همایون شجریان: نمی‌خواهم تجربه‌های تکراری داشته باشم/ آمادگی برای عبور از دیوار مخالفت‌ها

وی افزود: همه صحبت های من با سهراب این بود که اگر قرار است دست به تجربه تازه ای بزنیم این تجربه هم از لحاظ ساختار و هم از جهت ترکیب سازبندی و شعر باید متفاوت باشد. به این معنا که یک طرف موسیقی این فبلم که روی صحنه های مختلف جای گرفته بی کلام است. اما دغدغه اصلی من تیتراژ فیلم بود که با آواز همراه است. شجریان در ادامه با اشاره به این مطلب که این فیلم سینمایی از انرژی بالایی برخوردار است، گفت: ذات فیلم «آرایش غلیظ» اثری پر انرژی است و موسیقی‌ای که برای این فیلم ساخته می‌شد باید از انرژی بالایی نیز برخوردار می‌بود. در واقع در عین حال که من و سهراب پورناظری باید مشخصه‌های کار خود را حفظ می‌کردیم، به ویژگی ذاتی این فیلم که همان انرژی داشتن است، توجه می‌داشتیم. در نتیجه بعد از بررسی‌های بسیار به این جمع بندی رسیدیم که از شعر مولانا استفاده کنیم. این خواننده موسیقی ایرانی یادآور شد: یکی از نکات اصلی موسیقی این آلبوم جذابیت قطعات بی کلام و قطعه باکلام «آرایش غلیظ» بود. در واقع از ابتدا این جذابیت را درست مانند جذابیت ذاتی سینما در نظر داشتیم و سعی کردم المان هایی از تحریر موسیقی سنتی را استفاده کنم که به این جذابیت بیافزاید. وی ادامه داد: در نتیجه در ترکیب سازبندی سازها صرفا سنتی نبودند بلکه بنا بر تشخیص سهراب پورناظری باید به سراغ سازهای غربی هم می‌رفتیم، سازهایی که فضای مدرن تری از موسیقی را به ما بدهند. در نتیجه به سراغ سازهای الکترونیک رفتیم. در ادامه این نشست سهراب پورناظری درباره فضاسازی های موجود در موسیقی فیلم «آرایش غلیظ» گفت: بر اساس اتفاق هایی که برای داستان در فیلم «آرایش غلیظ» روی داد، فضای موسیقی را پیش می‌بردیم. بنابراین همانظور که همایون گفت موسیقی این آلبوم از انرژی بالایی برخوردار است و اینگونه موسیقی طبیعتا از جمله کارهای ما نیست. اما خروجی و نیتجه ای که به دست داد برای من و همایون تجربه ارزشمندی بود. چراکه شنونده هم تنها با موسیقی آوانگارد مواجه نیست بلکه یکی از پر قدرت ترین آوازها در 2 قطعه در پرده شوشتر و همایون می‌شنود. همچنین باقی قطعات صرفا در جهت فضاسازی فیلم است و به هیچ وجه بار ملودرام اثر به دوش موسیقی نیست. شجریان نیز در تأیید صحبت های پورناظری گفت: به عنوان یک خواننده موسیقی سنتی، آلبوم «آراییش غلیظ» را صرفا به عنوان یک تجربه دوست دارم البته در این آلبوم یک آواز را که آهنگسازی آن بر عهده سهراب بوده با آهنگ بداهه‌ای که بر اساس شعر مولانا خواندم، اضافه کردیم. خواننده آلبوم موسیقی «نه فرشته ام نه شیطان» درباره تلاش برای متفاوت شدن آواز آلبوم «آرایش غلیظ» با آلبوم قبلی تأکید کرد: سعی کردم از خط آواز و تکنیک بالای آوازی بیشتر استفاده کنم. در واقع همه تلاشم این بود که مخاطب نگوید اگر همایون از آلبوم حذف می شد هیچ اتفاقی نمی افتاد. ضمن اینکه دلیل استفاده از آواز با حجم بالا خاصیت وجودی خود فیلم بود. شجریان در پاسخ به این سؤال که رگه هایی از موسیقی راک و موسیقی ایرانی با صدای همایون شجریان در این آلبوم شنیده می شود، گفت: برای شخص من تصنیفی که ساخته شد جذاب بود و آنچه از موسیقی با هر عنوانی در آلبوم شنیده می شود تنها ایده و پیشنهاد آهنگساز بود. بنابراین به این معنا نیست که موسیقی راک مورد استفاده قرار گرفته بلکه به تشخیص آهنگساز این موسیقی باید با استفاده از سازهای الکترونیک ساخته می شد. بارها و بارها با سهراب تمرین کردیم تا به آنچه در آلبوم می شنوید، رسیدیم. سپس پورناظری در تأیید صحبت های شجریان تصریح کرد: متأسفانه در جامعه ما التهاب در برابر تجربه های نو به اندازه ای است که اجازه ورود و حضور اثر به سختی داده می شود و مخالفت و موافقت های بسیاری با یک اثر هنری وجود دارد. همینطور که در آلبوم «نه فرشته ام نه شیطان» موج موافقت ها و مخالفت ها بسیار بود بنابراین هم من و هم همایون شجریان خودمان را برای مخالفت های احتمالی آماده کرده ایم. اما در نهایت مخالفت ها مهم نیستند بلکه آنچه مهم است مخاطب موسیقی ایران است. هم من و هم همایون بسیار خوشحال می شویم که موسیقی این آلبوم را شنونده دوست داشته باشد گرچه آهنگسازی این آلبوم آسان نبود. وی ادامه داد: حجم بالای صدای همایون شجریان در تیتراژ پایانی این آلبوم شنیدنی است و خوشبختانه همایون به بهترین شکل ممکن از پس آن برآمده است. ضمن اینکه این آلبوم برای غیر ایرانی ها هم جالب بود بنابراین من به هیچ عنوان هیچ ادعایی ندارم و صرفا تجربه کردم. البته نسل ما نسل تجربه گرا است و همیشه دیوار بلند مخالفت ها، بایدها و نبایدها برای مان وجود داشته و ما خود را آماده کردیم تا از این دیوار بگذریم. پورناظری درباره شیوه آهنگسازی آلبوم «آرایش غلیظ» یادآور شد: نوعی دیوانه گی در روایت داستان فیلم سینمایی «آرایش غلیظ» وجود دارد که طبیعتا این دیوانه گی و شوریدگی باید در موسیقی نیز اتفاق می افتاد به این ترتیب که ابتدا با یک سه تار شروع کردیم اما در ادامه متوجه شدم برای تصویر کردن این دیوانه گی باید سازهای دیگری نیز اضافه شود. گیتار، درامز و سازهای الکترونیک به مجموعه کار اضافه شد. بعد که آهنگ را ساختم به همایون گفتم کامل شده آهنگ را بشنود، ابتدا سکوت کرد و بعد خواند. به همین دلیل معتقدم همایون در این آلبوم یک آواز شجریانی به تمام معنا خوانده است و به هیچ عنوان در کلام از موسیقی ایرانی فاصله نگرفته ایم و اصلا اینگونه نیست که فکر کنیم از موسیقی راک بهره برده ایم. شجریان در ادامه تأکید کرد: هنر یعنی اینکه هنرمند بتواند زیبایی را در آن خلق کند. به هر حال هیچ تجربه ای عاری از خطا نیست درست مثل دیکته نانوشته که غلط ندارد. بنابراین اگر موفق شدیم باعث خوشحالی و سربلندی ما است و اگر موفق نشدیم صرفا یک تجربه است. بنابراین هنرمند نباید بترسد بلکه باید پیش رفت و تجربه کرد. پورناظری هم در ادامه این سخنان، افزود: همایون شجریان به جایگاه بالایی در موسیقی ایران دست پیدا کرده است و من هم در بضاعت خودم از ظرفیت های موسیقی ایرانی در آهنگسازی به خوبی استفاده کرده ام. بنابراین نه من و نه همایون نیازی به معروفیت نداریم که به خاطر آن دست به تجربه های عجیب و غریب بزنیم چون هم مخاطب های خود و هم امنیت شغلی را داریم. اما بپذیریم که در مقابل تهاجم فرهنگی ای که در طول سال های گذشته به ایران و فرهنگ این سرزمین وارد شده، تجربه هایی از این دست لازم و ضروری است. در ادامه این نشست حسین‌خانی تهیه کننده آلبوم موسیقی «آرایش غلیظ» درباره تیراژ این آلبوم گفت: آمار اولیه ای که برای آلبوم «آرایش غلیظ» انتخاب کرده ایم 40 هزار نسخه است. این در حالی است که آلبوم «نه فرشته ام نه شیطان» را با 30 هزار نسخه شروع کردیم و در نهایت به 120 هزار تیراژ در فروش دست پیدا کردیم که امیدوارم این اتفاق برای این آلبوم هم بیفتد. شجریان در پاسخ به این سؤال که آیا قصد دارد در شیوه آواز خود تغییراتی ایجاد دهد، تأکید کرد: تغییر سبک در خوانندگی مدنظرم نبوده و نیست چراکه سایر سبک ها خواننده های خود را دارند کمااینکه در کار خودشان بهتر از من هستند. مگر اینکه احساس کنم در این تغییر یک تجربه موفق و خاص وجود دارد. من نمی خواهم تجربه ای را که تکرار کنم هزاران نفر انجام داده اند اما الآن صرفا در آلبوم «آرایش غلیظ» قصد تجربه کردن داشتم ولی کسی از آینده خبر ندارد. سپس سهراب پورناظری ادامه داد: من به عنوان آهنگساز هنوز به طور جدی وارد کار آهنگسازی فیلم نشده ام تا بتوانم تجربه های ویژه ای را در این زمینه داشته باشم. اما تجربه همکاری با سعید نعمت الله در فیلم ها و سریالی که ساخته، برای من ارزنده است. شجریان نیز یادآور شد: شعر و کلام از مؤثرترین عناصر شکل گیری و موفقیت موسیقی است. به عنوان مثال شعر «هوای گریه» و «چرا رفتی» که از زنده‌یاد سیمین بهبهانی است در جای جای موسیقی ای که ساخته شده، نمود دارد و یکی از بهترین کارهای سازی و آوازی ایران است. وی در پایان سخنان خود با اشاره به برنامه های آتی گفت: علاوه بر تور و کنسرت های متعدد در تدارک تهیه یک آلبوم مشترک با علیرضا قربانی و آهنگسازی مهیار علیزاده هستیم.

منبع: مهر