چرا سالیوان از احتمال عدم توافق سخن می گوید؟

"جیک سالیوان" مشاور امنیت ملی دولت بایدن سعی دارد در برهه زمانی فعلی ( که مذاکرات وین در جریان است )، نقش آفرینی پررنگ تری در این خصوص ایفا کند. مشاور امنیت ملی آمریکا گفته است هنوز مشخص نیست که نشست وین برای احیای برجام به  توافق جدیدی بیانجامد. او اما تائید کرد که مذاکرات درباره لغو تحریم‌های آمریکا و بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای به صورت جدی ادامه دارد.

خبرگزاری رویترز روز جمعه ۱۰ اردیبهشت (۳۰ آوریل) به نقل از جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا گزارش داد که مذاکرات هسته‌ای در وین فعلا در وضعیت "نامشخصی" قرار گرفته و نمی‌توان پیش‌بینی کرد که به یک توافق جدیدی بیانجامد.سالیوان توضیحی درباره جزئیات نشست وین نداد اما خاطرنشان کرد که مذاکرات در این مرحله در جریان است و همه طرف‌ها از جمله ایرانی‌ها  تمایل دارند گفتگوها ادامه یابد.شبکه خبری بلومبرگ روز جمعه ۱۰ اردیبهشت (۳۰ آوریل) از قول دو مقام اروپایی، که به دلیل حضور مستقیم در مذاکرات وین مایل به فاش شدن نامشان نبودند، گزارش داد که قدرت‌های جهانی تلاش دارند که برجام تا پایان اردیبهشت احیا شود. 

یکی از مهم ترین مواردی که در سخنان و مواضع سالیوان به آن توجه شده است، مربوط به استفاده از کلید واژه "توافق جدید" می باشد. به عبارت بهتر، مقامات آمریکایی و اروپایی به گونه ای صحنه مذاکرات را روایت می کنند که گویا قرار است به سبک و سیاق آنچه در بین سالهای 1392 تا 1394 شاهد بودیم، توافق جدیدی میان ایران و طرف مقابل صورت گیرد. این در حالیست که اساسا در اینجا "توافق جدید" محلی از اعراب ندارد! بدیهی است که آمریکا به صورت یک جانبه از یک توافق جمعی به نام برجا خارج شده و اکنون، باید در یک مکانیسم مشخص و کاملا حقوقی که شامل "بازگشت به برجام"،" ارائه تضمین در قبال بازگشت به برجام" و " راستی آزمایی " می باشد، به توافقی که خود در سال 2018 به صورت عامدانه از آن خارج شده، باز گردد. اما چرا سالیوان اساسا توجهی به این موارد ندارد؟! 

پیام اظهارات اخیر "سالیوان" کاملا مشخص است! او بارها به صورت مستقیم و غیرمستقیم از ایران ، روسیه و چین خواسته است تا در پروژه بازگشت به برجام، " متن توافق اولیه" را در عمل کنار بگذارند!دور جدید مذاکرات وین در حالی پشت درهای بسته به پایان رسیده است که "تهیه لیست تحریمها"در نشستهای کارشناسی، در دستور کار ایران و اعضای 1+ 4 قرار گرفته است. تحریمهایی که در مغایرت با سند برجام قرار داشته و منجر به بی خاصیت شدن توافق هسته ای شده است. اما اجرا کمی پیچیده است! بر اساس اخبار موثق، دولت آمریکا و تریییکای اروپایی اصرار دارند که "استناد مطلق به متن برجام" در برهه فعلی نمی تواند جهت رفع موانع موجود کارساز باشد زیرا عملا واشنگتن امکان برداشتن برخی از تحریمها را ( به دلایلی از جمله مخالفتهای داخلی) ندارد! اظهارات اخیر سالیوان، تاکیدی بر همان موضع قبلی دولت آمریکاست. نشریه فارین پالیسی در یکی از گزارشهای خود در این خصوص می نویسد:

" منابعی نزدیک به مذاکره کنندگان آمریکایی و اروپایی خبر داده‌اند که انتظار می‌رود رابرت مالی به تهران توافقی را پیشنهاد دهد که بر اساس آن به ایران کاهش تحریم‌ها به ازای بازگشت تهران به توافق هسته‌ای داده شود، اما این کاهش تحریم‌ها به اندازه‌ای نباشد که دولت بایدن نیز از سوی سیاستمداران افراطی در داخل آمریکا از جمله تعدادی از هم حزبی‌هایش مورد حمله قرار بگیرد."

سالیوان ، بلینکن و حتی شخص بایدن، معتقدند که "نگاه حقوقی به برجام" و استناد به متن توافق هسته ای ، حداقل در برهه فعلی نمی تواند مفید فایده باشد! در این نگاه ، "سند برجام" نه حکم "مقیاس" و نه حتی حکم "نقطه بازگشت اولیه " را برای مقامات آمریکایی و اروپایی دارد! به عبارت بهتر، اساسا غرب از منظر حقوقی برای برجام اصالتی قائل نیست. جالب توجه اینکه پس از انعقاد توافق برجام در دوران ریاست جمهوری اوباما، زمانی که نمایندگان ایران در کمیته مشترک برجام نسبت به عملکرد وزارت خزانه داری و امور خارجه آمریکا در پروسه عادی سازی روابط تجاری شرکتهای بین المللی با کشورمان معترض بودند، واشنگتن و تروییکای اروپایی اعتراض ایران را وارد ندانسته و معتقد بودند "سند برجام" و " آنچه صراحتا در آن آمده است " مبنای عملکرد طرفین محسوب می شود! جالب توجه اینکه سالیوان، یکی از افرادی بود که در مذاکرات وین در سال 2015 میلادی ( که منتهی به امضای سند برجام شد)، نقش بسیار پررنگی ایفا کرد و امضای وی نیز پای این سند مشاهده می شود! اساسا مهم ترین دلیل پیچیدگی مذاکرات اخیر وین نیز این است که آمریکا کاری به " سند توافق" ندارد. اگر آمریکا و اروپا می خواستند "سند برجام" را ملاک و مبنای تصمیم گیری خود یا پایبندی خود نسبت به معاهدات و توافقنامه های بین المللی قرار دهند، قاعدتا امروز نیازی به برگزاری جلسات پیچیده و چندمرحله ای بازگشت به برجام درپایتخت اتریش نبود.