نگاه تحلیلگر/ گفت‌وگوی «نامه‌نیوز» با جمالی نوبندگانی
دستیار ویژه یا وزیر خارجه؛نفر اول مذاکرات چه کسی می شود؟
زمزمه‌هایی حاکی از بازگشت پرونده هسته‌ای به شورای عالی امنیت ملی به گوش می‌رسد. بر همین اساس مهم‌تر از آنکه ترکیب تیم مذاکره کننده تغییر می‌کند یا چه کسی وزیرخارجه می‌شود، این است که دبیر شورای عالی امنیت ملی چه کسی خواهد بود. این طور که به نظر می‌رسد احتمال انتصاب سعید جلیلی منتفی است. خبرنگار «نامه نیوز» مطلع شدکه پیشنهاداتی به علی شمخانی داده شده اما او گفته که آماده کناره‌گیری است!
گروه سیاست سایت نامه‌نیوز – انتخابات ریاست جمهوری تازه برگزار شده و فضا هم فضای گمانه‌زنی است. یک بار درباره کابینه جدید و یک بار هم درباره مسائل مهم و پرونده‌های بازی همچون مساله هسته‌ای.
سیاست خارجی در دولت سیدابراهیم رئیسی و رویکرد او در حل و فصل مساله هسته‌از جمله مورد توجه‌ترین مسائل است و گمانه‌ها و ابهامات بسیاری نیز در حول محور آن مطرح شده است. مثلا اینکه آیا رئیسی به ترکیب تیم مذاکره کننده دست می‌زند یا خیر؟ به مذاکره ادامه می‌دهد یا خیر؟ و ... آن «خیر» قاطعی که در اولین نشست خبری خود درباره دیدار با بایدن گفت نیز این تصور را ایجاد کرد که او موضع سرسختانه‌ای در عرصه دیپمالسی خواهد داشت.
این درحالی است که در ایران نیز مثل سایر کشورهای دنیا سیاست خارجی تابع اصول و سیاست‌های کلی کشور است. مشخصا در ایران تصمیم گیری‌درباره استراتژی‌های سیاست خارجی فراتر از اختیارات دولت و وزارت خارجه است لذا جای نگرانی وجود ندارد و دولت رئیسی نیز همان مسیری را می‌رود که اکنون ایران می‌رود، اگرچه احتمالا از نظر تاکتیکی تفاوت‌هایی با دولت روحانی خواهد داشت.
اگر به یاد داشته باشیم که مجلس یازدهم قانونی تحت عنوان اقدام راهبردی لغو تحریم را مصوب کرده که هم اینک سطح تعاملات ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تحت تاثیر قرار داده است؛ نتیجه قطعی است که دولت‌ها و جابه‌جایی قدرت در این حیطه تاثیر شگرفتی بر مواضع کشور در حوزه سیاست خارجی ندارد.
با این حال تغییراتی تاکتیکی که ایجاد خواهد شد، می‌تواند به نوبه خود اثرات قابل توجهی در پیشبرد امور و روند حل و فصل مساله هسته‌ای داشته باشد. همچنان که روی کار آمدن روحانی و دولت یازدهم و دوازدهم با تغییرات تاکتیکی قابل توجه و اثرگذاری همراه بود. مشخص‌ترین مورد آن نیز آوردن پرونده هسته‌ای به وزارت امور خارجه و چینش تیم مذاکره کننده‌ای با ترکیب محمدجواد ظریف، عباس عراقچی و مجید تخت روانچی.
اکنون که قدرت جابه‌جا و رئیسی عهده‌دار امور اجرایی کشور می‌شود، اولین و مهم‌ترین مساله در حوزه سیاست خارجی این است که آیا او گره‌گشایی از پرونده هسته‌ای را باز هم به وزارت خارجه خود می‌سپارد یا اینکه این پرونده را به شورای عالی امنیت ملی برمی‌گرداند؟
به خصوص که این روزها اخبار غیررسمی و زمزمه‌هایی حاکی از بازگشت پرونده هسته‌ای به شورای عالی امنیت ملی به گوش می‌رسد. بر همین اساس نیز مهم‌تر از آنکه ترکیب تیم مذاکره کننده تغییر می‌کند یا نمی‌کند و اینکه چه کسی وزیرخارجه خواهد شد، این مساله اهمیت دارد که دبیر شورای عالی امنیت ملی چه کسی خواهد بود.
این طور که به نظر می‌رسد و گفته می‌شود، احتمال انتصاب سعید جلیلی یعنی یکی از نامزدهایی که در انتخابات اخیر به سود رئیسی کنار رفت، منتفی است! خبرنگار «نامه نیوز» مطلع شدکه پیشنهاداتی مبنی بر ماندن در شورای عالی امنیت ملی به دریابان علی شمخانی داده شده اما او گفته که آماده کناره‌گیری است!
در پی این وضعیت و همان‌طور که ابراهیم رئیسی اعلام کرده است، تیم سیاست خارجی او در حالی بررسی است و گزارشات لازم را از تیم فعلی می‌گیرد. باید منتظر ماند و دید که تصمیم نهایی چیست و چه کسی و در کدام نهاد، عهده‌دار حل و فصل پرونده هسته‌ای می‌شود.
محمدجواد جمالی نوبندگانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس دهم در همین باره به «نامه‌نیوز» می‌گوید: «ما در ایران و در حوزه هسته‌ای تاکنون چند نوع تیم مذاکره‌کننده داشته‌ایم. یک موقعی بود که مذاکرات بر عهده دبیر شورای عالی امنیت ملی بود مثل زمانی که خود آقای روحانی آنجا بودند و منجر به توافق سعدآباد شد یا زمانی که دکتر علی لاریجانی در اوایل دولت احمدی‌نژاد این وظیفه را به عهده داشتند و بعد هم آقای جلیلی. با انتخاب آقای روحانی به عنوان رییس‌جمهور در سال ۹۲ اما یک تغییر رویه صورت گرفت و مسوولیت پرونده هسته‌ای و مذاکرات آن به وزارت امور خارجه سپرده شد. به این ترتیب ما اکنون با این سوال مواجه هستیم که آیا اصلا تیم مذاکره‌کننده در دولت آقای رییسی باز هم وزیر امور خارجه منتخب ایشان خواهد بود یا پرونده هسته‌ای برمی‌گردد به شورای عالی امنیت ملی؟ »
وی افزود: «شاید هم راه‌حل سومی مثل انتصاب یک دستیار مخصوص در این زمینه لحاظ شود».
جمالی نوبندگانی تاکید کرد: «آنچه که مسلم، ظریف به عنوان وزیر امور خارجه در دولت رییسی حضور نخواهد داشت. از آنجایی که تیم مذاکره‌کننده فعلی نیز منتخب او است، باید انتظار داشته باشیم که این تیم دستخوش تغییر شود. پیش‌بینی من این است که از افرادی که قبلا در مذاکرات حضور داشته‌اند در قالب انتقال به وزارت امور خارجه و یا شورای عالی امنیت ملی، در مذاکرات آینده مورد استفاده قرار بگیرند. احتمالا یکی از دلایلی که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها خیلی همکاری نکرده و مذاکرات را پیش نبردند نیز همین بود. آنها به این نتیجه رسیدند که معلوم نیست تیم بعدی در ایران هماهنگ و همفکر با گروه فعلی باشد لذا در برخی اظهارنظرهایشان اعلام کردند که باید با دولت بعدی به نتیجه برسیم».
دیدگاه تان را بنویسید