اختلاف میان ژنرال‌های رئیسی/ فرمان اقتصاد دولت دست کیست؟
تیم یاران محمود احمدی نژاد (شامل نیروهای نزدیک به میرکاظمی در دولت رئیسی)، تیم محسن رضایی (تیمی که با او از مجمع به دولت آمده) و تیم ستاد اجرایی (تیم همراه با محمد مخبر) در کنار تیم آستان قدس (چهره‌هایی همچون فاطمی امین و فرهاد رهبر) هر کدام یک دیدگاه متفاوت را پیش می‌برند.
در شرایط کنونی اعضای اقتصادی تیم آستان قدس که اتفاقا بیشترین قرابت را با رئیسی دارند، کمترین تاثیرگذاری را در دولت دارند. فعلا رقابت میان میرکاظمی و رضایی و مخبر است.
معمولا مدیران ارشد مشاوران خود را بر اساس اعتقاد آنها به دیدگاه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی و اجتماعی انتخاب می‌کنند تا برای تصمیم‌گیری همه جوانب سنجیده شود. با این حال هیچگاه کسی توصیه نمی‌کند که تیم اجرایی هم با سلایق مختلف باشد، این همان مشکلی است که ترکیب تیم اقتصادی رئیسی دارد؛ تیمی از ژنرال‌های اصولگرا در وزارتخانه‌ها و معاونت‌های حساس دولت رئیسی در کنار هم قرار گرفته‌اند که هیچکدام تاکتیک‌های دیگری را قبول ندارد. یکی شعارش یارانه یک میلیون تومانی است اما دیگری معتقد است یارانه باید حذف شود. یکی به افرایش قیمت بنزین تا فوب خلیج فارس اعتقاد دارد اما دیگری بر این باور است که چنین تصمیمی به فاجعه ختم خواهد شد. یکی به دنبال حذف ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی است و یکی دیگر در تلاش است تا چنین تصمیمی اجرا نشود. مشکل هم اینجاست که تمام این افرادنه به عنوان مشاور، که بدنه اجرایی دولت را تشکیل می‌دهند.
به خاطر همین اختلافات نظر بود که هفته گذشته رئیس جمهور در هیات دولت تلاش کرد فضایی ایجاد کند تا یکدستی بیشتری حاکم شود. او گفته بود «مدیر و محور اقدامات و برنامه‌های اقتصادی دولت شخص معاون اول است و هرگونه اطلاع‌رسانی درباره مباحث اقتصادی نیز باید با هماهنگی ایشان باشد.»
اختلاف بر سر افزایش یارانه‌ها
ظاهرا چند موضوع در دولت پیش آمده بود که اعضای تیم اقتصادی دولت بر سر آن توافق نداشتند؛ موضوع اول افزایش یارانه‌ها بود که محسن رضایی در خبری اعلام کرد که «طبق لایحه بودجه قرار بود یارانه‌ها را برای سال آینده دو برابر کنیم، اما آقای رئیس جمهور تاکید کرد که افزایش یارانه‌ها برای سه ماه باقی مانده سال نیز اعمال شود؛ ضمن اینکه هر خانوار ۴ نفره ۸۰۰ هزار تومان کالا و پول دریافت خواهند کرد.» به گفته رضایی «قرار بود این طرح از آذر اجرا شود، اما به علت بروز مشکلی به دی موکول شد و طبق این طرح بن کارتی در اختیار خانوارها قرار می‌گیرد که بخشی از یارانه‌ها به شکل کالا به مردم ارائه می‌شود.»
بلافاصله پس از این سخنان سیداحسان خاندوزی وزیر اقتصاد، اظهارات محسن رضایی را تکذیب و اعلام کرد که «در خصوص زمان تغییر یارانه‌ها و افزایش میزان پرداخت یارانه‌ها، هیچ تاریخ دقیقی تعیین نشده است.» میرکاظمی در سازمان برنامه و بودجه هم از اظهارات رضایی را تایید نکرد.
مدیران وزارت نفت با نظر چه کسی انتخاب شدند؟
بر سر نحوه مدیریت در وزارت نفت بود هم اختلافاتی وجود داشت و افراد زیادی خود را در این زمینه صاحب سبک می‌دانستند و برخی انتصابات به مذاق دیگری خوش نمی‌آمد. از یکسو میرکاظمی با سابقه وزارت نفت به دنبال ترکیبی بود که خود می‌خواست. محمد مخبر نیز معتقد بود وزارت نفت جزو بخش‌های کلیدی تیم اقتصادی است و باید او در آن نظر بدهد. همان زمان روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت: «اختلاف‌نظر میان رییس دولت سیزدهم و معاون اولش در چینش و ترکیب تیم اقتصادی دولت وجود دارد و در حالی که پیش‌تر محمدرضا فرزین با نظر مخبر به عنوان وزیر پیشنهادی اقتصاد درنظر گرفته شده و حتی شاهد بودیم این کرسی دولت ازجمله آن مواردی بود که به عنوان نقطه تشابه فهرست‌های متعدد در گمانه‌زنی رسانه‌ای مطرح بود اما ظاهرا دقیقه ۹۰ طیفی از نزدیکان رییسی با معرفی فرزین به عنوان وزیر پیشنهادی اقتصاد مخالفت کرده و حرفشان را نیز به کرسی نشاندند؛ آن‌هم با این استدلال که او ازجمله آن اعضای دولت احمدی‌نژاد است که همچنان رابطه‌ای نزدیک با رییس دولت نهم و دهم دارد.»
اشاره روزنامه اعتماد به حضور دو تیم «میرکاظمی» و «محمد مخبر» در دولت بود که احتمالا یادآور دو تیم «اعتدال و توسعه» و «کارگزاران» در دولت روحانی است. چنانچه سیدحمید حسینی گفته بود «آقای میرکاظمی در مراسم معارفه خود علیه برجام موضع گرفتند. از سوی دیگر با روحیاتی که من از وی سراغ داریم معتقدم یک سر این چهار ضلعی میرکاظمی خواهد بود. آقای مخبر، آقای وحیدی، آقای فاطمی‌امین با خاندوزی اضلاع دیگر این چهار ضلعی را تشکیل می‌دهند و بی‌تردید شکل‌گیری این چهارضلعی قدرت می‌تواند دولت را با مشکلات ملموس مواجه کند.»
بعد از اینکه دولت رئیسی بر سر کار آمد، مخبر از ستاد اجرایی فرمان امام به دولت آمد و میرکاظمی هم یکی از مهره‌های اثرگذار دولت محمود احمدی نژاد بود که به کابینه پیوست. در این دوران میرکاظمی توانست نیروهای اقتصادی دولت نهم و دهم را در مسئولیت‌های اقتصادی جایابی کند. در وزارت نفت، از جواد اوجی گرفته تا مجید چگینی و مرتضی شاه میرزایی، از مدیران نزدیک به میرکاظمی هستند. جواد اوجی وزیر نفت کنونی در دوره وزارت میرکاظمی مدیرعامل شرکت ملی گاز بود. شاه‌میرزایی نیز مدیر بازرسی وزارتخانه بود و به سمت مدیرعامل صنایع پتروشیمی کشور منصوب شد. مرتضی شاه‌میرزایی از نیروهای نزدیک به جریان اسفندیار رحیم مشایی در نفت بود و اکنون به میرکاظمی نزدیک است.
مجید چگینی رییس بسیج وزارت نفت در زمان میرکاظمی نیز به عنوان مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران منصوب شد. همچنین عبدالحسین بیات مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در زمان میرکاظمی هم در دوره جدید، رییس صندوق بازنشستگی نفت شد. علیرضا ضیغمی مدیرعامل شرکت پخش و پالایش کشور در دوره میرکاظمی هم به عنوان مشاور در کنار اوجی قرار گفته است. همچنین جلیل سالاری در زمان میرکاظمی مدیر پخش فرآورده‌های نفتی بود و حالا معاون وزیر و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران شده است. محسن خجسته مهر هم که مدیرعامل نفت است، مدیر زمان میرکاظمی بود.
برخی معتقدند این تغییرات بعد از تغییر دولت، طبیعی است، اما نتایج یک گزارش درباره تغییر مدیران در دولت ابراهیم رئیسی نشان می‌دهد در میان وزارتخانه‌ها، ابتدا وزارت نفت، سپس وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و در رتبه بعد وزارت آموزش‌وپرورش به لحاظ میزان هم‌سطح نبودن یا غیرمرتبط بودن انتصاب‌ها و مجهول بودن سوابق افراد در صدر فهرست قرار دارند. در وزارت نفت تقریبا تمام مدیران اصلی این مجموعه در مدتی کوتاه جابجا شده‌اند. این تغییرات گسترده در دولت احمدی نژا هم رخ داده بود و به محض آغاز وزارت میرکاظمی، بخش عمده‌ای از مدیران بدنه نفتی برکنار شدند. آن زمان در وزارت نفت مشهور بود که تیم رحیم مشایی در چینش نیروهای وزارتخانه دخالت دارد.
افزایش قیمت بنزین آری یا خیر؟
تفاوت دیدگاه تیم اقتصادی دولت در ماجرای قیمت بنزین هم دیده می‌شود. تنها تفاوتی که رفتار‌های زمینه‌ساز افزایش قیمت بنزین در دولت رئیسی و دولت روحانی دارد، وجود اختلاف جدی بین ژنرال‌های اقتصادی دولت رئیسی در اجرای طرح افزایش قیمت بنزین است. این هشدارها با وجود امنیتی بودن جلسات و مذاکرات، کم‌کم بین افکار عمومی هم مطرح می‌شود.
یاسر جبرائیلی که گفته می‌شد یکی از اعضای انتصاب کابینه اقتصادی ابراهیم رئیسی بوده است، در صفحه توییتر خود با انتقاد از طرح افزایش قیمت بنزین نوشته است: «حذف ارز ۴۲۰۰ و افزایش قیمت بنزین را یک توطئه تمام‌عیار علیه آیت‌الله رئیسی می‌دانم. چنانکه فردای فاجعه آبان ۹۸ خبری و سخنی از بچه‌های شیکاگو که اردیبهشت ۹۸ باتفاق IMF شوک‌درمانی را طراحی کردند نبود، این‌بار نیز چنین خواهد شد و انگشت اتهام به سمت رئیس جمهور نشانه خواهد رفت.»
مالک شریعتی نماینده مجلس البته جواب تندی به سایر جبرائیلی داده است و نوشته اینکه با حذف دلار جهانگیری مخالفید و دلیل هم دارید، اصلا ایرادی ندارد اما اینکه برای فرو کردن حرفت به ذهن مخاطب، با تکرار دروغ گران شدن بنزین، دارید با آبان ۹۸، «این‌همانی» درست می‌کنید، اگر نامردی نباشد، حتما با نظر کارشناسی و عدالتخواهی فرسنگ‌ها فاصله دارد. حالا هر جور صلاح میدانید!»
جهان نیوز رسانه نزدیک به زاکانی نیز به شکلی دیگر به این اختلافات واکنش نشان داده است. این رسانه که ارتباط خوبی با بعضی وزیران دولت رئیسی دارد، به جلسه اخیر هیات دولت اشاره کرده و مخاطب صحبت‌های رئیسی را، محسن رضایی و خاندوزی معرفی کرده و در تیتر خود نوشته «واکنش تلویحی رئیسی به ماجرای رضایی و خاندوزی/ مدیر و محور برنامه‌های اقتصادی دولت شخص معاون اول است.»
محسن رضایی فعلا در جایگاه معاونت اقتصادی رئیس جمهور قرار گرفته است. او خود را باتجربه‌تر و صالح‌تر از دیگران و شخصیتی در اندازه رئیس می‌داند. با همین دیدگاه او در کنار چهره‌هایی همچون مخبر و میرکاظمی قرار گرفته که به نوعی خود را چهره‌های تعیین‌کننده اقتصادی دولت می‌دانند.
مهدی آیتی درباره وضعیت تیم اقتصادی دولت چنین گفته «آقای رئیسی معاون اولشان آقای مخبر را رئیس تیم اقتصادی می‌گذارد و بعد یک دفعه آقای محسن رضایی را معاون اقتصادی خودشان قرار می‌دهد! آن هم در شرایطی که آقای رضایی خودش را بسیار بالاتر از آقای مخبر می‌داند و شاید هم این احساس را دارد که او به عنوان معاون اقتصادی باید تصمیم نهایی را بگیرد و حرف آخر را بزند در حالی که آقای مخبر یک اختیاراتی دارد که وی ندارد، از همین رو به نظر می‌آید آقای رضایی حالت مشاور و تشریفاتی پیدا کرده است تا معاون اقتصادی؛ آقای مخبر هم بیشتر حالت عملیاتی و میدانی دارد؛ مشخص است این عوامل در کنار همدگر از یک سو باعث می‌شود طرح‌ها و برنامه‌های اقتصادی به نتیجه نرسد که خروجی‌اش گرانی، تورم و مشکلات معیشتی است، از یک سو هم باعث سردرگمی مردم می‌شود.»
تیم یاران محمود احمدی نژاد (شامل نیروهای نزدیک به میرکاظمی در دولت رئیسی)، تیم محسن رضایی (تیمی که با او از مجمع به دولت آمده) و تیم ستاد اجرایی (تیم همراه با محمد مخبر) در کنار تیم آستان قدس (چهره‌هایی همچون فاطمی امین و فرهاد رهبر) هر کدام یک دیدگاه متفاوت را پیش می‌برند. در شرایط کنونی اعضای اقتصادی تیم آستان قدس که اتفاقا بیشترین قرابت را با رئیسی دارند، کمترین تاثیرگذاری را در دولت دارند. فعلا رقابت میان میرکاظمی و رضایی و مخبر است.
منبع: رویداد 24
دیدگاه تان را بنویسید