آیا آمریکا در عراق از ایران شکست خورد؟/ عراق و ۳ سیاستمدار معتدل و آگاه / تهران به بغداد نزدیک‌تر می‌شود

به گزارش نامه نیوز محمد اکبری در خبرآنلاین نوشت: عراق پس از ماه‌ها چانی‌زنی بین گروههای مختلف سیاسی، بالاخره مسئول تشکیل دولت را شناخت. با تشکیل مجلس و نشستن یک نماینده سنی بر صندلی ریاست مجلس، بر طبق قانون نانوشته، باید یک رئیس جمهور کرد از بین احزاب کردی انتخاب می‌شد و در نهایت پست نخست‌وزیری به گروه‌های شیعه تعلق داشت که برهم صالح به عنوان رئیس جمهور، عادل عبدالمهدی را مامور تشکیل کابینه کرد. انتخابات پارلمانی ۲۰۱۸ عراق اهمیت فوق‌العاده‌ای را پس از سقوط صدام در سال ۲۰۰۳ و خروج داعش از عراق داشت. مردم عراق با مطالبات جدید و نگرانی‌های جدیدی نسبت به صندوق‌های رأی واکنش نشان دادند و پیروزی فردی چون مقتدی صدر در انتخابات پارلمانی، وضعیت جدیدی را در عراق نوید داد. آیا افراد انتخاب شده می‌تواند انتظارات مردم عراق را برای سال‌های آینده تامین کند و این کشور وارد وضعیت ثبات پس از چندین سال نا آرامی شود؟ حضور مقتدی صدر با ویژگی‌های خاص خود چه تأثیری بر روند تحولات سیاسی آینده عراق خواهد داشت؟ هم‌چنین رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در عراق به کدام سو کشیده خواهد شد؟ در این باره با حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه گفت‌وگو کرده‌ایم که از نظر می‌گذرانید:

حضور افراد جدید در رئوس اصلی قدرت را از چه منظری می توان بررسی کرد؟ آیا این افراد می‌توانند روندی جدید در عراق نا آرام سال‌های گذشته ایجاد کنند؟

انتخاب برهم صالح به عنوان رئیس جمهور عراق و آقای عادل عبدالمهدی به‌عنوان نخست وزیر به مفهوم شکست سیاست‌های آمریکا و عربستان در عراق است. با توجه به این‌که آقای برهم صالح به‌عنوان یک شخصیت کردتبار که سال‌ها در کنار مرحوم جلال طالبانی فعالیت داشته، یکی از چهره‌های مورد احترام همه طیف‌های سیاسی عراقی از جمله کردها، شیعه و سنی است و لذا دیدگاه آقای برهم صالح به دیدگاه مرحوم جلال طالبانی، رئیس جهمور اسبق عراق بسیار نزدیک است و می‌تواند در ایجاد وفاق و همدلی و همگرایی بین همه طیف‌های مهم عراق ایفای نقش کند. آقای برهم صالح تلاشش بر این است که اقلیم کردستان را به دولت مرکزی عراق نزدیک کند و از گسست میان طیف های سه‌گانه مهم عراق؛ شیعیان، اهل سنت و کردها جلوگیری کند. آقای برهم صالح در حقیقت سیاست خاصی را در عراق اعمال خواهد کرد و یکی از این سیاست‌ها، ایجاد همگرایی بین همه فراکسیون‌های عراق است و با توجه به این‌که ایشان نگاه احترام‌انگیزی نسبت به نقش منطقه‌ای ایران و نقش ایران در حفظ امنیت عراق دارند، لذا سیاست ایشان مبتنی بر ارتقای سطح روابط تهران و بغداد خواهد بود و ایشان با توجه به تجربه سیاسی و اجرایی که دارند و دیدگاهی که نسبت به شیعیان دارند، می‌تواند در آینده نقش مهمی در تغییر ساختار سیاسی عراق ایفا کند و دیدگاه همه طیف‌های عراق را در درون یک دایره جمع کند و در حقیقت جایگاه عراق را در سطح داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی ارتقا ببخشد.

مواضع نخست وزیر جدید را چگونه ارزیابی می کنید؟

انتخاب آقای عادل عبدالمهدی به‌عنوان نخست وزیر هم می‌تواند در آینده عراق بسیار موثر باشد. آقای عادل عبدالمهدی در حقیقت یکی از چهره‌های شیعه شناخته‌شده است که تجربه سیاسی گرانقدری در کارهای اجرایی و سیاسی دارد و به همین دلیل وجود سه شخصیت مورد احترام عراق، محمد الحلبوسی با عنوان رئیس پارلمان، برهم صالح با عنوان رئیس جمهور و عادل عبدالمهدی با عنوان نخست وزیر می‌تواند یک نوع همبستگی و رفاق داخلی در عراق ایجاد کند و انتخاب سه شخصیت تاثیرگذار عراقی در واقع پیروزی سیاسی بزرگی برای ایران است، به اعتبار این‌که آمریکایی‌ها و سعودی‌ها طی ماه‌های اخیر، یعنی بعد از انتخابات پارلمانی عراق در 21 اردیبهشت‌ماه، هم آمریکا و هم عربستان تلاش کردند تا چهره‌های مورد قبول خودشان و وابسته به خودشان را در درون حاکمیت عراق قرار بدهد، اما انتخاب این سه چهره معتدل عراقی به مفهوم شکست سیاست‌های آمریکا و عربستان در عراق است.

مقتدی صدر به عنوان برنده انتخابات تلاش داشت نقش ویژه ای در چانه زنی های اخیر بازی کند؟ به نظرتان این مهره چینی ها چقدر با نظرات ایشان منطبق بود و نقش او چگونه ارزیابی می شود؟

جریان صدر در ابتدا مقاومت‌هایی در برابر برخی از شخصیت های عراقی داشتند. آقای مقتدی صدر تلاش کرد که دیدگاه خودش را با عربستان سعودی هماهنگ کند، اما با توجه به نقش تخریبی عربستان در مسائل داخلی عراق، لذا آقای مقتدی صدر طی روزها و هفته های گذشته به این نتیجه رسید که سقف چانه‌زنی خودش را پایین بیاورد و نسبت به انتخاب آقای عادل عبدالمهدی به‌عنوان نخست وزیر و برهم صالح به‌عنوان رئیس جمهور از خود نرمش نشان داد و این نشان می‌دهد که آقای مقتدی صدر که تلاش می‌کرد مسیر دیگری را انتخاب کند، اکنون به سمت عقلانیت و انتخاب راه صحیح و همکاری منطقه‌ای با ایران و با سایر طیف‌های سیاسی عراق رو بیاورد و به نظر می رسد که این مسیر بیشتر وجهه او را بالا خواهد برد.

روابط ایران و عراق در ماه‌های اخیر تحت الشعاع برخی اخبار اعم از حضور زائران عراقی در مشهد و همچنین برخی اعتراضات مردم شهر های جنوبی عراق قرار گرفته بود و به نظر می رسید العبادی نخست وزیر سابق عراق مسیر خاصی را در رابطه با ایران دنبال می کرد. به نظرتان حضور نخست وزیر جدید عراق چه تاثیری روی روابط ایران و عراق در رقابت بین منطقه ای خواهد گذاشت؟ چشم انداز روابط ایران و عراق را چطور می بینید؟

در حقیت روابط ایران و عراق فراتر از روابط بین دو دولت به شکل معمول است. پروتکل‌های بین المللی و روابط متعارف بین المللی نقش کمتری در تعریف و سازماندهی و شکل دهی روابط میان ایران و عراق ایفا می کند. به اعتبار اینکه نگاه ملت عراق بنابه اعتبارات دینی و مذهبی نسبت به ملت ایران یک نگاه عاطفی و انسانی است که فراتر از پروتکلهای متعارف بین المللی بین دو دولت است.

از این رو به نظر می رسد که اگر یک رئیس پارلمان یا نخست وزیر یا رئیس جمهور در عراق زاویه ای هم با ایران داشته باشد ملت عراق هرگز اجازه نخواهد داد که روند مناسبات بین ایران و عراق تحت تاثیر فشار قدرتهای خارجی قرار بگیرد و لذا به نظر می رسد که شاکله این روابط تحت تاثیر فضای مذهبی حاکم بر روابط بین دولت ایران و عراق قرار دارد و در آینده نزدیک هم این روابط گسترش پیدا خواهد کرد. مسئله اربعین و راهپیمایی با شکوه انسانی که نزدیک به بیست میلیون نفر از 80 کشور جهان در آن شرکت می کنند نیز موضوع مثبتی است که فضای روابط بین ایران و عراق را تحت تاثیر قرار می دهد و هیچ شخصی اعم از نخست وزیر یا رئیس جمهور نمی تواند این روابط و فضای موجود را تحت تاثیر یا تغییر قرار دهد و از این رو می توان گفت روابط دو کشور روابط ویژه ای است که اشخاص در شکل دهی این روابط نقش زیادی ندارند.