میرتاج‌الدینی: تمدید عمر مجلس یا دولت نیازمند رفراندوم است/ نباید قوانین کشور را مدام تغییر داد برگزاری هم‌زمان انتخابات مجلس و ریاست جمهوری؛ فرصت یا تهدید؟

زهره ترسایی: ایده برگزاری همزمان انتخابات ریاست جمهوری و مجلس به صورت جدی در مجلس هفتم مطرح شد، طرحی که به دنبال تجمیع انتخابات دوره هشتم مجلس و دهم ریاست جمهوری بود. این طرح اگرچه به تصویب نمایندگان مجلس رسید اما به دلیل مغایرت با اصول 63 و 114 قانون اساسی مورد ایراد شورای نگهبان قرار گرفت و به مجلس ارجاع و در نهایت به دلیل اصرار مجلس راهی مجمع تشخیص مصلحت شد، مجمع تشخیص اما بنا به مصلحت، نظر مجلس درمورد تجمیع انتخابات دوره هشتم مجلس و دوره دهم ریاست جمهوری را رد کرد.

در روزهایی که بحث اصلاح قانون انتخابات مطرح است، برخی موافقان ایده برگزاری همزمان این دو انتخابات بازهم گریزی به آن ایده پیشین زده و خواستار آن هستند که این دو انتخابات همزمان برگزار شوند. موافقان برگزاری همزمان انتخابات ریاست جمهوری و مجلس، همسویی دولت و مجلس را مهم ترین ثمره این ایده می دانند و تاکید دارند که با تصویب آن، دولت‌ها از بسیاری کارشکنی‌های پارلمانی در امان خواهد بود، از طرفی مخالفان، این طرح را نه تنها مخالف قانون اساسی می‌دانند بلکه تاکید دارند آغاز به کار همزمان مجلس و دولت نوپا تمشیت امور کشور را یک سال با وقفه مواجه خواهد کرد.

در این زمینه با سیدمحمدرضا میرتاج الدینی که تجربه حصور در دوره هفتم و هشتم مجلس را در کارنامه سیاسی خود دارد به گفت وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:

آقای میرتاج الدینی! ایده برگزاری همزمان انتخابات مجلس و ریاست جمهوری این روزها دوباره مطرح شده است، طرح تجمیع انتخابات مجلس و ریاست جمهوری، در مجلس هفتم هم مطرح شد اما به سرانجام نرسید، نگاه شما به این ایده چیست؟

در مجلس هفتم چنین طرحی مطرح شد با این محوریت که مدت زمان مجلس هشتم را تمدید کرده تا با انتخابات ریاست جمهوری دهم برگزار شود. به خاطر دارم در آن زمان اخطاری را مبنی بر مغایر بودن طرح با قانون اساسی مطرح کردم که اگرچه آقای باهنر به عنوان رئیس جلسه آن وارد دانست اما از آنجا که اخطار با موافقت نمایندگان روبرو نشد طرح به تصویب رسید و به شورای نگهبان ارسال شد اما در نهایت شورای نگهبان با آن مخالفت کرد و از قانون شدن بازماند.

ایراد شما به طرح تجمیع انتخابات ریاست جمهوری و مجلس چه بود؟ هنوز هم همان اعتقاد را دارید؟

ببیند من هم از جهت شکلی و هم محتوایی این ایده را دارای ایراد می بینم. نخست اینکه به لحاظ شکلی برگزاری همزمان انتخابات ریاست جمهوری و مجلس خلاف قانون اساسی است زیرا در قانون اساسی مدت زمان هر دوره برای ریاست جمهوری و مجلس چهار سال تعیین شده است بر این اساس اگر قصد برگزاری همزمان انتخابات ریاست جمهوری و مجلس را داشته باشند باید اقدام به تمدید دوره چهار ساله مجلس یا دولت کنند که خلاف قانون اساسی بوده بنابراین از نظر قانونی امکان پذیر نیست.

تنها راه این است که انتخابات ریاست جمهوری زودرس برگزار شود که این ایده در یک صورت امکان پذیر است که یا رئیس‌جمهور استعفا دهد یا مجلس رئیس‌جمهور را استیضاح کند، در این شرایط امکان برگزاری همزمان انتخابات ریاست‌جمهوری و مجلس وجود دارد، البته امکان توقف فعالیت مجلس وجود ندارد یعنی حتی اگر اکثریت مجلس هم استعفا دهند به طوریکه مجلس از اکثریت بیفتد مجلس می تواند در انتخابات میان دوره‌ای نمایندگان جدید را انتخاب کند بنابراین برای تعطیلی زودهنگام مجلس راهی وجود ندارد.

خب با این اوصاف و غیر از مواردی که ذکر شد امکان تمدید مهلت دوره 4 ساله مجلس یا ریاست جمهوری با ارایه طرح یا لایحه وجود ندارد مگر اینکه قانون اساسی تغییر کند یعنی اصول مربوط به انتخابات ریاست جمهوری یا مجلس از نظر مدت زمان به رفراندوم گذاشته شود.

از نظر محتوایی هم برگزاری همزمان انتخابات ریاست جمهوری و مجلس دارای ایراد است، ببیند اینکه دولت و مجلس به صورت همزمان کار خود را شروع و همزمان به پایان برسانند وقفه ای در تمشیت امور کشور به وجود می آید، فرض کنید مجلس و دولت همزمان به پایان رسیدند به ویژه زمانی که دور دوم دولت است، حال وقتی دولت و مجلس جدید روی کار می‌آیند تا دو مجموعه بخواهند کارها را در دست بگیرند و بر اوضاع مسلط شوند حداقل یکسال توقف در امور اجرایی و تقنینی کشور خواهیم داشت که به ضرر کشور است.

از این جهت تاکید دارم شیوه کنونی یعنی وجود فاصله یک سال و نیم بین انتخابات ریاست جمهوری و مجلس مطلوب است زیرا زمانیکه دولت جدید روی کار می آید مجلس دو سال و نیم روی کار بوده و بر اوضاع و مسائل داخلی و خارجی و مسائل اقتصادی کشور تسلط و اشراف دارد و نمی‌گذارد امورات از ریل خارج شود که در این فرصت دولت می تواند استقرار پیدا کرده و کابینه خود را معرفی و از مجلس رای اعتماد بگیرد. حال فرض کنید شرایطی را که انتخابات همزمان برگزار شود، مجلس تازه کار است و دولت تازه کار هم می خواهد کابینه معرفی کند، تا این هماهنگی‌ها شکل بگیرد یک سال برای کشور پیش خواهد آمد.

البته موافقان بیشتر بر همسویی دولت و مجلس تاکید دارند و اینکه در این شرایط وقت کشور صرف مخالفت‌هایی که بعضا منجر به ایجاد بن‌بست می‌شود نخواهد شد؟

تنها دلیلی که عده‌ای موافق برگزاری همزمان انتخابات ریاست جمهوری و مجلس هستند این است که وقتی مجلس و دولت با هم از نظر سیاسی همسو و هم جهت باشند راحت تر تصمیمات را اتخاذ کرده و مملکت را اداره می‌کنند اما این ایده هم تنها یک ادعا است، این‌گونه نیست و تضمینی وجود ندارد که اگر انتخابات ریاست جمهوری و مجلس به طور همزمان برگزار شود اکثریت مجلس با دولت همسو و هم جهت باشند زیرا مردم در انتخابات مجلس به صورت شهرستانی عمل می کنند و چه بسا افرادی را در حوزه انتخابیه خود انتخاب کنند که برای آن شهرستان مفید باشد اما لزوما با رئیس جمهور همسو نباشد، بنابراین این پیش بینی هم که اگر این دو انتخاباتی با هم برگزار شود حتما دولت و مجلس همسو خواهند بود قابل تحقق نیست، البته ممکن است در شهرهای بزرگ مانند تهران و برخی مراکز استان‌ها اینگونه باشد اما چون انتخابت مجلس در کل کشور پراکندگی دارد امکان همسویی به طور کامل وجود ندارد.

البته یک دغدغه دیگری که موافقان این طرح دارند آن است که در سال پایانی مجلس دولت با این ذهنیت که زمان کافی رسیدگی به لوایح وجود ندارد از ارائه آنها به مجلس خودداری می کند و با توجه به اینکه لوایح ارسالی اگر در دستور کار قرار نگرفته و تبدیل به قانون نشود برای دور بعد اعتبار نداشته و باید مجدد به مجلس ارسال شود طبیعی است که دولت ترجیح دهد لوایح را برای مجلس بعدی ارسال کند که از این جهت هم خسارت هایی به کشور تحمیل می شود.

میزان خسارت این مساله از خسارت روی کارآمدن مجلس و دولت نوپا کمتر است. نوپایی خسارت بیشتری دارد. البته در آیین نامه مجلس داریم که هر طرح یا لایحه ای که در مجلس قبل داده شده می تواند با امضای نمایندگان جدید بلافاصله در دستور قرار بگیرد، در مورد لوایح هم همین است بنابراین مشکلی نداریم.

تاکید می کنم که اگر بر فرض انتخابات ریاست جمهوری و مجلس را به صورت همزمان کردیم چه تضمینی وجود دارد که این روند همین طور ادامه پیدا کند، ببینید دنیا در معرض حوادث است، فرض کنید برای رئیس جمهوری در وسط دوره ریاست جمهوری مشکلی حادث شود، در این شرایط انتخابات برگزار می کنند و باز همزمانی به هم می خورد بنابراین نمی شود مدام قانون کشور را دستخوش تغییر کنیم.