آغاز مذاکرات این بار هم از نیویورک

گروه سیاست نامه نیوز – مذاکرات برجامی که در وین شروع شد، گمان می‌رفت احیای برجام، حسن ختام دولت روحانی باشد تا حداقل در چند ماه آخر شاهد گشایش‌های اقتصادی از همان جنس که بعد از امضای برجام ایجاد شد، باشیم. کشیده شدن کار به دور پنجم و ششم و ... اما نشان داد که از این خبرها نیست. 

دولت قبلی عزم لازم را داشت اما به دلایل مختلف از جمله سرسختی طرف غربی بر مواضعش همچون گفت‌وگو درباره مسائل غیربرجامی یا سخت‌گیری‌های بیشتر در ایران که شاهد آن بسته شدن دست دولت با مصوبه اقدام راهبردی لغو تحریم بود؛ نتوانست کاری از پیش ببرد. 

بعد از ماجرای افشای فایل صوتی ظریف که انجام و پیگیری مذاکرات عملا به عباس عراقچی سپرده شده بود، امیدواری‌ها کاسته شد اما هنوز ادامه داشت. بلاتکلیفی ایجاد شده البته تا حد زیادی طبیعی بود زیرا انتخابات را در پیش داشتیم و تغییر دولت . طرف‌های برجامی با وجود اینکه می‌دانستند و می‌دانند که مواضع ایران بر اساس سیاست‌های کلان در عرصه خارجی مشخص می‌شود و نه تصمیم دولت‌ها، ترجیح می‌دادند که منتظر تغییر دولت و جابه‌جایی در داخل ایران بمانند.

حالا از این مرحله گذشته‌ایم و آنها، مشخصا آمریکایی‌ها اصرار دارند که مذاکرات هر چه سریعتر از سرگرفته شود. مثلا جالینا پورتر معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته بود:«بازگشت دوجانبه به تعهدات برجامی در جهت منافع ملی ایالات متحده آمریکا است و بهترین راه برای مقابله با برنامه هسته‌ای ایران است و بستری برای پرداختن به رفتارهای ایران ایجاد می‌کند. ما خواهان بازگشت دوجانبه به برجام هستیم.» همچنین هایکو ماس وزیر خارجه آلمان و لیز تراس وزیر خارجه جدید انگلیس نیز در گفت‌وگویی تلفنی بر لزوم ازسرگیری هرچه سریع‌تر مذاکرات برجامی با ایران تاکید کرده بودند. 

طرف ایرانی نیز اگرچه تازه معاون سیاسی وزیر خارجه که احتمالا مذاکره کننده ارشد ما خواهد بود را برگزیده و تیم مذاکره کننده او کاملا مشخص و آماده نیست، پالس‌های مثبتی ارسال کرده است. نمونه‌اش نیز پذیرش درخواست رافائل گروسی برای حضور در ایران و مذاکرات بعدی که مصداق تعامل و همکاری‌های بیشتر ایران و آژانس انرژی اتمی است. 

در این بین موسوم نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل شده و فرصتی فراهم آمده تا دور بعدی مذاکرات در همانجا یعنی نیویورک، برگزار شود. اینکه دولت رئیسی نیز مثل روحانی مذاکرات برجامی خود را از نیویورک کلید بزند یا بماند برای بعد، هنوز معلوم نیست اما احتمالا برگزاری مذاکرات در سطح وزرای خارجه بسیار است.

شاهد آنکه از دیروز برخی منابع خبری، در این باره گفته بودند و حتی کامران نجف‌زاده خبرنگار صداوسیمای ایران از رزرو سالن مربوطه خبر داده بود. ناگفته نماند که سعیدخطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در نشست خبری دیروز خود از قطعی نبودن نشست جمعی بین ایران 1+4 گفت اما به این هم اشاره داشت که هیات ایرانی به سرپرستی حسین امیرعبداللهیان، وزیرخارجه به وزرای خارجه طرف‌های برجامی دیدارهای دوجانبه خواهد داشت. او احتمال برگزاری دور تازه مذاکرات را نیز رد نکرد. بر همین اساس هنوز احتمال برگزاری آن وجود دارد و با توجه به اخبار رسیده، کم هم نیست. 

به خصوص که میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی نیز در توئیتی نوشته بود: «غریزه‌ام به من می‌گوید که مذاکرات وین بر سر احیای برجام از هفته آینده یعنی حداکثر تا چهارم ژوئیه ازسر گرفته خواهد شد و حتی ممکن است زودتر نیز این اتفاق بیفتد. این مساله قطعی نیست اما احتمال بالایی دارد».

فقط می‌ماند اینکه ایران چه خط و مشی را پیش بگیرد و طرف‌های برجامی چطور با دولت جدید در کشورمان تعامل کنند. اینکه نتیجه مذاکرات در دور تازه – فارغ از اینکه در نیویورک برگزار شود یا وین- چه باشد، قطعا به رویکرد و نحوه مواجهه طرفین با یکدیگر بستگی دارد. 

اینجا در ایران البته بسیاری از کارشناسان معتقدند که ایران به نسبت قبل دست پر‌تری در مذاکرات دارد. غنی‌سازی 60 درصدی و استفاده از سانترفیوژهای جدید و تولید اورانیوم در واقع از نگاه آنان ابزاری برای چانه‌زنی ایران است و امیدوار هستند که غربی‌ها همانطور که از صدور قطعنامه در شورای حکام کوتاه آمدند، در موارد دیگر نیز با ایران همراهی بیشتری داشته باشند. 

حسن بهشتی‌پور، یکی از همین کارشناسان است و پیش‌تر در گفت‌وگویی گفته بود: «از اردیبهشت ۹۸ که ایران از تعهدات برجامی خود خارج شد و دست به غنی‌سازی با درصد خلوص بیشتری زد، قدرت هسته‌ای خود را بالا برد. این به آن معنا است که قدرت چانه‌زنی ما در مذاکرات بالا رفته است. اما به این معنا نیست که حتی اگر بمب اتم هم بسازیم، آمریکا تحریم‌ها علیه ما را لغو خواهد کرد و اگر این‌طور بود باید تحریم‌ها علیه کره شمالی را نیز لغو می‌کرد.»