خداوند چگونه به وجود آمده است؟

به گزارش نامه نیوز پاسخ در دو محور مطرح مي شود:اين سؤال درباره موجوداتي مطرح است كه مخلوق اند و خداوند آنها را آفريده است. اما درباره خداوند كه آفريدگار و خالق همه موجودات است مطرح نيست. مثلاً‌ درباره انسان ها، درخت ها، درياها، آسمان و زمين و ساير موجودات چون مخلوق هستند و روزي نبوده اند بعد خلق شده اند و خداوند آنها را خلق كرده است، مي توان پرسيد كه آنها چگونه به وجود آمده اند و چه عوامل و شرايطي در موجود شدن آنها نقش داشته است؟

اما درباره خداوند اين سؤال جا ندارد كه كسي بپرسد خدا چگونه به وجود آمده است؟ بدليل اين كه آن سؤال اصلاً مربوط به موجوداتي است كه مخلوق اند و خالق دارند و روزي نبوده اند بعد خلق شده اند. اما خداوند چون مخلوق كسي نيست و خالق ندارد و هميشه بوده و همواره وجود دارد؛ لذا سؤال از چگونه بوجود آمدن او بي معناست.

براي نزديك شدن مطلب به ذهن و آسان شدن فهم و درك پاسخ بدين مثال توجه شود: فرض كنيد کسي در يك جاي و محلي و اطاقي سربسته و بدون شيشه و وسايل روشن كننده به سر مي برد، مدتي در تاريكي كامل زندگي مي كنيد و چشم او هيچ چيز را نمي بيند .

بعد از مدتي بدون اين كه متوجه شود مثلاً در خواب باشد كسي از راه ايجاد يك روزنه در آن اطاق و يا جاسازي وسيله اي روشن كننده نظير برق و يا هر چيزي ديگر نور و روشنايي در آن محل پديد مي آورد بگونه اي كه او از وسايل نوردهنده و روشن كننده خبري ندارد. بعد از خواب بيدار مي شود و و مي بيند كه اطاق و محل زندگي اش شما روشن شده، طبيعي است كه اين سؤال پديد مي آيد كه اين اطاق و محل تاريك را چه كسي روشن كرده است و چگونه و چرا روشن شده است و سؤال هاي از اين قبيل.

اما اگر کسي در فضاي بيروني و همواره در برابر نور آفتاب و روشنايي قرار داشته باشد و تاريكي شب را نبينيد نداند اساساً براي او اين سؤال مطرح نمي شود كه اين روشنايي چگونه بوجود آمده است؟ و اگر به فرض مطرح شود به اندك توجه مي فهمد كه روشنايي بر اثر تابش خورشيد پديد آمده و خورشيد هم روشنايي و نورش از خودش است.

اما اين كه خورشيد چرا و چگونه روشنايي دارد اصلاً براي او مطرح نمي شود و اگر هم مطرح شود با دقت بدين نتيجه مي رسد كه خورشيد نحوه وجودش طوري است كه نور دارد و روشن است و به ديگران نور و روشنايي مي بخشد.

اين مثال تنها براي نزديك شدن مطلب به ذهن است و هرگز بدين معنا نيست كه وجود خداوند نيز چنين است؛ لذا با توجه بدين مثال مي گوييم پرسش مزبور كه مربوط به چگونگي به وجود آمدن خداوند است نظير همين مثال است يعني اساساً اين سؤال درباره خداوند جا ندارد و مربوط به موجوداتي است كه روزي نبودند بعد خلق شده و بوجود آمده اند اما خداوند چون همواره بوده و هست، پس اين سؤال دربارة او معنا ندارد.

و اگر هم به فرض مطرح شود پاسخ آن است كه خداوند اصلاً عين وجود و هستي است و چگونه بوجودآمد را بر نمي تابد . چون چگونگي پيدايش و سؤال از آن مربوط به وجود مخلوقات است و خداوند مخلوق نيست، بلكه خالق همه است و چيزي كه مخلوق نباشد چگونگي پيدايش هم ندارد.[1]

ثانياً: وجود ما انسان ها بلكه همه مخلوقات نسبت به خداوند ناقص و محدود است و گذشته از آن كه اساساً خداوند چگونگي پيدايش ندارد، ما نمي توانيم از همه اسرار وجود خدا سر در بياوريم و تنها به همان اندازه كه خداوند در كتاب هاي آسماني مثل قرآن خود را معرفي كرده مي توانيم خدا را بشناسيم و با كمك گرفتن از عقل خود نسبت به خداوند معرفت پيدا كنيم و خداوند در قرآن كريم خود را چنين معرفي كرده است:

(هُوَ الْأَوَّلُ وَ الآخروَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَلِيمٌ)[2]

يعني اوست اول و آخر، و ظاهر و باطن، و او به هر چيزي داناست.

و يا در سوره مباركه توحيد در معرفي خود فرمود:

(قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ)[3]

يعني بگو اي رسول: او خداي يكتاست، آن خداي كه از همه بي نياز و همة عالم به او نيازمند است.

نه كسي فرزند اوست، و نه او فرزند كسي، و هيچ كس مثل و همتاي او نيست.[4]

ثالثاً گذشته از اين كه خداوند چگونگي پيدايش ندارد و اين سؤال درباره او بي معناست در قرآن و روايات فراوان آمده كه انسان نبايد درباره ذات و چگونگي خداوند فكر كند؛ چون اساساً چگونگي دربارة خدا راه ندارد، در اين جا تنها به ذكر دو حديث اكتفاء مي‌شود:

الف: امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: خداوند به چگونگي توصيف نشود، چگونه مي توان او را به چگونگي وصف كرد با اين كه چگونگي را او آفريده تا چگونگي شده و به وسيله چگونگي كه براي ما قرار داد چگونگي شناخته شد.[5]

ب: در حديث ديگر نيز امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: هر كه درباره خدا فكر كند كه او چگونه است هلاك مي شود؛[6]

يعني به نتيجه نمي رسد و ممكن است سبب گمراهي و هلاكت فكري و اعتقادي او شود.

منبع:تبیان