پیش شرط جدید آمریکا برای بازگشت به برجام

مقام‌های جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده‌اند که آمریکا طرفی بوده که علی رغم پایبندی تهران به برجام، این توافق را ترک کرده و به همین دلیل باید اولین طرفی باشد که گام‌هایی را برای پایبندی به تعهداتش ذیل این توافق بردارد تا بتواند بار دیگر به برجام بازگردد.

مالی در مصاحبه اختصاصی با رویترز گفته است که بعید است ایالات متحده بدون آزادی شهروندان آمریکایی که در ایران بازداشت هستند، در خصوص احیای برجام با ایران به توافق برسد.

مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در حالی چنین اظهاراتی را مطرح کرده است که پیش از این نیز تأیید کرده بود که مسئله آزادی زندانیان دو تابعیتی که در ایران بازداشت هستند از مذاکرات هسته‌ای جدا است اما با این حال در مصاحبه جدید خود گفته است که آزادی این اتباع ایرانی-آمریکایی بعنوان پیش‌شرطی برای توافق هسته‌ای است.

مالی این گونه گفت: «آن‌ها (این دو موضوع) جدا از یکدیگر است و ما برای هر دو این موضوعات تلاش می‌کنیم. اما من می‌گویم که تصور بازگشت به توافق هسته‌ای در شرایطی که چهار آمریکایی‌ بی‌گناه از سوی ایران گروگان گرفته‌ شده‌اند، برای ما دشوار است».

وی ادامه داد: «بنابراین در حالیکه با ایران به طور غیرمستقیم درباره پرونده هسته‌ای گفت‌وگو می‌کنیم، بار دیگر به طور غیرمستقیم با آن‌ها برای تضمین آزادی چهار گروگان خود نیز بحث‌هایی را انجام می‌دهیم».

راب مالی در بخشی از این مصاحبه بار دیگر از تمایل ایالات متحده برای مذاکره مستقیم با ایران سخن به میان آورد و گفت: «ما چیزی در این مورد نشنیده‌ایم. ما از آن استقبال می‌کنیم».

اظهارات مذاکره‌کننده ارشد آمریکا درباره زندانیان دو تابعیتی بحث جدیدی نیست و چندی اندیشکده «گروه بین‌المللی بحران» که از سازمان‌های نزدیک به «رابرت مالی»، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران است، در گزارشی پیشنهاد کرد که یران و آمریکا در مورد مسائل فرابرجامی «به صورت موازی» با مذاکرات وین گفت‌وگو کنند.

در این گزارش آمده است: «طرفین باید در مورد مسائل خارج از چارچوب برجام به صورت موازی با مذاکرات وین با هم تعامل کنند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: گفت‌وگوهای دو جانبه و منطقه‌ای با هدف پایین آوردن سطح تنش‌ها بین ایران و همسایه‌های عرب خود، سرنوشت زندانیان دو تابعیتی در ایران و تسهیل تجارت انسان‌دوستانه با ایران.»

جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.

بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.

جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.

اقدامات ایران ذیل بندهایی از برجام شده که به هر یک از طرف‌ها اجازه می‌دهد در صورت عدم پایبندی طرف مقابل به تعهداتشان از تعهدات خود بکاهند.

دور هشتم مذاکرات نیز ششم دی ماه شروع و تا نهم دی ماه ادامه یافت و بعد از تنفسی سه روزه به مناسبت سال نو میلادی مجددا روز دوشنبه ۱۳ دی ماه از سر گرفته شد و کماکان در وین در جریان است البته ۲۴ دی ماه براساس توافق حاصله، رؤسای هیأ‌ت‌های مذاکره کننده ایران و سه کشور اروپایی برای مشورت‌ها به پایتخت‌ها مراجعت کردند و دوشنبه ۲۷ دی ماه دوباره مذاکرات از سرگرفته شد که در سطوح مختلف کماکان در پایتخت اتریش جریان دارد.