اختلاف اصلی در مذاکره فرابرجامی

گروه سیاست نامه نیوز - مذاکرات برجامی در مرحله حساسی قرار گرفته است و شاهدش هم توییت‌های تقریبا هر روز علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان. توییت‌هایی که نشان می‌دهد موضع ایران ثابت است و توپ را در زمین آمریکا می‌بینند. آنچه دیروز درباره عدم امکان شکل گیری مذاکرات فرابرجامی نوشت هم ثابت می‌کند که اختلافات باقی مانده بیشتر حول چه محوری است. 

با وجود این اختلافات باقی مانده اما نشانه‌های مثبتی هم مشاهده می‌شود مثلا رایزنی تهران - سئول برای آزادسازی پول‌های ایران یا آنچه وزارت خارجه انگلستان درباره تلاش برای پرداخت بدهی‌های ایران گفته است. 

علی بیگدلی تحلیلگر مسائل بین‌الملل با در نظر گرفتن همین نکات و آخرین تحولات به «نامه نیوز» گفت: «مهم‌ترین مشکلی که الان در مذاکرات داریم مساله برداشتن تحریم‌هاست که مورد انتظار ایران است. دقت کنید که آمریکا علیه ما چهار نوع تحریم اعمال کرده است. اول تحریم‌های مربوط به برجام، دوم تحریم‌های حقوق‌بشری، سوم تحریم‌های مربوط به موشک‌های ایران و چهارم هم تحریم‌های مربوط به سیاست‌های منطقه‌ای ایران است.»

وی افزود: «اینکه ایران اصرار می‌کند همه تحریم‌ها برداشته شود به این خاطر است که نمی‌خواهد با آمریکا در باره سه مساله حقوق بشر، موشک‌ها و سیاست‌های منطقه‌ای خود صحبت و گفت‌وگو کند. ایران می‌خواهد همه تحریم‌ها یکباره برداشته شود. آمریکایی‌ها نیز نظر کاملا متفاوتی دارند و می‌گویند که ما الان درباره برجام صحبت کرده و تحریم‌ها ذیل برجام را برمی‌داریم اما درباره سه نوع تحریم‌ دیگر مذاکرات را ادامه می‌دهیم. از آنجایی هم که ایران نمی‌پذیرد وارد آن گفت‌وگو‌ها شود، مشکل ایجاد شده است. البته مشکلات کوچک‌تر دیگری هم وجود دارد اما اصلی‌ترین مساله این است که ایران به خاطر حفظ فضای داخلی و راضی کردن راست‌افراطی که شعارهای علیه برجام داده و خواهان لغو همه تحریم‌ها هستند، سیاست فعلی را پیش‌گرفته و این تا حدی دست مذاکره‌کنندگان ما را در وین بسته است و آنها را تحت فشار گذاشته است. به این خاطر که منظور از توافق خوب در ایران لغو همه تحریم‌هاست و این برای آمریکایی‌ها مشکل‌ساز است چون اصلا از نظر نظام حقوقی در آمریکا، تصمیم‌گیری درباره این موضوع در اختیار رییس‌جمهور نیست.»

بیگدلی ادامه داد: «به نظر من مذاکرات فعلی خیلی سخت و سنگین است و سطح انتظارات خیلی بالاست. بر این اساس پیش‌بینی می‌کنم که مذاکرات را با آمریکایی‌ها دومرحله‌ای کنیم یعنی در مرحله اول تحریم‌های برجامی برداشته شده و شبکه‌های بانکی به روی ما باز شود، فروش نفت آزاد شود و در مرحله بعدی به موضوعات دیگر وارد شویم منتها ایران اصلا نمی‌خواهد که درباره مسائل حقوق‌بشر، موشک و منطقه مذاکره‌ای داشته باشد و اصلی‌ترین گره هم همین است.»

این کارشناس مسائل بین‌المللی تاکید کرد: «البته ایران حق دارد که با نگرانی و دلواپسی تن به مذاکرات دهد برای اینکه یک مرتبه شاهد خروج آمریکا از برجام بوده است. از طرف دیگر باید به این موضوع هم توجه کرد که کمتر از سه سال تا ریاست‌جمهوری بایدن باقی مانده و ایران باید کاری کند که ریاست‌جمهوری بعد آمریکا که به احتمال زیاد هم یک جمهوریخواه خواهد بود، دوباره مثل ترامپ عمل نکند. این را هم باید اشاره کنم که حتی خیلی از مقامات ارشد کنگره نیز به سیاست ترامپ مبنی بر خروج از برجام ایراد می‌گیرند و حتی نتانیاهو که روابط بسیار نزدیکی با ترامپ داشت، این اقدام او را سرزنش کرد.»

وی همچنین گفت: «به هرحال ایران الان در شرایطی است که از یک طرف هیات مذاکره‌کننده ما مشکل داخلی دارد و از طرف دیگر مشکلات اقتصادی در داخل دارد. آمریکایی‌ها نیز البته به این توافق نیاز دارند چون بایدن تاکنون عملکرد ضعیفی داشته و نتوانسته به تعهدات انتخاباتی خود عمل کند لذا ناچار است که با برگ برنده ایران در برابر کنگره برای خود کسب حیثیت کند. لذا هر دو طرف به شدت دنبال حل موضوع هستند. منتها اختلافاتی وجود دارد که من فکر می‌کنم ایران راهی ندارد تا در این قضیه قدری کوتاه آید.»

بیگدلی در ادامه گفت: «اینکه هر دو طرف نیازمند رسیدن به یک توافق خوب هستند، روشن است اما ما این را می‌گوییم و عیان می‌کنیم اما آمریکایی‌ها کمتر می‌گویند. آنچه از دل انتظارات و اظهارات هر دو طرف مشخص می‌شود، این است که سطح انتظارات ایران خیلی بالاست و دلیل آن هم همان نگرانی‌ها از بابت خروج آمریکا از برجام است. به هرحال ایران به دلیل شرایط اقتصادی و این سختی معیشتی که مردم با آن روبه‌رو هستند چاره‌ای ندارد که تن به توافق دهد و با حداقل انتظاراتی به موضوع خاتمه دهد. از آنجا هم که هر دو طرف نیازمند توافق هستند می‌توانند امیدوار بود که توافقی ظرف چند هفته آینده ایجاد شود.»