اهمیت دیپلماسی پنهان در قضیه آذربایجان

به گزارش نامه نیوز، مساله از آنجایی شروع شد که جمهوری آذربایجان در رفت و آمد کامیون‌های ایرانی اخلال ایجاد کرد. رزمایش مشترک این کشور با ترکیه و پاکستان اما روشن‌ کرد که چالش بزرگ‌تری پیش رو است. اهمیت این قضیه بیشتر هم از آن رو است که آذربایجان پایگاه اسرائیلی‌ها در شمال ایران است و خصومت آنها با ایران نیز که عیان است. 

ایران مثل همیشه سعی کرد با هشدار و پیام‌های دیپلماسی کار را به پیش برده و شرایط را مدیریت کند. اظهارات مداخله‌جویانه علی‌اف اما ایران اعم از مقامات، افکارعمومی و رسانه‌ها را چنان آزرد که شاهد واکنش‌های متفاوتی بودیم. گذاشته از مانور نظامی به موقع ایران، این سوال مطرح شد که جمهوری اسلامی ایران چطور باید این شرایط را که حتی به  سفارت ما در ایران تعرض می‌شود، مدیریت کند؟

برخی با لحن تند خود خواستار جدیت بیشتر ایران شدند اما علی بیگدلی، تحلیلگر مسائل بین‌المللی از ضرورت و اهمیت دیپلماسی پنهانی و تبعات ورود به فاز نظامی می‌گوید. او در گفت‌وگو با «نامه نیوز» در این باره گفت: «از زمانی که مانور سه جانبه ترکیه، آذربایجان و پاکستان انجام شد، ایران به این موضوع اعتراض کرد و حق هم داشت چون بر اساس کنوانسیون‌های امضا شده بین کشورهای ساحل خزر قرار است که کشور بیگانه وارد نشود و اقدام آنها قابل قبول نبود و ایران اعتراض کرد. از همان وقت تیرگی روابط ما و ترکیه و آذربایجان ایجاد شد و دلیل آن این بود که ترکیه می‌خواهد یک کریدور جدید از طریق آذربایجان و دریای خزر ایجاد کند که یک شاخه آن به سوی آسیای مرکزی، دیگری به سوی افغانستان که طالبان هم در آنجا روابط نزدیکی با ترکیه دارد، شاخه دیگر هم به پاکستان که باز روابط نزدیکی با ترکیه دارد و شاخه دیگر هم به سوی چین می‌رود و این می‌تواند بازارهای جدیدی برای ترکیه ایجاد کند.»

وی افزود: «این کریدور رابطه ما را از جهت تجارت زمینی با اروپای شرقی با گرجستان، ارمنستان و آذربایجان قطع می‌کند. کامیون‌های ما تا کنار دریای سیاه می‌توانستند بروند و چنین کریدوری راه ما را قطع خواهد کرد. الان هم آذربایجان جلو کامیون‌های ما را گرفته و آن جاده برای ما خیلی اهمیت دارد. بعد که آذربایجان در آنجا عوارض گرفته، چند را زندانی کرده و برخورد کرده، چند نفر از راننده‌های ایران هم پلاک خود را با پلاک ارمنستان گذاشته‌اند و خلاصه اختلالی ایجاد شده است. در این شرایط ایران دست به مانوری زده که از جهت نمایش قدرت قابل قبول است. حداقل تا الان قابل قبول بوده است. منتها ما الان در آذربایجان خودمان هم مشکلاتی داریم و برخی ابراز تمایل کرده‌اند که به جمهوری آذربایجان که آن را آذربایجان شمالی می‌نامند، بپیوندند. این مساله باعث نگرانی است و آذربایجان ایران را یک منطقه امنیتی و نظامی کرده است.»

بیگدلی گفت: «پیشنهاد من این است که ما با توجه به اینکه اسرائیل در شمال و جنوب هر روز اهرم‌های فشار را بر ما افزایش می‌دهد، مقابل به مثل از طریق نظامی نکنیم. این آرزوی اسرائیل است که بین ایران و آذربایجان درگیری ایجاد شود و با توجه به اینکه اسرائیلی‌ها امکانات بسیار وسیع سیاسی، امنیتی و نظامی دارند، سرمایه‌گذاری گسترده کرده و پایگاه درست کرده‌اند؛ همچنین با توجه به اینکه در ترکیه هم اردوغان چندی قبل پیام دوستانه‌ای به اسرائیل فرستاد باید بدانیم که تمام شرایط به نحوی است که اسرائیل ما را تحت فشار بگذارد. سفر وزیر خارجه اسرائیل به بحرین و بحث ایجاد گنبد آهنین هم نشانه همین قضیه است. بر این اساس ما نباید خیلی گرفتار تحریکات آنان شویم.»

وی افزود: « ما برای کاهش التهابات بلافاصله مذاکرات برجام را شروع کنیم و به کارشناسان آژانس اجازه دهیم که دوربین‌های خود را دو مرتبه نصب کنند و با این کار قدری آرامش به فضای منطقه دهیم». 

این تحلیلگر مسائل بین‌المللی تاکید کرد: «از طرف دیگر اگرچه سفیر ما در آذربایجان با برخی مقامات نظامی آذربایجان ملاقات کرده اما این کافی نیست و پیشنهاد من این است که هیات بلندپایه از طرف وزیر خارجه یا شورای عالی امنیت ملی به شیوه دیپلماسی محرمانه با این دو کشور مذاکره کنند».

بیگدلی خاطرنشان کرد: «راه حل نظامی راه مناسبی برای ما نیست و اگر ما خدای نکرده وارد جنگی شویم کار بسیار خطرناک خواهد شد و بهترین راه این است که ما دست به یک دیپلماسی پنهانی بزنیم و التهاب را کاهش دهیم چون شرایط در آذربایجان خودمان هم خیلی مناسب نیست».