چشم‌پوشی از یک درآمد میلیاردی

طبق گزارش دبیر شورای راهبری گردشگری سلامت، درآمد گردشگری سلامت ایران در سال ۹۲، یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده، هرچند با توجه به خلاء حساب اقماری در گردشگری دقیقا مشخص نیست این آمار چگونه بدست آمده، اما به فرض صحت آن، یک‌هفتم از درآمد ۷ میلیارد دلاری صنعت گردشگری به حوزه سلامت تعلق دارد. به گزارش نامه نیوز، صرف‌نظر از درآمد قابل توجهی که محمد پناهی معتقد است درصورت توجه، سهم بیشتری از درآمد گردشگری را به خود اختصاص خواهد داد، مساله اصلی آن است که هنوز گردشگری سلامت ایران، نه تنها در منطقه و عرصه بین‌الملل، بلکه در داخل کشور نیز بدرستی معرفی نشده، چه برسد به شاخه طب سنتی. با آن که دبیر شورای راهبری گردشگری سلامت، باور دارد طب سنتی پیشینه‌ای طولانی به قدمت هفت هزار سال دارد، اما واقعیت آن است که طب سنتی ایران در مقابل کشورهای پیشروتری مانند ژاپن، چین، تایلند، کره جنوبی، آمریکا، تایوان، آلمان، سنگاپور، سوئیس، مالزی و هند ناشناخته مانده است. چینی‌ها همچنان در حال تسخیر بازار داروهای گیاهی در سراسر دنیا هستند. طب سنتی در چین مانند طب سوزنی، ماساژ درمانی و شیوه‌های دیگر درمان سنتی به صورت گسترده در سراسر آسیا و آفریقا طرفدار دارد و روندی رو به گسترش نیز در کشورهای صنعتی را شاهد است. در بیمارستان‌های چین، دست‌کم یک طبقه از مراکز درمانی به طب سنتی اختصاص داده شده است. در آفریقا، آسیا، آمریکای لاتین و همچنین خاورمیانه، ۷۰ تا ۹۵ درصد مردم از طب سنتی استفاده می‌کنند. در سال ۲۰۱۶ میلادی چینی‌ها در مجموع ۵۰۰ هزار سفر با هدف دریافت خدمات درمانی و پزشکی انجام دادند که در مقایسه با سال گذشته نشان از رشد ۵۰۰ درصدی داشته است. طب سنتی درآمد زیادی را عاید کشورها کرده، به طوری که اکنون از آن با عنوان "صنعت" یاد می‌شود. در سال ۲۰۱۲ چین از فروش گیاهان دارویی به درآمدی بالغ بر ۸۰ میلیارد دلار دست یافت که به نسبت سال قبل‌ترِ آن، ۲۰ درصد افزایش درآمد داشته است. بازار جهانی پیش‌بینی کرده درآمد حاصل از طب گیاهی و سنتی در سال ۲۰۲۰ به ۱۱۵ میلیارد دلار برسد. در ایران اما اوضاع کمی متفاوت است، طب سنتی ریشه در باور سنتی مردم دارد و سال‌های زیادی از پزشکی نوین تفکیک شد، چون محافل علمی آن را چنان که باید باور نداشتند. پناهی در این‌باره به ایسنا می‌گوید: طب سنتی ایران بیش از ۱۵۰ سال محکوم به فنا بود و در آن سال‌ها اجازه فعالیت نداشت و بیشتر خبرگان و حکیمان طب سنتی به عطارهایی تبدیل شدند که تمام کارشان فروش گیاه دارویی بود. او بیان می‌کند: متاسفانه در تمام این سال‌ها دچار چالشی بودیم که طب سنتی را از نوین تفکیک کرد و آن را به حساب نیاورد. هرچند اخیرا جامعه به سمتی رفته که به خاستگاه اصلی خود برگشته و مردم از طب سنتی، اقبال و حاکمیت از آن دفاع کرده است. تحولی حاصل شده که البته هنوز در مراحل اولیه کار است. پناهی معتقد است؛ برای به اوج رسیدن باید نخست توانمندی‌هایمان را باور کنیم، باید برای نقش‌آفرینی طب سنتی در گردشگری سلامت، ساختارهایی را مانند سلامت‌کده‌ها پدید آوریم تا ظرفیت موجود را به کار گیرند و احیاگر طب سنتی باشند. پناهی که مدیریت یکی از این سلامت‌کده‌ها را به عهده دارد که از سال ۹۴ در کشور راه‌اندازی شده، می‌گوید: هدف ما برقراری ارتباط بین طب سنتی و گردشگری سلامت است، چون باور داریم ظرفیت کشور برای توسعه ارائه خدمات به گردشگران سلامت صرفا با تاکید طب نوین نیست، چرا که پرداخت هزینه‌های سنگین درمان از توان مالی بسیاری از بیماران خارج است. ضمن آنکه همه بیماران به عمل جراحی نیاز ندارند که طب سنتی از این نظر می‌تواند گزینه مناسبی باشد. پناهی با اشاره به مزایای طب سنتی که نفوذ و درآمد جهانی در بر داشته است، اظهار می‌کند: کم هزینه بودن، طول مدت کوتاه درمان، کم عارضه بودن داروهای مصرفی آن و رضایت بسیار بالای بیماران از نتیجه درمان، از جمله ویژگی‌های مثبت طب سنتی به شمار می‌آید، ضمن اینکه برای ایجاد کلینیک‌های طب سنتی، امکانات و تجهیزات پیچیده‌ای لازم نیست. از طرفی اقبال عمومی مردم به آن زیاد است، چرا که معتقدند این طب قابل فهم و کم عارضه است. دبیر شورای راهبری گردشگری سلامت همچنین می‌گوید: در کشور بیش از هشت‌هزار گونه گیاه دارویی شناخته شده که این ظرفیت با کل قاره اروپا برابری می‌کند، اما نکته آن است که از آن میان تقریبا ۸۰۰ نوع فرآورده طبیعی دارویی تولید و عرضه شده است، هرچند خیلی نمی‌توان به این آمارها تکیه کرد، چون چندان هم دقیق نیست، مخصوصا آن که، این حرفه در ۱۰ سال اخیر رایج شده است، اما به هر حال ظرفیتی در این بخش وجود دارد که نباید از آن غافل شد. او ادامه می دهد: حمایت هایی که در این سال ها از طب سنتی و سلامتکده ها شده، توسعه آن را در پی داشته و حتی از اوایل سال آینده تحت پوشش بیمه های درمانی قرار می گیرد. بیشتر مراکز درمانی سنتی که در گذشته شکل نامناسب و نظارت نامشخصی داشته اند، نیز تغییر وضعیت داده اند و روبه راه شده اند. پناهی درباره پاسخ به این سوال که با وجود چنین پیشرفت‌های داخلی، طب سنتی ایران در بُعد گردشگری چقدر شناخته شده و به عنوان مقصد درمان گردشگران خارجی مطرح شده است، اظهار می‌کند: طب سنتی از مرحله گذار عبور کرده و درحال تثبیت است و هنوز درباره آن فرهنگ‌سازی می‌شود، به این خاطر که اقبال زیادی از آن و مراکز تخصصی بیشتری درحال احداث است. باید این پیشرفت ها حاصل شود تا این ظرفیت علاوه بر استفاده ی داخلی، در مصرف بیماران و گردشگران خارجی قرار گیرد.

منبع: ایسنا