طالبان برای ایران قابل اعتماد نیست

گروه سیاست نامه نیوز – حال افغانستان خوب نیست. طالبان شهر به شهر و ولایت به ولایت پیش می‌رود و همسایگان همزبان را زیر سلطه می‌گیرد. وضعیتی که به نظر نمی‌رسد به نفع هیچ فرد و کشوری در دنیا باشد. در این بین است که باید دید کشورهای همسایه در منطقه و یا کشورهای قدرتمندی که خود را صاحب منافع در افغانستان می‌دانند چه کار می‌توانند انجام دهند و چرا سکوت کرده‌اند؟

پیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل منطقه در گفت‌وگو با «نامه‌نیوز» با بیان اینکه «آنچه اکنون در افغانستان رخ می‌دهد با یک پرسش  مهم همراه است» گفت: « باید دید که آیا این اتفاقات در چارچوب توافق دوحه است یا خیر؟ برخی معتقدند که جاهایی بر اساس توافق و جاهایی خارج از توافق رفتار شده است. اگر ما به درستی بفهمیم که طالبان کجاها بر اساس توافق عمل کرده و کجاها از فرصت استفاده کرده و خارج از توافق عمل کرده است، آن زمان می‌فهمیم که هر یک از کشورها همسایه افغانستان، کشورهای صاحب نفوذ در افغانستان یا کشورهای بزرگی که منافعی برای خود را در افغانستان قائل هستند، چه کارهایی می‌توانند و باید انجام دهند».

وی افزود: «به نظر من بخش‌های اصلی توافق همین بود که الان عملیاتی می‌شود، فقط ظاهرا قرار نبود که طالبان به طرف مراکز ولایت بروند اما این کار کردند. علت آن به نظر من این است که طرف مقابل هم بخش‌هایی از توافق را نادیده گرفته است. در آن توافق آمدن یک دولت موفقت و رفتن اشرف غنی هم در نظر گرفته شده بود. اگر صحبت‌های آقای خلیل‌زاد را بعد از توافق در نظر بگیرید اشاره کرد که باید دولت جدید با نقش آفرینی طالبان ایجاد شود. اشرف غنی اما این بخش از توافق را اجرا نکرد و طالبان هم این پاسخ را داد».

این تحلیل‌گر مسائل شبه‌قاره در ادامه گفت: «در واقع الان دوباره امریکایی‌ها پیشنهاد کنار رفتن اشرف غنی و اینکه طالبان پیش روی نکنند را داده‌اند. اینکه آمریکایی‌ها سه هزار نیرو برای حفاظت از کابل آورده‌اند، هشدار به طالبان است با این مضمون که شما اجازه گرفتن کابل را ندارید و ما هم تلاش می‌کنیم که اشرف غنی کنار برود و شما دولت موقت تشکیل دهید. دولتی که ترکیبی از دولت فعلی و دولت امارات اسلامی است.»

وی درباره اینکه دولت مرکت از طالبان و دولت مستقر چطور ایجاد خواهد شد؟ گفت: «این بحث پیچیده‌ای است که غیر از توافق طرفین به توافق منطقه‌ای و بین‌المللی نیز نیاز دارد. هماهنگ شدن این سه جریان نیز خیلی سخت است. هماهنگی جریانات داخلی افغانستان خیلی سخت است. در منطقه نیز رقابت‌های زیادی بین ایران و عربستان، ایران و پاکستان ، ترکیه و ایران و سایر کشورها وجود دارد. بنابراین خیلی سخت است که بشود یک توافقی ایجاد کرده که همه را راضی کند. قضایا خیلی پیچیده است و به سادگی امکان رسیدن به تفاهم نیست».

پیرملازهی راه‌حل برون رفت از وضعیت موجود را ورود سازمان ملل دانست و گفت: «راه حل این است که سازمان ابتکاری به خرج دهد. اینکه می‌تواند چنین ابتکاری به خرج دهد و دنیا از آن حمایت می‌کند معلوم نیست. باید دید که طالبان کابل را می‌گیرد و دولت فعلی عقب نشینی می‌کند و جنگ داخلی خطرناکی در این کشور ایجاد می‌شود، یا خیر. جنگی که متاسفانه نمی‌تواند طولانی باشد و به دخالت خارجی و جنگ نیابتی هم کشیده شود».

وی در نقد سیاست‌های ایران در قبال این شرایط نیز گفت: «من فکتی ندارم اما برداشت من این است که پاکستانی‌ها ایرانی‌ها را در این قضیه بازی دادند. ایران نتوانست بر اساس آن نیروهایی که به شکل سنتی با ایران هماهنگ هستند از جمله هزاره‌ها، شیعه مذهب‌ها، فارس‌زبان‌ها و هراتی‌ها که در حوزه تمدنی ایران قرار دارند، عمل کند. بخشی از این نیرو از ایران خیلی انتظار داشت و راستش را بخواهید ایران اگر دخالت می‌کرد می‌توانست مانع سقوط هرات بشود. اگر ایران حمایت می‌کرد اسماعیل خان آدمی نبود که تسلیم شود».

این کارشناس مسائل بین‌المللی با اشاره به اینکه « به نظر می‌رسد ایران در این جا اشتباهاتی کرده است» گفت: «ایرانی‌ها فکر کردند که طالبان به هرحال به قدرت می‌رسد و بهتر است که به او نزدیک بشویم اما مساله دیگری که در بین است مساله اخلاق و ایدئولوژی است. به هرحال ما الان نیروهایی را از دست می‌دهیم که به شکل تاریخی به ما وصل هستند. باید پرسید که با از دست دادن این‌ها چه به دست می‌آوریم؟ طالب که قابل اعتماد نیست. طالب به لحاظ ایدئولوژیک تحت تاثیر عربستان سعودی و به لحاظ تدارکاتی تحت تاثیر پاکستانی‌ها است».

وی تاکید کرد: «به نظرم ما داریم یک معادله دو سرباخت را تجربه می‌کنیم. فکر نمی‌کنم که این سیاست ایران در بلند مدت پاسخ مناسب بدهد و بر اساس منافع ملی باشد. شاید گروه‌هایی سود ببرند اما منافع ملی و امنیتی ایران در بلند مدت با این سیاست تامین نخواهد شد»