گزارش ویژه
چه کسانی در ایالات متحده درباره ایران تصمیم میگیرند؟/ از آیتا... مایک تا عملیات مرلین
پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :
گروه سیاست نامهنیوز: گفته میشود که در آمریکا حرف اول و آخر را رئیسجمهور آمریکا میزند درحالیکه شاید این گزاره چندان دقیق نباشد. نظام سیاسی آمریکا یک نظام چندلایه و درهمتنیده است که گرچه رئیسجمهور از بالاترین قدرت ممکن برخوردار است اما در امور مهم مانند سیاست خارجه و خاصه در ابعاد كلان نهادهای تصمیمساز و حتی تصمیمگیرنده كم نیستند. این مهم مشخصاً درباره سیاستهای اتخاذی دولت آمریكا در مواجهه با ایران نیز صادق است و نباید تمام تصمیمات این كشور را زایده تفكرات شخص دونالد ترامپ بدانیم. اگر حتی به اخبار یکساله گذشته در حوزه دیپلماسی رجوع کنیم درمییابیم که افرادی مانند مایک پمپئو بهعنوان وزیر امور خارجه، جان بولتن، بهعنوان مشاور وقت سیاست خارجه رئیسجمهور، برایان هوک، بهعنوان مشاور وزیر امور خارجه، جینا شری هَسپل، بهعنوان رئیس سازمان اطلاعات مرکزی(سیا) و نمایندگان جمهوریخواه سنا و کنگره یا نهادی مانند پنتاگون تصمیمسازان اصلی دونالد ترامپ بودهاند.
وزیر امور خارجه آمریکا
مایکل ریچارد پمپئو سیاستمدار، مشاور حقوقی و افسر سابق ارتش امریکا است. او از سال ۲۰۱۸ بهعنوان هفتادمین وزیر امور خارجه امریکا، مشغول به کار شد و پیش از آن از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ رئیس سازمان سیا بود و همچنین از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷، نماینده حوزه انتخابی چهارم شهر کانزاس در مجلس نمایندگان کنگره بود. او عضو «جنبش تیپارتی» در درون حزب جمهوریخواه است. پمپئو درگذشته، عضو «هیئت ایتالیا و امریکا در کنگره» بود و در ۲۰۱۸، پمپئو موفق شد بهعنوان وزیر امور خارجه امریکا با نتیجه ۵۷ به ۴۰، از مجلس سنای کنگره رأی اعتماد بگیرد.
پمپئو در ۳۰دسامبر۱۹۶۳ در شهر اورانج در ایالت کالیفرنیا متولد شد. او فرزند و این و دوروسی پمپئو است. پدر او اصالت ایتالیایی داشت. اجدادی پدری او اهل کارامانیکو ترم در اَبروتسو در جنوب ایتالیا بودند. در سال۱۹۸۶ در رشته مدیریت مهندسی با کسب رتبه نخست در کلاس خود از آکادمی نظامی ایالاتمتحده در وست پوینت فارغالتحصیل شد. از ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۱، پمپئو در گردان دوم سوارهنظام هفتم در لشکر چهارم پیاده ارتش آمریکا، بهعنوان افسر رسته زرهی، مشغول به خدمت بود و به درجه سروانی نائل شد.
او در سال۱۹۹۴، موفق به اخذ مدرک جِیدی(دکترای حرفهای و نخستین درجه تخصصی عالی در رشته حقوق در امریکا) در رشته حقوق از دانشکده حقوق هاروارد شد. او پس از فارغالتحصیلی، بهعنوان حقوقدان در یک شرکت حقوقی در واشنگتن مشغول به کار شد. پمپئو در سال۱۹۹۸ به همراه سه تن از دوستان قدیمی خود در آکادمی نظامی وست پوینت، مبادرت به خرید و ادغام چهار شرکت ساخت قطعات هواپیما کرد. پمپئو تا سال۲۰۰۶ در این شرکت مشغول به کار بود. او در سال۲۰۰۶ سهام خود را فروخت و بهعنوان رئیس یک شرکت بینالمللی تجهیزات میدانهای نفتی، آغاز به کار کرد.
پمپئو، همسر(سوزان) و یک پسر(نیکولاس) دارد. آنها به کلیسای ایونجلیکال پرزبیتری وابستهاند. او میگوید که در سالهای اولیه تحصیلش در آکادمی نظامی وست پوینت، توسط دو تن از همکلاسیهایش به عیسیمسیح روی آورده است. پمپئو تا قبل از سال۲۰۱۰ که به کنگره راه پیدا کرد، در کلیسای خود رسماً شمّاس بود و در کلاسهای دینیِ روز یکشنبه برای کودکان تدریس میکرد. در سال۲۰۱۴، او به گروهی از حاضران در کلیسا گفت: «بدانید که عیسی مسیح بهعنوان منجی ما، حقیقتاً تنها راهحل برای جهان ما است.» او در سال ۲۰۱۵، در یک گردهمایی در یک کلیسا گفت که سیاست، «یک تلاش بیپایان» است تا آنگاهکه واقعه «عروج» اتفاق بیافتد.
ماجرای «آیتا... مایک»
پمپئو از سال۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ برای سه دوره متوالی، نماینده حوزه انتخابیه چهارم کانزاس در مجلس نمایندگان کنگره بود. او در سال۲۰۱۰ در اولین دور مبارزات انتخاباتیاش، توئیتی جنجالبرانگیز ارسال کرد. در آن توئیت که بعدا حذف شد، او رقیب هندی-امریکایی خود را با عبارت توهینآمیزی مورداشاره قرارداد و اوباما را که در آن زمان رئیسجمهور بود، «یک مسلمان کمونیست خبیث» نامید. در سال۲۰۱۶، دونالد ترامپ او را نامزد ریاست سازمان سیا کرد و او در ژانویه۲۰۱۷ با کسب رأی ۹۶ به ۳۲، از مجلس سنا رأی اعتماد گرفت. او در ژوئن ۲۰۱۷، مایکل دندریا را به ریاست مرکز مأموریت ایران در سازمان سیا انتخاب کرد. مایکل دندریا که ترور اسامهبنلادن و عماد مغنیه را در پرونده خود دارد، همان کسی است که به «آیتا… مایک» و «شوالیه سیاه» مشهور است.
پمپئو طرفدار برنامههای آژانس امنیت ملی آمریکا برای جمعآوری اطلاعات خصوصی شهروندان است و آن را یک کار خوب و مهم میداند و معتقداست که در این زمینه باید یک پایگاه جامع و قابلجستوجو ایجاد شود و اینکه موانع حقوقی و اداری چنین کاری باید برطرف گردد. او در سال۲۰۱۳، او گفت که آن دسته از رهبران مسلمان که اقدامات تروریستی را که به نام اسلام انجام میشود محکوم نمیکنند، «شریک جرم بالقوه» هستند. در سال ۲۰۱۶، گروه «اقدام برای امریکا» که گروهی ضدمسلمان و حامی ترامپ است، بهپاس اظهارات پمپئو درباره اسلام، نشان «عقاب امنیت ملی» را به او اعطا کرد. او در زمان نمایندگی خود در کنگره، یکی از کسانی بود که خواستار اضافه شدن اخوانالمسلمین به فهرست سازمانهای تروریستی خارجی شدند.
پمپئو با تعطیلی زندان گوانتانامو مخالف است. او پس از دیداری که در سال۲۰۱۳ از آن زندان داشت، درباره زندانیانی که اعتصاب غذا کرده بودند، گفت: «به نظرم رسید که خیلی از آنها چاق شده بودند». او نسبت به تصمیم دولت اوباما برای تعطیلی زندانهای مخفی آمریکا و لزوم پایبندی بازجویان به قوانین ضد شکنجه، انتقادهایی داشت. پمپئو درباره قرارداد برجام با ایران، اینگونه گفت: «امیدوارم در آینده بتوانیم این قرارداد را که با بزرگترین حامی دولتی تروریسم بسته شده است، به عقب برگردانیم.» او در سال۲۰۱۴ نیز گفت: «گزینه بهتر از مذاکره با ایران این است که با چیزی کمتر از دو هزار پرواز، ظرفیت هستهای ایران را نابود کنیم. این برای نیروهای ائتلاف، کاری ناشدنی نیست».
برایان هوک
برایان هوک از سال ۲۰۱۷ بهعنوان مدیر برنامهریزی سیاسی و مشاور سیاستگذاری وزیر امور خارجه مایک پومپئو خدمت میکند. هوک در سال ۱۹۹۰ مدرک لیسانس در رشته بازاریابی از دانشگاه سنت توماس و مدرک کارشناسی ارشد در رشته فلسفه از کالج بوستون و مدرک حقوق از کالج حقوق دانشگاه آیووا دریافت کرده است. چالش جدی هوک زمانی آغاز شد که مدتی قبل توسط وزیر امور خارجه آمریکا، بهعنوان رئیس «گروه اقدام ایران» منصوب شد. این گروه مسئول راهبری، بازبینی و هماهنگی همه جوانب اقدامات مرتبط با ایران در وزارت خارجه آمریکا است و مستقیماً با مایک پومپئو وزیر امور خارجه کار میکند.
پمپئو در سخنرانی خود وظایف گروه اقدام ایران را «مدیریت، بررسی و هماهنگی تمام جنبههای فعالیتهای وزارت خارجه درباره ایران و گزارش مستقیم» به شخص وزیر خارجه عنوان کرد. وی همچنین تأکید کرد که ترامپ با خروج از توافق هستهای با ایران، «کمپین فشار، بازدارندگی و همبستگی با مردم ایران» را جایگزین برجام کرده است. به گفته پمپئو یکی از وظایف کلیدی گروه اقدام ایران ایجاد هماهنگی میاننهادی در درون دولت آمریکا و همچنین همراه کردن کشورهای دیگر باهدف تبدیل استراتژی یکجانبه آمریکا به یک اقدام چندجانبه علیه ایران خواهد بود.
هوک در سالهای ۱۹۹۹تا ۲۰۰۳ در شرکت هوگان و هارتسون در واشینگتن مشارکت حقوقی داشته و نیز برای تری برنستد در دولت ایالت آیووا و جیم لیچ نماینده کنگره ایالات متحده کار کردهاست. برایان هوک در دوران جرج دابلیو بوش به عنوان دستیار وزیر امور خارجه در امور بینالملل؛ مشاور ارشد سفیر ایالات متحده در سازمان ملل متحد، دستیار ویژه رئیسجمهور در سیاستگذاری دفتر رئیس کارکنان کاخ سفید و به عنوان مشاور در دفتر سیاست حقوقی در وزارت دادگستری ایالات متحده آمریکا کار میکرد.
هوک در دوران رکس تیلرسون(وزیر امور خارجه سابق آمریکا در زمان ترامپ)، به عنوان مدیر دفتر برنامهریزیهای سیاسی وزارت خارجه منصوب شد. این در حالی بود که تا آن زمان، به عنوان یکی از مخالفان ترامپ شناخته میشد. او یکی از افراد دخیل در تشکیل سازمانی به نام «John Hay Initiative» بود: گروهی متشکل از مشاوران سیاست خارجی میت رامنی، نامزد حزب جمهوریخواه در انتخابات سال ۲۰۱۲ که در انتخابات سال ۲۰۱۶ با نگارش نامهای که به امضای ۱۲۱ نفر از شخصیتهای حزب جمهوریخواه رسید با ریاستجمهوری ترامپ مخالفت کردند. هوک همچنین مدتی به عنوان مشاور جان بولتون، در زمانی که او سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد بود خدمت کرد.
اقدامات ضد ایرانی هوک
برایان هوک همواره با اقدامات ضد ایرانی اش شناخته میشود. او به عنوان یکی از مسئولان و مقصران شکست مذاکرات امریکا با سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا در موضوع برجام نامبرده میشود. برخی معتقدند که گویا قرار بوده توافقی میان امریکا و امریکا صورت بگیرد مبنی بر اینکه ایالات متحده از برجام خارج نشود ولی سه کشور اروپایی فشارهای فرابرجامی خود را به ایران افزایش دهند اما برایان هوک مقامات آمریکا را مجاب کرده است که این تعهد را قبول نکنند. نگاه ابزاری هوک به مقوله حقوق بشر و دیدگاه او درباره عَلَم کردن این موضوع به عنوان اهرم فشار علیه کشورهای مخالف آمریکا از جمله ایران، از دیگر نکات جالب درباره او است. هوک، زمانی که تنها ۳ ماه از حضور تیلرسون در وزارت خارجه آمریکا میگذشته در یادداشتی خطاب به او دیدگاههایش درباره ارتباط مقوله حقوق بشر با منافع آمریکا را نوشته بود. پولیتیکو که این نامه را اولین بار دسامبر ۲۰۱۷ گزارش داده بود، دیدگاه هوک را اینطور توصیف میکند: «اینکه آمریکا باید از حقوق بشر به عنوان چماقی علیه مخالفانش مثل ایران، چین و کره شمالی استفاده کرده و در همان حال دست متحدان سرکوبگری مانند فیلیپین، مصر و عربستان سعودی را باز بگذارد». هوک در آن نامه خطاب به تیلرسون نوشته است: «باید با متحدانمان، نسبت به دشمنانمان به نحو متفاوت و بهتر رفتار کنیم. در غیر این صورت، دشمنان بیشتر و متحدان کمتری خواهیم داشت».
مخالفت آمریکاییها با هوک
اقدامات ضد ایرانی هوکهمواره باعث ناراحتی و خشم خود آمریکاییها شده است. مدیا بنجامین از فعالان معروف ضدجنگ در آمریکا مدتی قبل در جریان سخنرانی برایان هوک در اندیشکده هادسون به شدت به اظهارات او علیه کشورمان اعتراض کرد. وی در اعتراض به اظهارات برایان هوک که با شرکت در برنامهای با عنوان «توسعه موشکی ایران» در اندیشکده هادسون بار دیگر ادعاهای بیاساسی علیه برنامه موشکی ایران مطرح کرد، برای دقایقی پشت تریبون آمد و با انتقاد از خروج آمریکا از برجام گفت: متحدان ما از جمله انگلیس، فرانسه، و آلمان میخواهند توافق هستهای ایران حفظ شود، جامعه جهانی خواستار حفظ برجام است.
این فعال زن آمریکایی در ادامه با کنایه به اظهارات مقامات کاخ سفید که میگویند خواسته آنها این است که ایران به یک کشور عادی تبدیل شود، افزود: بیایید درباره کشورهای عادی صحبت کنیم. بیاید درباره عربستان حرف بزنیم، آیا متحدان ما چنین کشورهایی هستند؟ عربستان بزرگترین تهدید برای جامعه جهانی است. مدیا بنجامین که با برخورد نیروهای امنیتی روبرو شده بود، ادامه داد: من از شما (برایان هوک) میپرسم آیا تحریمها به نظام ایران ضربه میزند یا به مردم ایران؟ تحریمها به مردم ایران ضربه میزنند. شما در حال زمینهچینی برای جنگ با ایران هستید. شما دارید همان کاری را میکنید که در عراق انجام دادید. ما جنگ دیگری در خاورمیانه نمیخواهیم.
نقش سیا در تصمیمگیریها
بیتردید بخش مهمی از سیاست خارجه ایالات متحده آمریکا از سوی سازمان اطلاعات مرکزی این كشور با نام اختصاری «سیا» تعیین میشود؛ نهادی كه وظیفهاش جمعآوری، تجزیه تحلیل و پردازش اطلاعات امنیت ملی عمدتا با استفاده از اطلاعات گردآوریشده توسط افراد از سرتاسر جهان است. به عنوان یکی از اعضای اصلی جامعه اطلاعات آمریکا، سیا به اداره اطلاعات ملی پاسخگوست و در درجه اول بر روی تأمین اطلاعات برای رئیسجمهور و کابینهاش متمرکز است. فعالیت سیا متمرکز بر حوزه برون مرزی است و بهطور محدودی به جمعآوری اطلاعات از داخل میپردازد. همچنین برخلاف افبیآی وظیفه اعمال قانون برعهده ندارد. با آنکه سیا تنها نهاد اطلاعاتی آمریکا نیست که مسئولیت گردآوری اطلاعات توسط اشخاص را برعهده دارد، مأموریت مدیریت ملی هماهنگسازی و رفع تعارض اطلاعات گردآوری شده توسط اشخاص در جامعه اطلاعاتی آمریکا با این سازمان است. سیا تنها سازمان اطلاعاتی آمریکا است که مجاز به عملیات مخفی برون مرزی از سوی رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا است، مگر در مواردی که رئیسجمهور سازمان دیگری را مناسب تر تشخیص دهد. تا پیش از تصویب قانون اصلاح اطلاعات و ممانعت از تروریسم در سال۲۰۰۴، رئیس سازمان سیا، همزمان در رأس جامعه اطلاعات آمریکا نیز بود اما اکنون این عملکردها و اختیارات به مدیر جامعه اطلاعات آمریکا محول شدهاست. با این حال، حجم فعالیتهای سیا گسترش داشتهاست بهطوریکه طبق گزارش روزنامه واشینگتن پست، در سال مالی ۲۰۱۰ سازمان سیا بیشترین بودجه را در مجموعه جامعه اطلاعات آمریکا داشتهاست. سازمان سیا نقش خود را در حوزههایی نظیر عملیات شبه نظامی مخفیانه گسترش دادهاست و یکی از بزرگترین واحدهای آن، یعنی مرکز عملیات اطلاعاتی بر عملیات تهاجمی سایبری متمرکز شدهاست. مرکز سازمان سیا در ایالت ویرجینیاست. این سازمان بخشی از جامعه اطلاعاتی آمریکا است. نقش و ویژگیهای سازمان سیا تقریباً برابر با سازمان اطلاعات و امنیت خارجی در بریتانیا، سرویس اطلاعات مخفی در استرالیا یا موساد در اسرائیل است.
عملیات مرلین
عملیات مرلین عملیاتی است که از سوی سازمان سیا علیه برنامه هستهای ایران انجام شد. در این عملیات مأموران سازمان سیا با دولت ایران ارتباط بر قرار کرده و نقشههای جعلی ساخت سلاح هستهای به ایران ارائه میکردند که منجر به انفجار در تأسیسات هستهای ایران شود. این عملیات ناکام ماند. مأمور سازمان سیا جفری استرلینگ عامل انتشار اطلاعات این عملیات در سالهای بعد بود که به دلیل افشای این عملیات دستگیر و محاکمه و از سازمان سیا برکنار شد. دانشمندان ایرانی به سرعت متوجه اشکالات نقشه شدند. گفته میشود این نقشه جعلی و همخوانی آن با منابع دیگر و همچنین اطلاعاتی که عبدالقدیر خان به ایرانیها داده بود به پیشرفت برنامه هستهای ایران سرعت بخشید.
رئیس سیا کیست؟
جینا شری هَسپل با نام خانوادگی پیشین واکِر زاده ۱اکتبر۱۹۵۶ یک افسر اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا است. او در ۱۳ مارس ۲۰۱۸ از سوی دونالد ترامپ به عنوان رئیس آژانس اطلاعات مرکزی(سیا) معرفی شد. جینا هسپل نخستین زنی است که مسئولیت این سازمان جاسوسی را بر عهده میگیرد. جینا هسپل یکی از باسابقهترین افسران آژانس اطلاعات مرکزی(سیا) است که بیش از ۳۰سال سابقه کار اطلاعاتی دارد. او در سال۱۹۸۵ به آژانس اطلاعات مرکزی(سیا) پیوست. سوابق اداری جینا هسپل در سازمان آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) بیانگر آن است که هسپل تجربه گستردهای در زمینه جاسوسی بینالمللی دارد و بارها مدیریت پروژههای گوناگون برونمرزی را برعهده داشتهاست. او همچنین در دفتر مرکزی سازمان آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) در واشینگتن، دی.سی. به عنوان معاون رئیس آژانس اطلاعات مرکزی(سیا)، بر اداره امور مخفی ملی مدیریت داشتهاست. جینا هسپل یکی از طراحان شیوههای خشن شکنجه در بازجویی از مظنونان به تروریسم در آژانس اطلاعات مرکزی(سیا) است. در سال۲۰۰۲ این سازمان تحت نظر او یک زندان مخفی در تایلند دایر کرده بود. در این زندان از گونههای مختلف شکنجه مانند ایجاد حس خفگی یا کوبیدن سر به دیوار استفاده میشد. از جمله شکنجهشدگان در این زندان دو مظنون به عضویت در گروه القاعده به نامهای ابوزبیده و عبدالرحیم النشیری بودند. سر ابوالزبیده بارها به دیوار کوبانده شده و در طول یک ماه۸۳ بار در شرایط غرق مصنوعی قرار داده شده بود. بازرسان سیا در پایان به این نتیجه رسیده بودند که الزبیده اطلاعات خاصی برای فاش کردن ندارد. بنابر گزارش روزنامه نیویورک تایمز جینا هسپل در آن هنگام دستور نابودی نوارهای ضبط شده این بازجوییها در آن بازداشتگاه مخفی سیا در تایلند را صادر کرده بود.
در فوریه۲۰۱۷ دونالد ترامپ رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا او را به عنوان قائممقام رئیس سیا منصوب کرد. در ۱۳مارس۲۰۱۸ ترامپ او را به عنوان جانشین مایک پومپئو برای ریاست جدید سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) معرفی کرد و در ۱۸ مه ۲۰۱۸، جینا هسپل با شش رأی سناتور دموکرات توانست رأی تأیید سنا را بهدست آورد و نخستین زن رئیس سیا شد. مسئولیت او از ۳۱مه۲۰۱۸ آغاز شد.
نقشآفرینی پنتاگون در طرح گزینه نظامی
پنتاگون مرکز و مقر فرماندهی وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا است. کلمه پنتاگون معمولا بیشتر به عنوان وزارت دفاع استفاده میشود. این ساختمان توسط معمار آمریکایی جورج برگ استورم(۱۸۷۶-۱۹۵۵) طراحی و توسط جان مک شین پیمانکار فیلادلفیایی ساخته شده و در تاریخ ۱۵ژانویه۱۹۴۳ کامل شدهاست. این ساختمان دارای بالاترین ظرفیت در بین ساختمانهای اداری در دنیا است و یکی از بزرگترین ساختمانهای دنیا از نظر مساحت طبقات است. پنتاگون تقریبا 28هزار نفر نظامی و کارمند و حدود 3هزارنفر برای خدمات دارد. این ساختمان دارای 5وجهاست و شامل ۵طبقه بالای زمین و نیز ۲طبقه زیر زمین میباشد. پنتاگون، در هر طبقه ۵راهرو دارد و مجموعا ۷۸کیلومتر راهرو داراست. پنتاگون در زبان یونانی معنای پنجضلعی میدهد.در واقع پنج ساختمان به هم چسبیده است و این ساختمانها شامل ستاد نیروی زمینی ،ستاد نیروی هوایی،ستاد نیروی دریایی ،ستاد کل ارتش و وزارت دفاع میباشد. پنتاگون معمولا گزینههای نظامی موجود را در اختیار رئیسجمهور آمریکا قرار میدهد.
مشاور سیاست خارجی رئیسجمهور
مشار سیاست خارجه رئیسجمهور آمریکا در تعیین راهبردهای دیپلماتیک از اهمیت ویژهای برخوردار است. به نحوی که شاید بتوان گفت تصمیمات مهم اتخاذ نمیشود مگر با مشورت او؛ نقشی که تا چندی پیش در دولت ترامپ جان بولتون ایفا میکرد که در چندی قبل در پی اختلاف نظر با رئیس جمهور بر سر مسئله افغانستان برکنار شد. نظریات ضد ایرانی بولتن از ابتدای کار دولت ترامپ بر کسی پوشیده نبود تا حدی که برخی از جمله محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان میگفتند تیم «ب» که یکی از افراد آن تیم بولتن بود، تصمیمگیرندههای اصلی سیاست خارجه دولت ترامپ هستند و حتی باور داشتند که ترامپ به میزان بولتن افراطی نیست.
دیدگاه تان را بنویسید