شیخان، یار مشایی چگونه در دولت رئیسی پست گرفت؟

بیشتر انتصابات دولت ابراهیم رئیسی حاشیه‌دار‌تر بوده‌اند. اما بعضی از آنها واقعا غیر قابل پیش‌بینی بودند. مثل زمانی که خبر رسید محمد شیخان با حکم حسین عامریان مدیرعامل صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد، سرپرست شرکت دخانیات ایران شد.

حسین عامریان آبان ماه با حکم حجت عبدالملکی وزیر کار به عنوان مدیرعامل صندوق بازنشستگی فولاد منصوب شده بود، اما انتصاب خود عامریان هم بدون حاشیه نبود و برخی می‌گفتند او به خاطر شایستگی‌های خودش در این مسئولیت قرار گرفته است، اما منتقدان معتقد بودند دلیل انتصاب عامریان، فعالیت‌های مادرش لاله افتخاری، بوده است؛ آنهم درست یکی دو روز بعد از آنکه گفته بود: «روش رییسی برای اداره کشور روشی است که در اسلام توصیه شده است و سیره ائمه معصومین (ع) است.»

هر چند عامریان پرحاشیه بود، اما انتصاب محمد شیخان بیشتر از او مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت؛ به ویژه زمانی که به خبرنگارانی که در مراسم معارفه‌اش سیگارهای «بهمن و تیر و فروردین و هما» هدیه داده بود. وقتی نام شیخان اینگونه به صدر اخبار رسید، این سوال پیش آمد که رئیس جدید کیست که این چنین جنجالی به سازمان دخانیات پا گذاشته است.

او متولد ۱۳۵۵ و دانش آموخته کارشناسی مدیریت صنعتی، ارشد و دکتری علوم ارتباطات است و در زمان دانشجویی، از نیرو‌های فعال و موثر بسیج دانشجویی بوده است. رسانه‌های محلی گیلان نوشته‌اند وی داماد ولی‌الله عظمتی فرماندار پیشین رشت است.

محمد شیخان خود را اینطور معرفی کرده است: «موسس و رئیس اندیشکده تحول و کارآمدی، رئیس مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری، معاون ارتباطات دفتر رئیس جمهور اسبق، رئیس دانشگاه سروش صداوسیما، معاون سازمان بسیج مستضعفین، مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه‌های تهران بزرگ»

از ویژگی‌های جالب شیخان اینکه اکثر افرادی که در آن مقطع فعال بسیج دانشجویی بودند به تیم علیرضا زاکانی پیوستند، اما محمد شیخان ضمن حفظ ارتباط و دلبستگی خود به نیرو‌های نظامی اصولگرا، به هسته اصلی تیم محمود احمدی نژاد نزدیک شد و سرانجام با حکم اسفندیار رحیم مشایی، معاون ارتباطات دفتر محمود احمدی نژاد شد.

افراد زیادی با محمود احمدی نژاد کار کردند و در دولت رئیسی دوباره به قدرت بازگشتند. از رستم قاسمی تا مسعود میرکاظمی و از محرابیان تا احمد وحیدی و زارع پور، ساداتی نژاد. اما هیچکدام از این افراد تا این اندازه شیفته اسفندیار رحیم مشایی نبودند. تا جایی که شیخان از معدود همراهان مشایی زمان ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری بود.

به گزارش رویداد۲۴ محمد شیخان بعد از حضور در دفتر احمدی نژاد، به هیات مدیره خبرگزاری مهر پیوست و ارتباطاتش را با چهره‌های موثر جریان اصولگرا حفظ کرد. اعضای هیات مدیره خبرگزاری مهر وابسته به سازمان تبلیغات، در بیشتر دولت‌ها سهمیه خوبی می‌گیرند و البته در دولت رئیسی هم این رسم از بین رفت.

شیخان در اولین صحبت خود، برای جلب حمایت اصولگرایان، حمله تندی به مدیران سابق این شرکت کرد و گفت «من علاقه‌مندم نگاه تاریخی داشته باشم. آن‌هایی که سال ۸۱ پای شرکت‌های خارجی را به صنعت دخانیات باز گردند، خیانت کردند و اکنون شاهد این هستیم که سهم زیادی از بازار داخل ما متعلق به بازار‌های خارجی بوده است. قرارداد‌هایی که در زمان اصلاحات در خصوص دخانیات کشور امضا شد ننگین‌تر از قرارداد ترکمنچای بود چرا که این صنعت و تولید را با بحران مواجه کرد و زمانی ما می‌توانیم به وطن و مقام معظم رهبری کمک کنیم که به تولید کشور کمک کنیم.»

بعد از این ادعا، خبرگزاری ایلنا نامه‌ای از مدیران سابق شرکت دخانیات منتشر کرد که به شیخان پاسخ داده بود «دوره ۴ ساله مدیران اصلاح طلب بر شرکت دخانیات موفق‌ترین، درخشان‌ترین، پیشرفته‌ترین و سودآور‌ترین دوره شرکت دخانیات در کل دوره حیات شرکت مخصوصاً بعد از انقلاب بوده است. تا جائی که کارکنان شرکت دخانیات در یک توافق نا نوشته و ناخودآگاه به آن زمان دوره طلائی شرکت دخانیات ایران نام نهادند. مزید اطلاع شما، مدیران اصلاح طلب کوچکترین کارشان در بدو ورود به شرکت، خارج کردن اداره و مدیریت شرکت از دست دوستان هم‌حزبی و همفکران شما در سازمان تبلیغات اسلامی بود که انحصار فروش شرکت را در دست گرفته و بدترین شرایط را به شرکت و کارکنان تحمیل کردند بطوری که علاوه بر زیان فاحش عملیاتی تنها مسیر پرداخت هزینه‌های شرکت استقراض از بانک‌ها و صندوق ذخیره فرهنگیان با نرخ بهره ٣٦ درصد بود.»

همین جنجال در بدو ورود شیخان نشان داد او به جایی وارد شده که منابع مالی بسیاری در آن نهفته است و به گفته یکی از مدیران آن «بخشی از هزینه‌های انتخاباتی از منابع مالی سازمان دخانیات تامین می‌شود» با این حال آنقدر در نقطه تاریکی قرار گرفته که کسی توجه چندانی به آن نمی‌کرد. یکی از مدیران این سازمان پیش از این در توضیحی به رسانه انصاف نیوز اینگونه گفته است: «دلیل تفاوت قیمت در شرکت‌های داخلی این است که شرکت دخانیات ملی ایران به‌واسطه کمبود بودجه، به نمایندگان فروش جنس نمی‌فروشد، مگر آنکه پول ۲۰ درصد از پیش‌بینی فروش آن نماینده را به‌صورت نقد و در ابتدای سال از نماینده می‌گیرد و بلوکه می‌کند. بعد به نماینده می‌گوید این پول را دو ساله برای آن نماینده مستهلک می‌کند. وقتی کسی این پول را بلوکه کرده است پس سود آن را روی کالا می‌کشد. بالاخره کسانی پیدا می‌شوند که این پول را بدهند و سود کنند.»

در ادامه اینگونه آمده است: «آمار رسمی مصرف سیگار یا همان درخواست بازار ۷۵ میلیارد نخ است، اما آمار‌های بولتنی این عدد را بین ۹۰ تا ۱۰۰ میلیارد نخ می‌دانند که کسی آن را قبول نمی‌کند. اما تولید ۵۵ میلیارد نخ است. برای اینکه نیاز فروش بالاتر از میزانی است که کارخانه خارجی می‌تواند تأمین بکند، عمده‌فروش برای اینکه سود بکند این کالا را گران‌تر می‌فروشد. بقیه این رقم به‌صورت قاچاق تأمین می‌شود. البته قاچاقی که کسی جلوی آن را نمی‌گیرد. ستاد قاچاق کالا مسئول این کار است. آن‌ها این کار را به‌درستی انجام نمی‌دهند. برای نمونه همان سیگار‌های ترانزیت که برای شما توضیح دادم که به‌عنوان ترانزیت وارد کشور می‌شوند، در بازار مولوی به فروش می‌رسند و چیز دیگری جای آن‌ها خارج می‌شود.»

زمانی هم محمود احمدی نژاد و سخنگوی دولت او از فساد بزرگی در شرکت دخانیات صحبت کرده بود و بعد از آن هم رسانه‌ها از قاچاق گسترده سیگارهای مارلبرو و وینستون نوشتند که چگونه در زوایای تاریک این سازمان انجام شده است. آنگونه که بر اساس این اطلاعات مشخص است، محمد شیخان جایی را در اختیار گرفته که یکی بزرگترین منابع مالی نهفته و تاریک را در اختیار گرفته است و از یکسو او منتقد مدیران پیشین است، و از سوی دیگر مدیران اصلاح طلب معتقدند آنها «اداره و مدیریت شرکت از دست دوستان هم‌حزبی و همفکران شیخان در سازمان تبلیغات اسلامی خارج» کرده‌اند.

آنچه مشخص است اینکه سازمان دخانیات در هر دوره در اختیار یک جریان سیاسی بوده و از منابع مالی آن استفاده کرده است و حالا جریانی به منابع مالی سازمان دخانیات دست یافته که نزدیک‌ترین تیم به محمود احمدی نژاد و اسفندیار رحیم مشایی است.