چه خبر از "نواصولگرایی"

به گزارش نامه نیوز، کمتر از یک‌ماه پس از انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم، محمدباقر قالیباف که در آن هنگام، واپسین روزهای حضورش در شهرداری تهران را پشت سر می‌گذاشت، نامه‌ای «گلایه‌آمیز» خطاب به اصولگرایان منتشر کرد؛ نامه‌ای که مخاطب آن البته نه رؤسا و بزرگان جناح راست که «جوانان انقلابی و دلسوز ایران» بودند. کاندیدای مستعفی انتخابات در نامه‌اش از باور به «تغییر اساسی در نحوه کنش جریان اصول‌گرایی» سخن گفته و آن را «یکی از مطالبات اصلی امروز جوانان مؤمن و دلسوز انقلاب و کشور» خوانده و تأکید کرده بود که «اصولگرایی باید با حفظ مبانی و ارزش‌های انقلابی جمهوری اسلامی، حرکت در راستای "نواصولگرایی" را هرچه زودتر آغاز کند.»

قالیباف که تا یک‌ماه پیش از انتشار این نامه، چشم به اجماع اصولگرایان بر نام خودش به‌عنوان کاندیدای نهایی کارزار ۹۶ داشت و در نتیجه ظاهراً چه در آن ایام و چه حتی پیش از آن هنوز به «باور» تغییر اساسی در نحوه کنش راست‌گرایان نرسیده بود، بعد از کناره‌گیری شبه‌اجباری‌اش از رقابت‌ با حسن روحانی، انتقاد از عملکرد جناح متبوعش را نخست با انتشار این نامه و سپس با حضور در برنامه تلویزیونی «جهان‌آرا» کلید زد؛ او در روزهای آغازین مردادماه ۹۶ روبه‌روی دوربین صداوسیما نشست و در سه محورِ اصلیِ «حضور در انتخابات ۹۶»، «طرح ایده نواصولگرایی» و «عملکرد شهرداری تهران» به پرسش‌های مجری پاسخ داد. مهمترین بخش از این گفت‌وگو اما سخنان صریح او درباره جریان اصولگرایی بود؛ قالیباف انتقاد اصلی‌ از اصولگرایان را بی‌بهره بودن آنان از «خودانتقادی» دانست و با تاکید بر اینکه «در حقیقت این جریان اصلاً اهل گفت‌وگو نیست»، به ماجرای حضورش در انتخابات اشاره کرد و گفت: «قصد آمدن به صحنه انتخابات را نداشتم اما بعد از ورود هم قصدی برای کنار رفتن در ذهنم نبود.»

او در بخش دیگری از سخنانش مدعی شد بر اساس نظرسنجی‌ها فاصله وی و حسن روحانی «حداکثر ۱.۵ درصد بود» و کناررفتنش از انتخابات سبب شده که «۴۰ تا ۵۰ درصد آرا» به نفع روحانی به صندوق ریخته شود و توضیح داد: «همه آمار و اطلاعات نشان می‌داد من باید در صحنه بمانم اما فضای اردوگاه به این شکل بود که وقتی می‌گفتند یکی باید کنار برود همه به من نگاه می‌کردند. ما کاملاً می‌دانستیم انتخابات قواعدی دارد اما پایبند به یک‌سری اصول هم بودیم که بعضی‌ها پایبندش نبودند.» قالیباف به بیان این ناگفته‌ها اکتفا نکرد و در نهایت بر وجود زدوبندهایی در پشت‌پرده جریان اصولگرایی و بی‌خبری مردم از آن اشاره کرد و دوباره از ایده خود و همفکرانش سخن گفت: «یک آقایی که من به ایشان ارادت دارم، گفت "مانیفست اصولگرایی را ما نوشته‌ایم و هیچکس حق تغییر آن را ندارد"؛ شما در این فضا می‌خواهید کار حزبی کنید؟ این یعنی همه در خانه‌هایتان بنشینید تا برایتان تصمیم بگیریم! مردم این حرف را از ما قبول می‌کنند؟»

از آن روز به بعد، تیم همراه قالیباف یعنی همان جمعیت پیشرفت و عدالت ایران اسلامی، کار تدوین و تهیه مانیفست نواصولگرایی را آغاز و ۱۵ ماه بعد از نامه قالیباف، در نهمین روز مهرماه ۱۳۹۷ در نشستی خبری از این مانیفست رونمایی کردند. محسن پیرهادی دبیرکل این تشکل سیاسی در این نشست با تاکید بر اینکه «نواصولگرایی به دنبال این است که در رویکردها، راهبردها، ساختار و عملکرد تغییراتی ایجاد کند.» گفت: «می‌خواهیم بنای جدیدی را بر مبنای گذشته گفتمان اصولگرایی بنا کنیم و شاخص مردم‌باوری را به‌عنوان تاکتیک در نظر گرفته‌ایم.» سخنانی که البته دقت به مفهومش نشان می‌دهد «نواصولگرایان» تازه‌نفس یا از معنای اصطلاحاتی همچون «استراتژی» و «تاکتیک» و تفاوت‌شان با یکدیگر بی‌اطلاعند یا اینکه ابایی ندارند صراحتاً اعلام کنند «مردم‌باوری» برای آنان نه یک «استراتژی» و هدف بلندمدت بلکه تنها یک «تاکتیک» یا برنامه موقت و مقطعی جهت عبور از شرایط فعلی و رسیدن به مقاصدشان است.

با این‌همه، گذشت بیش از یک‌ماه از رونمایی این مانیفست، پیگیری خبرنگار ایسنا از اعضای تأثیرگذار مهمترین احزاب اصولگرا نشان می‌دهد که آنان یا از محتوای این مانیفست بی‌خبرند یا اینکه برنامه‌ای برای طرح آن در جلسات شورای مرکزی‌شان ندارند.

حجت‌الاسلام و المسلمین غلامرضا مصباحی‌مقدم در گفت‌وگویی با ایسنا، در پاسخ به این پرسش که آیا موضوع رونمایی از مانیفست نواصولگرایی در جلسات هفتگی جامعه روحانیت مبارز مطرح شده یا خیر، اظهار کرد: «شما این مانیفست را دیده‌اید؟ ما که ندیده‌ایم و در جریان آن نیستیم.» او همچنین در پاسخ به پرسشی درباره برگزاری جلسات مشترک با جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی برای انتخابات مجلس شورای اسلامی، گفت: هنوز هیچ طرح تازه‌ای در این زمینه در جامعه روحانیت مبارز مطرح نشده است.

حمیدرضا ترقی عضو شورای مرکزی مؤتلفه اسلامی نیز در پاسخ به پرسشی مشابه درباره مانیفست نواصولگرایی به ایسنا گفت: «نخیر. بحثی راجع به مانیفست در مؤتلفه انجام نشده است. البته خیلی وقت است که این مانیفست پخش شده و چیز تازه‌ای هم در آن نیست. همان گرایش به جوانان و تغییر گفتمان اصولگرایی و به‌روزکردن گفتمان است که مطرح شده.

او در توضیح علت بررسی‌نکردن این مانیفست در جلسات شورای مرکزی مؤتلفه را اینگونه توضیح می‌دهد: «مانیفست آنان مانیفست همان حزب خودشان است. آنان که برای کل احزاب اصولگرا تهیه‌اش نکرده‌اند؛ برای راه‌و روش خودشان طراحی‌اش کرده‌اند و امتیازش برای خودشان است. به‌هرحال بقیه احزاب اصولگرایی قدیمی هستند و خودشان از گذشته دارای مرام‌نامه بوده‌اند که تغییر در آن ملزم به برگزاری نشست‌های متعددد با اعضاست. این احزاب در حال حاضر مشغول تطابق مرام‌نامه‌هایشان با قانون جدید فعالیت احزاب هستند تا مجوزشان را حفظ کنند، بنابراین دیگر دنبال این نیستند که بیایند و یک مانیفستی را هم به آن اضافه کنند.»

سیدمحمد حسینی سخنگوی جمنا هم در گفت‌وگویی کوتاه با ایسنا، با اشاره به اینکه به علت برگزاری راهپیمایی اربعین و حضور بخش عمده‌ای از اعضای شورای مرکزی جمنا در آن، جلسه هفتگی این تشکل سیاسی اصولگرا برگزار نشده است، پاسخش به پرسشی درباره طرح موضوع مانیفست نواصولگرایی در جلسات گذشته جمنا، اظهار کرد: «نه. چنین موضوعی در جلسات ما مطرح نشده است.»

پیش از این، محمدرضا باهنر، دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین در دو نوبت درباره طرح موضوع «مانیفست نواصولگرایی» به رسانه‌ها گفته بود: «من هنوز تسلطی بر محتوای این مانیفست ندارم و مشخص نیست که این مانیفست چه حرف تازه‌ای دارد. اینکه می‌تواند مانیفستی برای همه اصولگرایان باشد یا نه و اینکه همه می‌توانند بر آن تمرکز کنند و توافق داشته باشند، باید منتظر ماند و دید.»

باهنر در نشست خبری ۱۴ آبان‌ماه خود با اهالی رسانه در پاسخ به پرسشی درباره محتوای این مانیفست و با گذشت نزدیک به دو ماه از اظهار نظر قبلی‌اش در این زمینه، بازهم جملاتی مشابه بر زبان آورد و تصریح کرد: «هنوز موفق به مطالعه اصول و مانیفست این گروه (جمعیت پیشرفت و عدالت ایران اسلامی) نشدم؛ معتقدم بیش‌تر از شکل و اسم احزاب و گروه‌ها باید به دنبال محتوا باشیم. ما باید چند حزب فراگیر و چارچوب‌دار و صاحب‌دار داشته باشیم. ما احزاب زیادی داریم اما خیلی از آن‌ها کاغذی هستند و جزایری کوچکند که تا به هم نپیوندند، تحولی ایجاد نمی‌شود. نواصولگرایی هم شاید از همین دست باشد.»

رئیس جبهه پیروان خط امام و رهبری در حالی پدیده «نواصولگرایی» را تلویحاً «کاغذی» می‌خواند و به «جزیره‌ای کوچک» تشبیهش می‌کند که محمدباقر قالیباف، طراح این ایده همان شخصیتی است که جایگاهش در جریان اصولگرایی از انتخابات ۸۴ تا امروز، ارتقاء مشهودی یافته و اکنون حتی از سوی برخی همچنان جزو «امید»های جریان اصولگرایی برای کارزار ۱۴۰۰ محسوب می‌شود. حال معلوم نیست با بی‌توجهی اکثر احزاب تاثیرگذار جریان راست به راه و روش قالیباف و دوستانش در جمعیت پیشرفت و عدالت، داستان دنباله‌دار وحدت اصولگرایان در انتخابات ۹۸ و ۱۴۰۰ چه پایان‌بندی خواهد داشت؛ داستانی که گاهی همچون انتخابات ۹۲ از بیخ‌وبن با بی‌توجهی راستگرایان همراه شده و گاهی همچون انتخابات ۹۶ به وحدتی اجباری رسیده و صدای طبل اعتراض به آن، صبح فردای پایان رای‌گیری به صدا درآمده است.

منبع: ایسنا