کشفی تازه در گورستان تاریخی گیلان

به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مجموعه‌ باستانی لیارسنگ‌بُن در استان گیلان و در محوطه‌ای گسترده‌ (حدود ۲۷ هکتار) و در منطقه‌ای صعب‌العبور و دور از دسترس قرار گرفته است. ولی جهانی سرپرست هیأت باستان‌شناسی مستقر در املش گیلان با اشاره به این‌که کاوش نجات‌بخشی این مجموعه‌ با وجود فعالیت‌های باستان‌شناسی در سال‌های ۱۳۹۳، ۱۳۹۵، ۱۳۹۶، ۱۳۹۷ ۱۳۹۸ ناتمام ماند، افزود: نتیجه پژوهش‌های انجام‌شده روی گور آوندهای آن نشان‌دهنده‌ ارتباطات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای باشندگان دامپرور و در عین حال جنگجوی این محوطه با سرزمین‌های دور و نزدیک، از جمله اقوام ساکن در کرانه‌های شمالی دریای کاسپین، همچون استپ‌های جنوب روسیه و یا ارمنستان امروزی، خصوصا همزمان با دوره‌ اشکانی است.

او از انجام ششمین فصل از پژوهش‌های میدانی مجموعه باستانی لیارسنگ‌بن املش خبر داد و افزود: این مجموعه‌ باستانی، شامل یک محوطه‌ گورستانی و شواهد پراکنده‌ای از استقرارهای دوران تاریخی تا قرون میانی دوران اسلامی است.

سرپرست هیأت باستان‌شناسی گورستان لیارسنگ‌بن گفت: در این فصل، با کاوش در چهار کارگاه در بخش گورستانی این مجموعه با وسعتی در حدود دو هکتار، ۱۹ گور (۲۱ تدفین) از انواع چاله‌ای، دخمه‌ای و خمره‌ای شناسایی شد و داده‌های ارزشمندی شامل انواع ظروف سفالی و اشیاء با  کاربری روزمره و جنگ‌افزارهایی ساخته‌شده از آهن به‌دست آمد.

جهانی افزود: قبور نوع چاله‌ای که فاقد ساختار ویژه و شامل چاله‌ای معمولاً بیضی‌شکل هستند، تعداد زیادی از گورهای مکشوفه در این گورستان را شامل می‌شود.

 وی گفت: گورهای نوع دخمه‌ای که نمونه‌های قابل مقایسه با آن‌ها تاکنون در ایران، به غیر از چند محوطه‌ دیگر در منطقه‌ مورد پژوهش، در چند محوطه‌ گورستانی واقع در استان مازندران و چندین محوطه در شمال، شمال‌غرب و شمال‌شرق دریای کاسپین یافت شده، شامل یک چاله‌ عمودی با ساختار ویژه ‌است که به اتاقکی دخمه‌مانند منتهی می‌شود.

به گفته این باستان‌شناس، تاکنون چند نمونه از تدفین‌های نوع خمره‌ای نیز در این گورستان مورد شناسایی قرار گرفته که قابل مقایسه با شیوه‌های تدفینی متداول دوره‌ اشکانی در فلات ایران است.

وی بیان کرد: این‌گونه از قبور مکشوفه در این محوطه را می‌توان با تعدادی از گورها که در کاوش‌های هیأت ژاپنی در ارتفاعات شرقی گیلان (دیلمان) در دهه‌ ۶۰ میلادی شناسایی شد و نیز با گورخمره‌های شناسایی‌شده در برخی از محوطه‌های دشت مغان مقایسه کرد.

سرپرست این هیأت باستان‌شناسی ادامه داد: پژوهش‌های صورت گرفته تاکنون، نشان می‌دهد که احتمالاً نوع قبور مورد استفاده در این گورستان رابطه‌ مستقیمی با رتبه‌ اجتماعی افراد دفن‌شده در آن داشته و به‌نظر می‌رسد که وسعت هر یک از این قبور نیز بسته به جایگاه اجتماعی فرد مدفون در آن متغیر است.

جهانی گفت: پژوهش‌های گونه‌شناختی صورت گرفته، به‌طور کلی نشانگر تعلق گور آوندهای مکشوفه به بازه‌ زمانی اواسط دوره‌ اشکانی تا اواخر عصر ساسانی است که این تاریخ‌گذاری، پیش‌تر و در نتیجه‌ انجام آزمایش‌های سال‌یابی به روش رادیو کربن (C۱۴) به تأیید رسیده بود.