بیانیه کنگره می‌تواند یک تعهد اخلاقی باشد

گروه سیاست نامه نیوز، مذاکرات برجامی اگرچه گفته می‌شود که به مرحله حساس و احتمالا نهایی رسیده اما هنوز به نتیجه نرسیده و ادامه دارد. آنطور که مقامات کشورمان می‌گویند یکی از مسائل چالش‌ساز فعلی بحث اخذ تضمین از آمریکا است. از همین رو بود که حسین امیرعبداللهیان وزیرخارجه کشورمان در مصاحبه‌ای از بیانیه سیاسی کنگره آمریکا به عنوان یکی از مصادیق تضمین یاد کرد. ایده‌ای که برخی از تحلیلگران داخلی آن را جدی نگرفتند. مثلا محمدصادق کوشکی گفته بود که «ساز و کار تضمین، یک ساز و کار مشخصی است. بدان معنا که هر کشوری اگر بخواهد در یک برنامه بین‌المللی مثل برجام تضمین دهد، ساز و کار مشخصی دارد. یعنی ما بایستی از امریکایی‌ها بر اساس ساختار کنگره و سنا و نسبتی که این دو با دولت امریکا دارد، تضمین بخواهیم. تضمین‌هایی که دولت‌های فعلی و آینده آمریکا ملزم به رعایتش باشند. همچنین در مورد فرانسه یا انگلستان و نسبتی که دولت با پارلمان دارد. از هر کدام از آن‌ها که بخواهیم تضمین بگیریم، بستگی به قانون اساسی و ساختار حکومتی متفاوتی است که دارند و این هیچ نسبتی با بیانیه یا موارد مشابهش ندارد.»

رامین مهمانپرست، سخنگوی پیشین وزارت خارجه هم بیانیه را یک تضمین حقوقی کارآمد برای ایران به شمار نمی‌آورد، البته آن را بی‌فایده هم نمی‌داند. او در گفت‌وگو با «نامه نیوز» در این باره گفت: «خود آمریکایی‌ها درباره این ایده عکس‌العمل نشان داده و گفتند که برجام یک تفاهم سیاسی است و تفاهم سیاسی هم خیلی قابل تضمین از طریق بیانیه و… نیست.» وی افزود: «این را هم باید در نظر داشت که ترکیب اعضای کنگره به نحوی است که ممکن است اصلا در مسیر صدور بیانیه حرکت نکنند چون اغلب جمهوری‌خواه هستند.»

او توضیح داد: «بنابراین صدور این بیانیه بیشترین مساله جنبه تعهد اخلاقی به موضوع می‌دهد و اینکه در افکار عمومی مشخص می‌شود، طرف آمریکایی تعهداتی را برای یک توافق دوطرفه می‌دهد اما ممکن است که در عمل به آن تعهدات پایبند نباشد. ارکان موجود در آن کشور هم ممکن است در راستای زیرپا گذاشتن تعهدات اقدامات مختلفی را دنبال کنند.»

مهمانپرست درباره اینکه با در نظر گرفتن همه اخبار و مواضع اعلامی می‌توان به حصول توافق امید داشت یا خیر؟ گفت: «منافع کشورهای مختلف از جمله منافع ما حکم می‌کند که هر چه سریع‌تر به توافق دسترسی پیدا کنیم اما شرط توافق هم این است که طرفین احساس کنند منافع مورد نظر آنها تامین می‌شود. بنابراین موضوع کشور ما روشن است و به دنبال اجرای تعهدات خود هستیم، کما اینکه قبلا هم بودیم. تنها شرط ما این است که طرف مقابل هم به تعهدات خود عمل کند. یعنی ما خواهان یک توافق خوب هستیم.»

وی افزود: «طرف مقابل هم به دلایل مختلف مجبور هستند که به توافق دسترسی پیدا کنند چون این یک آزمون برای آنهاست تا نشان دهند که از طریق گفت‌وگو و مذاکرات سیاسی می‌توان برخی بحران‌ها را کنترل کرد، منتها چون ناقض توافق قبلی هم خودشان بود، یک بار دیگر در مرحله آزمایش قرار گرفته‌اند و باید تلاش کرده و نشان دهند که به تعهدات خود به نحوی پایبند می‌مانند که توافق تداوم یابد. بر این اساس از آنجا که هر دو طرف به خاطر شرایطشان خواهان رسیدن به توافق هستند، امیدواری بسیار است لذا اگر کشورهای غربی قدری از زیاده‌طلبی‌های خود دست بردارند، امکان رسیدن به نقطه مطلوب و توافق وجود دارد.»