عباس سلیمی نمین: نگاه جناحی به اقدام اخیر دولت سم مهلک است/ دولت با اقداماتی  اعتماد مردم را تضعیف و هزینه اجرای طرح را افزایش داد /از ظرفیت بدنه کارشناسی کشور برای اقناع مردم استفاده نشد

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

نامه نیوز- گروه سیاست: ماجرای افزایش قیمت بنزین یکی از مهمترین جلوه‌های نمایش توان مدیریتی و کارشناسی کشور را به نمایش گذاشت. اینکه عیار مدیریت اقتصادی دولت چگونه است، تنها در اتفاقات و تصمیمات بزرگ اقتصادی قابل مشاهده می‌شود. در این میان این پرسش نیز وجود دارد که «آثار مثبت و منفی فضای عمومی شکل گرفته درباره اقدام دولت حسن روحانی در اجرای طرح اخیر، در نهایت بیشتر به سود و زیان کدام جریان سیاسی کشور منتهی خواهد شد؟» در این رابطه به‌سراغ «عباس سلیمی نمین» کارشناس سیاسی و پژوهشگر رفتیم تا به پرسش‌ها پاسخ دهد:

*در روزهای اخیر بسیاری از محافل سیاسی معتقدند اجرای طرح افزایش قیمت بنزین و هدایت درآمد آن به حساب‌های بخشی از مردم، امکان زیادی برای ایجاد رای منفی برای جریان دولت و اصلاح‌طلبان فراهم کرده است. آیا این اعتقاد درست است؟

نگاه جناحی به اقدام اخیر دولت سم مهلک است. هرگز نباید در مسائل کلان مدیریتی کشور بحث منافع گروهی مطرح شود. آنچه مسلم است، این است که بحث حل مساله بنزین یک ضرورت بود و انتظار ما تنها کنترل تبعات این تصمیم است. معمولا در چنین مسائلی باید مدیران ریسک کنند و در اینجا نیز مدیران ریسک کردند.

تاکنون هر دو قوه دیگر نظام از دولت حمایت کردند و بالاتر از همه مقام معظم رهبری نیز از این تصمیم حمایت لازم را به‌عمل آوردند. این موضع رهبری شجاعانه بود که فرمودند وقتی دولت و قوا تشخیص دادند که این اقدام به صلاح کشور است، از آن حمایت می‌کنند.

*اقدام دولت باوجود این پشتیبانی وسیع چه ایرادی داشت که در این مدت برخی التهابات اجتماعی را ایجاد کرد؟

وقتی دولتی با چنین حجمی از پشتیبانی همراه است، قطعا برخی در رابطه با ضرورت اجرای این طرح اقناع می‌شوند، ولی وقتی دولت برنامه خود را به صورت «دو مرحله‌ای» اجرا کرد، موجبات تشدید برخی دل‌نگرانی‌ها و تشنجات را فراهم ساخت.

خطر دو مرحله‌ای بودن طرح به این معناست که وقتی دولت می‌گوید که قرار است چیزی از مردم بگیرد و به‌جای آن چیزی دیگر به آن‌ها بدهد، اگر این دو اتفاق همزمان یا در فاصله بسیار نزدیک رخ ندهد، باتوجه به برخی بی‌اعتمادی‌ها طبیعی‌است که عده زیادی فکر کنند که وعده داده شده صحت ندارد و تنها از جیب‌شان پولی خارج شده است.

در ماجرای بنزین هم چنین اتفاقی افتاد و به‌طورطبیعی مردم انتظار داشتند بسته نقدی حمایتی دولت در همان زمان پرداخت شود تا به‌عنوان آبی بر روی آتش عمل کند. ولی وقتی بین این دو اتفاق فاصله افتد، ممکن است اتفاقاتی بیفتد. البته دو مرحله‌ای شدن به خودی‌خود اشکالی نداشت، اما وقتی خود دولت اقداماتی انجام داد که اعتماد مردم را تضعیف کرد، دو مرحله‌ای شدن اجرای طرح افزایش قیمت بنزین التهاباتی را آفرید و هزینه اجرای طرح را افزایش داد.

*این اعتماد چگونه تضعیف شد؟

وقتی وزیر نفت دولت آقای زنگنه چند روز قبل از افزایش قیمت بنزین مصاحبه کرده و هرگونه برنامه دولت برای افزایش قیمت بنزین را تکذیب می‌کند و نهادهای زیرمجموعه وزارت نفت نیز این تکذیب را تکرار می‌کنند، مردم با مشاهده افزایش قیمت بنزین دیگر به هیچکدام از سخنان مقامات دولت اعتماد نمی‌کنند. آن‌ها می‌توانستند به راحتی به‌جای آنکه اصل ماجرا را تکذیب کنند، بگویند که چنین برنامه‌ای وجود دارد ولی زمان اجرای آن مشخص نیست. اما صادقانه به مردم نگفتند که تصمیم چیست!

نگرانی جامعه امروز دو بخش است. اول اینکه آیا دولت درمورد پرداخت یارانه نقدی و بسته حمایتی به وعده خود عمل می‌کند و دوم اینکه آیا دولت می‌تواند اثرات جانبی و تورمی افزایش قیمت بنزین را کنترل کرده و مانع گرانی شود؟

*چرا دولت‌ها معمولا تمایل دارند تا در هنگام افزایش قیمت‌ها و اصلاح نرخ‌های کلیدی، این اقدام را پلکانی اجرا نکرده و ناگهان شوک وارد می‌کنند؟

دولت‌ها معمولا محتاج به رای هستند و این باعث شده که در هنگام اجرای هر طرحی، یا در آستانه انتخابات مجلس باشند یا انتخابات شورا و ریاست جمهوری و گاه نگران کاهش محبوبیت خود هستند. آنان فکر می‌کنند که اگر اقدامات بزرگ اقتصادی انجام دهند، روی انتخاب شدنشان اثر منفی می‌گذارد.

اما از این مهمتر، مشکل اصلی ما این است که مقامات دولت به کارشناسان حامی خود نیز توجه نمی‌کنند. فرمایشات اخیر دکتر فرشاد مومنی در روزهای اخیر بسیار تکان‌دهنده بود. کارشناسان می‌توانند در انتخاب و اصلاح طرح‌ها نقش کلیدی ایفا کنند. دولت وقتی پشتیبانی سیاسی قوی دارد، باید سعی کند تا از کارشناسان استفاده بهتری انجام دهد. اگر بدنه کارشناسی با دولت همراه می‌شد، می‌توانست در اقناع جامعه پیش از اجرای طرح از بسیاری از اتفاقات جلوگیری کند.