در میان توده مردم اعتباری برایش مانده است را صرف از میان بردا ش تن برداشتن آلترناتیو کند.

اینکه او تا چه حد موفق بوده مجالی و نوشتاری دیگر می طلبد اما هر چه هست این مساله ناگزیر ذهن علی لاریجانی را به خود مشغول کرد.

مجلس متفاوت

علی لاریجانی در مجلس عجیب و غریبی رییس است . مجلسی که یک سرش ذالنور و کوهکن است که مقابل چشمانش فندک به دست برجام را آتش می زنند و آنسوی دیگرش علی مطهری است که ایده ها و آرا خاص خود را دارد . مجلسی که اصلاح طلبانی دارد که گاه همراه او هستند و حالا سر بزنگاه به دنبال گزینه جور کردن برای رقابت با او در انتخابات هیات رییسه هستند .مدیریت مجلس برای او وضعیت ویژه ای پدید آورده است .

پروژه مشترک

شاید چندان بدبینانه نباشد اگر این مطلب را اینگونه به پایان برسانیم ؛«یک پروژه مشترک علیه لاریجانی کلید خورده».

این صرفا حدس و گمان نیست . آنچه امروز از لابه لای لابی ها برای انتخابات هیات رییسه می گذرد گویای اتفاقات مهمی است . بخش هابی مهمی از اصلاح طلبان و همینطور اصوگرایان به یک تصمیم مشترک رسیده اند ؛«می خواهند عصر لاریجانی همینجا و در همین نقطه از تاریخ سیاسی ایران تمام شود».

آیا همین که در دو سر جریان های اصلاح طلب و اصولگرا طیف هایی به یک هدف مشترک رسیده اند برای از میان برداشتن سیاسی لاریجانی کافی است ؟

سوال مهمی است ؛ برای پاسخ، شاید بهترین راه این باشد که به یکی از جملات ابتدایی این مطلب باز گردیم :«لاریجانی همیشه راهی برای خود نگه می دارد.»