نگاه به شرق منطقی نیست

گروه سیاست نامه نیوز – مقامات ایرانی همچنان امیدوارانه درباره توافق سخن گفته و اگرچه تاکید دارند که ما از خواسته‌های‌ خود عقب‌نشینی نمی‌کنیم و آمریکا باید گام اول را بردارد، نسبت به ازسرگیری گفت‌وگوها خوشبین هستند. در عین حال اما از نگاه به شرق می‌گویند و به نظر می‌رسد که برخی سعی داند این رویکرد به عنوان پلن B ایران طرح کنند. یکی دو روز قبل اظهار نظر صریحی در این رابطه از سیدمحمد حسینی معاون پارلمانی رئیس جمهور منشتر و البته بعدش تکذیب شد. دیروز اما روزنامه دولتی ایرانی در گزارشی از بازار روسیه و جذابیت‌هایش نوشت و به نوعی نگاه به شرق را مورد تاکید قرار داد.

نگاه به شرق البته ایده تازه‌ای نبوده و نیست اما طرح آن و تمرکز بر آن در شرایط فعلی که چشم‌ها به وین است و نتیجه مذاکرات با غرب نامعلوم می‌تواند معنای متفاوتی داشته باشد. خاصه اگر حواسمان باشد که شرقی‌های حاضر در توافق برجامی چه رویکرد کج دار و مریز ی را در قبال ایران دنبال می‌کنند. به خصوص چینی‌ها که حتی به اندازه اولیانوف در کلام هم از ایران و مواضع‌اش حمایت نمی‌کنند. 

علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین‌الملل معتقد است که «چین و روسیه تلاش می‌کنند در این مرافعات از کارت ایران استفاده کنند» او در گفت‌وگو با «نامه نیوز» می‌گوید: «این دقیقا همانند نگاهی است که چین به کره‌شمالی دارد و درشرایط حساس و اختلاف‌برانگیز با آمریکا و غرب، کره شمالی را تهدید می‌کند که دست به آزمایش‌های هسته‌ای بزند. اکنون روسیه و چین تلاش می‌کنند که از برگ ایران هم در فضای این منطقه یعنی خاورمیانه و در فضای بین‌المللی به نفع خودشان و در جهت در تنگنا گذاشتن غربی‌ها استفاده کنند.»

وی افزود: «این در واقع یک استراتژی است که تقریبا از اوایل انقلاب و با توجه به روی خوشی که ما به روس‌ها و بعدا هم چینی‌ها نشان دادیم، خیلی متداول شده است.».

بیگدلی با ابراز تاسف از اینکه «نگاه معطوف به چپ مقامات ایران، ما را از دنیای غرب جدا و همچنین ما را در فضای بین‌المللی دست‌نشانده شرقی‌ها کرده» گفت: «این رویکرد برای منافع ملی ما بسیار زیان‌آور بوده است».

وی تاکید کرد: «ما به هیچ‌وجه نمی‌توانیم روی کمک چینی‌ها حساب باز کنیم. اگر قرار بود چنین اتفاقی رخ دهد باید طی این چهل و چند سال رخ می‌داد. در حالی که در نتیجه فشار آمریکا، چینی‌ها بلافاصله فعالیت و سرمایه‌گذاری خود را در مناطق جنوبی نفت و گاز ایران قطع کردند. اکنون هم اگر از ما روزی ۵۰۰ هزار بشکه نفت می‌خرند، به این دلیل است که زیر قیمت بین‌المللی می‌خرند. این احتمال نیز وجود دارد که اگر مذاکرات برجامی به نتیجه نرسد، اروپا و آمریکا چین را تحت فشار قرار دهند که این خرید را متوقف کند.»کارشناس مسائل بین‌المللی در ادامه مثال‌های بیشتری زد وگفت: «سفر آقای باقری به روسیه و مذاکرات مفصل برای خرید اسلحه هم به ناکامی کشیده شد. روسیه و چین حتی در سال ۲۰۱۵ که شورای امنیت شش قطعنامه علیه ما صادر کرد، هر بار رای مثبت دادند. این یعنی زمانی که منافعشان در فضای بین‌المللی به خطر می‌افتد، یک مرتبه از ما روی‌گردان می‌شوند.»

وی افزود: «این را هم باید در نظر داشت که چینی‌ها و قبل از این اختلافات اخیر در آمریکا یک بازار ۷۵۰ میلیارد دلاری داشتند؛ یعنی موازنه مثبت بازرگانی به نفع چینی‌ها بود. بنابراین دولتمردان ما باید متوجه این قضیه شوند که چین بازار آمریکا را به هیچ‌وجه از دست نخواهد داد و این بازی که با ما می‌کنند در واقع تلاش برای استفاده از برگ ما در بازار و فضای بین‌المللی است.»

بیگدلی همچنین گفت: «به هیچ‌وجه نمی‌توان روی کمک چین به ایران حساب کرد به‌خصوص با سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی که چین در منطقه خاورمیانه حتی در اسراییل کرده است. حتی دیدیم که در نتیجه فشار عربستان سعودی و اسراییل و حتی مصر، قرارداد ۲۵ ساله نیز به هیچ نتیجه‌ای نرسید.»

این کارشناس مسائل بین‌المللی با انتقاد از سیاست ایران مبنی بر توجه به چین و روسیه، گفت: «من خیلی تعجب می‌کنم که نگاه مقامات ما تا این حد معطوف به این دوکشور است. در حالی که آنها هیچ کاری برای کشور ما نکرده‌اند. مثلا در موضوع فروش اس ۳۰۰‌ها آن همه معطلی ایجاد کردند یا در تاسیسات بوشهر ۱۰ سال ما را معطل کردند. به نظر من این تفکر متاسفانه از اول انقلاب در فضای تصمیم‌گیری ما حاکم بوده و نتیجه‌ای نیز از آن نگرفته‌ایم. به نظر می‌رسد به دلیل خصومتی که با آمریکا داریم خودمان را در اختیار قدرت‌های شرقی گذاشته‌ایم و این، کاملا با منافع ملی ما مغایرت دارد.»