آیا جنگ بزرگی بین چین و آمریکا در راه است؟

چند روز پیش و زمانی که یک خبرنگار از جو بایدن (رئیس جمهوری آمریکا) پرسید که اگر چین به تایوان حمله کند، آمریکا چه واکنشی نشان خواهد داد، جو بایدن بدون معطلی پاسخ داد که بدون شک این حمله با پاسخ آمریکا مواجه خواهد شد. البته چند روز بعد اعضاء تیم دیپلماسی بایدن سعی کردند این اظهار نظر را توجیه کنند و به نوعی تاکید کردند که سیاست آمریکا در قبال چین تغییر نخواهد کرد و آمریکا به دنبال این است که با چین به توافق برسد.

با این حال، این اظهار نظر بایدن باعث افزایش نگرانی در رابطه با آغاز یک جنگ در شرق دور شد. شواهد گویای این است که چین نسبت به مساله تایوان بسیار حساس شده و نمی خواهد اجازه دهد که این منطقه بیش از پیش از چین دور شود.

مساله تایوان چیست و چگونه به وجود آمد؟

تایوان منطقه ای در شرق آسیا است که از جزایر تایوان، پنگهو، کینمن، ماتسو و شماری جزیره کوچک دیگر تشکیل می ‌شود.

دولت جمهوری چین در 10 اکتبر 1911 در پی قیام ووچانگ تشکیل شد و در اول ژانویه 1912 رسمیت یافت. این دولت در گذشته بخشی از سرزمین اصلی چین و جمهوری مغولستان را در بر می‌ گرفت. این کشور پس از پایان جنگ جهانی دوم مجمع‌الجزایر تایوان و پنگو را از ژاپن باز پس گرفت و قانون اساسی جدیدی را در سال 1947 به تصویب رسانید. اما در پی جنگ داخلی چین در سال 1949، حزب ناسیونالیست چین تمامی سرزمین اصلی این کشور را به حزب کمونیست چین واگذار کرد. در نتیجه دولت جمهوری چین به ریاست چیانگ کای‌ شک در جزیره تایوان مستقر شده و شهر تایپه را به عنوان پایتخت موقت دولت در تبعید این کشور برگزید و خود را همچنان دولت مشروع سرزمین اصلی چین و مغولستان می ‌دانست. این در حالی است که از آن هنگام تاکنون دولت جمهوری خلق چین بر سرزمین اصلی حکومت می ‌کند.

دولت تایوان در اوایل دوران جنگ سرد از سوی بسیاری از کشورهای غربی و سازمان ملل متحد تنها دولت مشروع چین شناخته می ‌شد. این دولت از اعضای مؤسس سازمان ملل بود و تا سال 1971 عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد بود اما در این سال از این سازمان اخراج شده و کرسی این کشور به دولت جمهوری خلق چین واگذار شد.

جمهوری خلق چین این حکومت را غیرقانونی خوانده، خواهان بازگشت این سرزمین به خاک اصلی چین است و آمادگی خود را برای استفاده از زور در صورت لزوم اعلام داشته‌ است.

جنگ یا تحریم، آینده تایوان چه می شود؟

شواهد گویای این است که فعالیت نظامی ارتش چین در مرز تایوان زیاد شده است. بسیاری بر آنند که ارتش چین به زودی به تایوان حمله می کند و بعید است آمریکا هم اقدام متقابلی در این رابطه کند.

نشنال اینترست در گزارشی به این موضوع پرداخت. تحلیلگر این پایگاه تاکید دارد که اختلاف اصلی چین و آمریکا در مورد تایوان بر سر دو اصطلاح است. چین به تایوان به مثابه یک بنیان واحد (principle)  نگاه می کند اما آمریکا سعی دارد از سیاست (policy) واحد استفاده کند نه بنیان. در حقیقت، آمریکا معتقد است چین یک کشور واحد است اما تایوان در این وحدت جایی ندارد. این در حالی است که سیاستمداران چین تاکید دارند که تایوان هم بخشی از این وحدت سرزمینی است و نباید به هیچ وجه جدا شود.

اختلاف بر سر این موضوع، با اتفاقات اخیر شدت گرفته است. برخی کارشناسان معتقدند صبر چین لبریز شده و ارتش این کشور به زودی به تایوان لشگر می کشد. این در حالی است که برخی از تحلیلگران دیگر مخالف این امر هستند و معتقدند هیچ جنگی در منطقه تایوان رخ نمی دهد.

جنیفر چانگ (Jennifer Chang)، تحلیلگر سیاسی، معتقد است چین در حال حاضر با مشکلاتی مواجه است که مانع از ماجراجویی آن در شرق  و غرب عالم می شود. مشکلات اقتصادی، بحران کرونا، کمبود برق و... از جمله مشکلاتی هستند که چین را محتاط می کند.

الکسی ماسلوف ( Alexey Maslov) استاد مطالعات شرق آسیا هم معتقد است چین دوست ندارد وارد درگیری بزرگی شود که هزینه وحشتناکی روی دستش بگذارد. او در این رابطه تاکید دارد که " تنها راه باقی مانده برای پکن این است که مناقشه تایوان را برای ده سال دیگر متوقف (freeze) کند و همزمان، یک جریان ثابت از فشار اقتصادی بر تایپه اعمال نماید."

 پل هیر (Paul Heer)  دیگر کارشناس سیاسی معتقد است که چنین رویکردی (فشار اقتصادی به جای جنگ نظامی) با استراتژی کلی چین- تایوان سازگار است. او در این رابطه می گوید: "هدف چین دستیابی به اتحاد (unification) نیست، بلکه جلوگیری از استقلال و جدایی(separation )  تایوان است. از این رو چین زمان می خواهد تا بتواند در آینده این مشکل را حل کند. بنابراین، من فکر می‌کنم که تعلیق درگیری برای هم چینی‌ها و هم غرب و تایوان قابل قبول تر باشد."

منبع: خبر فوری