هشدار برجامی مسکو به دولت بایدن/ آیا احیای 90 درصدی برجام صحت دارد؟

در این میان، میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات برجام تاکید کرده است که  کار بر روی احیای برجام تقریبا ۹۰ درصد تکمیل شده، برخی موارد سیاسی از جمله موضوعات مربوط به تعهدات آمریکا باقی مانده است.به عبارت بهتر، اولیانوف در عمل تاکید کرده است که مذاکرات فنی و کارشناسی میان طرفهای مذاکره کننده به اتمام رسیده و این آمریکاست که باید در خصوص اجرایی شدن یا نشدن این توافقات، تصمیم گیری کند. 

مذاکرات آغاز می شود اما ...

به نظر می رسد مذاکرات وین در آینده ای نزدیک دوباره آغاز خواهد شد اما تا زمانی که واشنگتن تصمیم نهایی و واقعی خود را در خصوص رفع وافعی تحریمهای کشورمان نگیرد، خبری از احیای توافق هسته ای نخواهد بود.آنچه مسلم است اینکه برجام به صورت ظاهری و با ادعای مقامات آمریکایی احیا نمی شود، بلکه در این معادله، اقدام آمریکا برای رفع تحریمها اصالت و موضوعیت دارد. 

اظهارات اخیر اولیانوف ، نشان دهنده بی تعهدی مطلق آمریکا تا این لحظه ای مذاکرات بوده است. مطابق اخبار موثق، تا پایان دور پنجم مذاکرات، توافقات فنی و کارشناسی میان طرفهای مذاکره کننده صورت گرفته است اما دولت بایدن حاضر به پذیرش واضح ترین تعهدات خود در خصوص احیای توافق هسته ای نشده است.اولیانوف در این خصوص می گوید:

"مذاکرات احیای برجام در وین احتمالا حداقل ۱۰ روز دیگر و یا دیرتر آغاز خواهد شد.روسیه امیدوار است که واشنگتن در راستای احیای برجام از شکست‌های خود درس بگیرد؛ سیاست فشار کارساز نیست. اگر توافق بر سر احیای برجام حاصل شود، تحریم‌های اصلی ایران از جمله تحریم‌های نفتی احتمالا در ماه آگوست برداشته خواهد شد."

سوالی معقول که بدون پاسخ مانده است 

در این میان،نماینده ارشد روسیه در مذاکرات وین به نکته ای اشاره کرده است که می توان از آن به عنوان پاشنه آشیل مذاکرات یاد کرد. این مسئله، همان عدم ارائه تضمین( در خصوص حفظ برجام در آینده) توسط آمریکاست. بر این اساس، آمریکایی ها مدعی هستند که قانون آن‌ها اجازه دادن هیچ تضمینی را نمی‌دهد. بر همین اساس، اگر یکی از طرفین شروع به بد رفتاری کند، طرف دیگر می‌تواند بلافاصله پاسخ دهد. اگر آمریکایی‌ها شروع کنند، ایران دوباره در مسیر کاهش تعهدات خود در توافق هسته‌ای پیش می‌روند؛ و این برای همه از جمله آمریکایی‌ها بسیار ناخوشایند خواهد بود و بالعکس.بر اثر بدعهدی های ایالات متحده ، کار به جایی رسید که ایران برای اولین بار در عمل شروع به غنی سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد کرد و در حال حاضر تولید فلز اورانیوم غنی شده تا ۲۰ درصد را آغاز کرده است.

تضمین گریزی آمریکا ادامه دارد

بدون شک تضمین گریزی آمریکا در خصوص احیای برجام، یکی از اصلی ترین مولفه های توقف مذاکرات در نقطه ای معین محسوب می شود. اصرار دولت بایدن و دموکراتها بر عدم ارائه تضمین در قبال توافق هسته ای، بیانگر رویکرد کلان آنها نسبت به برجام می باشد. اینکه واشنگتن این توافق را به مثابه یک توافق حقوقی مدنظر قرار نداده و نگاهی ابزاری و غیر حقوقی نسبت به آن دارد. 

رمزگشایی از مواضع اولیانوف و دیگر کسانی که در مذاکرات وین حضور دارند چندان دشوار به نظر نمی رسد. به عبارت بهتر، ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا هر دو ،  نهایت تلاش خود را به کار گرفته اند  تا جمهوری اسلامی ایران را از دو مطالبه اصلی ، حقوقی و منطقی خود منصرف کند : یکی "رفع تمامی تحریمهای هسته ای ایران" و دیگری"راستی آزمایی غرب توسط ایران بر اساس ارائه تضمینهای واقعی آمریکا-اروپا". بدون شک تا زمانی که این واشنگتن و هم پیمانان آن بر روی این خواسته های خود اصرار ورزند و از تامین ترین مطالبات حقوقی کشورمان سرباز زنند، معادله به همین نحو پیش می رود. فاصله گیری از رویکرد تعهد محور" و استناد به رویکرد "تضمین محور"، به نوعی خط قرمز ایالات متحده و تروییکای اروپایی در مذاکرات وین محسوب می شود.  در پروسه ای که از سوی غرب" احیای برجام" نامگذاری شده است، نباید کمترین تفکیک و تمایزی میان واشنگتن و شرکای اروپایی آن قائل شد زیرا این خطای محاسباتی، به پاشنه آشیل مجدد ما در برجام تبدیل می شود. از سوی دیگر، قطعا در این آوردگاه نباید ذره ای از دو مطالبه حکیمانه و حقوقی مطرح شده از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی ، یعنی "رفع تضمین شده تحریمها" و " راستی آزمایی" آن  کوتاه آمد. بدیهی است که آمریکا و شرکای اروپایی آن، می توانند در حصوص حفظ توافق هسته ای در آینده، تضمینهایی را ( در قالب جریمه خروج از برجام یا خسارات سنگینی که در صورت ابطال برجام باید متحمل شوند) بپردازند. این مانع آمریکایی-اروپایی باید جهت احیای توافق هسته ای از بین برود.