طوفان سیاسی در عربستان/ مرگ شاه خون به پا خواهد کرد؟

روزهای گذشته شایعاتی درباره مرگ ملک سلمان منتشر شد (اینجا بخوانید) که البته درست نبود اما اگر درست می بود بدون شک در ریاض زلزله ای به پا می کرد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند مرگ ملک سلمان می تواند محمد بن سلمان ولیعهد جوان این کشور را دچار دردسر کند و او که حالا نفر اول اجرایی کشور عربستان است به همین راحتی ها هم نمی تواند بر تخت نشسته و تاج پادشاهی را بر سر بگذارد.

بن سلمان از همین حالا خود را برای مواجهه با مخالفان آماده کرده است. او از مدت ها پیش فضای عربستان و ریاض را امنیتی کرده، بسیاری از شاهزادگان سعودی را به زندان انداخته و مخالفان خود را سرکوب کرده است (اینجا بخوانید). با این حال، مشخص است که هنوز خیال او راحت نشده و گمان می کند برخی می خواهند علیه او توطئه کنند تا او به تاج و تخت پدرش نرسد. از این رو، خفقان را با بدتر شدن حال پدرش بیشتر کرده و بر شاهزادگان، شیوخ مخالف و فعالان سیاسی مخالفش بیش از گذشته سخت می گیرد.

پایگاه خبری ncr news مدتی پیش در گزارشی به این موضوع پرداخت و از قریب الوقوع بودن شورش علیه ولیعهد عربستان سعودی خبر داد. گزارشگر این پایگاه معتقد است بن سلمان با طرح های خود سه گروه را خشمگین ساخته و این سه گروه می توانند علیه او فعالیت کرده و یا دست به شورش بزنند:

الف. شاهزادگان سعودی

اگرچه بسیاری از شاهزادگان عربستانی به زندان افتاده اند اما هنوز محمد بن سلمان از وجود آنان در خطر است. نباید فراموش کرد که تا پیش از ملک سلمان، قدرت در عربستان همواره از برادر بزرگ به برادر کوچک می رسید اما به علت تغییر سیاسی آل سعود و برخی ملاحظات، این سنت تغییر کرد. با توجه به این تغییر ساختاری، می توان مخالفان سیاسی داخل سلطنت محمد بن سلمان را به سه گروه تقسیم کرد 

الف. فرزندان ملک عبدالعزیز (عموهای محمد بن سلمان)

 ب. فرزندان ملک سلمان (برادران بن سلمان)

ج. فرزندان نایف و ملک عبدالله (عموزادگان بن سلمان)

شاهزادگان سعودی به خصوص مخالف سیاست درون- سلطنتی بن سلمان هستند. ولیعهد عربستان بسیاری از شاهزادگان مشهور و ثروتمند خاندان آل سعود را به زندان انداخته و بسیاری از آنان از عربستان خارج شده اند. او بر عکس شاهان قبلی قصد ندارد با خاندان آل سعود مسامحه کند و بر این گمان است که کاخ سلطنتی را فقط برای خود و خانواده نزدیک خود نگه دارد. این اتفاق باعث خشم و رنجش بسیاری از شاهزادگان آل سعود شده و ممکن است آنها را علیه بن سلمان متحد کند.

ب. روحانیون و شیوخ متنفذ وهابی

کشور جدید عربستان از ابتدای شکل گیری دو بال داشته است. خاندان آل سعود بال سیاسی این کشور و محمد بن عبدالوهاب و کیشش بال مذهبی این کشور بوده است. این دو بال بعد از اتحاد با یکدیگر توانستند کشور عربستان سعودی را به وجود بیاورند. بنابراین باید گفت که وهابیت و شیوخ وهابی عربستان از همان ابتدا بخشی از ساختار قدرت در این کشور بودند. حالا بن سلمان در حال دور کردن این بخش از جامعه عربستان از هسته مرکزی قدرت است. روحانیون سعودی نفوذ خود را از دست می دهند و این به خاطر تغییراتی است که ولیعهد عربستان ایجاد کرده است. مدرنیزاسیون باعث شده بسیاری از مردم خارج از شرعیات سفت و سخت آنان زندگی کرده و دیگر اعتنایی به احکام آنان نداشته باشند. این اتفاق باعث ناراحتی و خشم شیوخ و روحانیون از محمد بن سلمان شده است.

ج. طبقات سنتی مردم

بخشی از مردم (غالبا طبقه سنتی) نیز مخالف بن سلمان هستند. تئوری مدرنیزاسیون او اگرچه به ظاهر به نفع اقتصاد عربستان است و او در پی آن است که جده و ریاض را همانند دوبی و دوحه کند اما نباید فراموش کرد که او یک دیکتاتور است و برای اعمال تغییراتش از زور استفاده می کند. هم اکنون بسیاری از زندان های سیاسی عربستان پر شده است. قتل فاجعه بار جمال خاشقچی و چند معترض دیگر نیز بر خشم مردم از محمد بن سلمان افزوده است. همچنین، در مناطق مرزی نیز فعالیت ها و شورش های مذهبی و قبیله ای شکل گرفته که ممکن است هر لحظه شعله ور شود.

بن سلمان شاه آینده عربستان است

با این حال، به نظر می رسد محمد بن سلمان پادشاه قطعی عربستان باشد. دو دلیل برای اثبات این رای وجود دارد: اولا با وجود مخالفت گروهی از جمله برنی سندرز، هنوز آمریکا و دولت جو بایدن از بن سلمان حمایت می کند و ترجیح می دهد که ساختار عربستان تغییر نکند. ثانیا، خشم مردم و روحانیون و شاهزادگان هنوز آنقدر نیست که علیه بن سلمان با هم متحد شده و سلطنت او را با یک انقلاب یا قیام برچینند. اصولا هم تاریخ نشان داده مردم عربستان علاقه زیادی به انقلاب و قیام علیه حکام وقت ندارند و ترجیح می دهند وضعیت را به نحوی تغییر دهند و نه اینکه علنا در مقابل وضع موجود بایستند.  بنابراین، باید از همین حالا محمد بن سلمان را شاه عربستان دانست، حتی اگر بهای این سلطنت ریخته شدن خون های بسیار باشد.

منبع: خبر فوری