گرگ و میش مذاکرات

گروه سیاست سایت فردا - تیم دیپلماسی ایران سخت مشغول کار است و مذاکرات احیای برجام یا به قول برخی‌ها مذاکرات لغو تحریم، هم در وین جریان دارد. منتها نه خبر دقیقی از آنچه تا کنون گفت‌وگو و توافق شده داریم نه چیزی درباره آنچه که هنوز محل بحث و اختلاف است، می‌دانیم. غیبت خبرنگاران ایران و عدم اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف در این باره طی روزهای گذشته بارها مورد نقد قرار گرفته و هر چه که به مرحله حساس یا پایانی نزدیک می‌شویم، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. 

به هر روز مذاکره کنندگان به کار خود ادامه می‌دهند و اظهارات خوشبینانه هم کم نیست. مثل اینکه 98 پیش نویس توافق آمده شده یا طرفین روشنایی پایان تونل را می‌بینند و از این حرف‌ها. در همین عین شاهدیم که برخی مثل روزنامه ایران از احتمال عدم توافق گفته و برخی هم مثل کیهان و ... مدام درباره آن می‌نویسند که اصلا اگر توافق نشود، آب از آب تکان نمی‌خورد و خیلی هم نیازی به این توافق نداریم! 

جدای از درستی یا نادرستی این نگاه که درباره آن حرف بسیار است، شاهدیم که از سوی آمریکایی‌ها پیام‌های خوبی نمی‌رسد. که روز ند پرایس با کلامی توام با تهدید از لجبازی ایران گلایه کرده و تهدید به گزینه‌ها جایگزین می‌کند. یک روز دیگر علی واعظ مشاور تیم آمریکا در مذاکرات وین، مدعی شکست مذاکرات شده و می‌گوید که جلسه تیم آمریکا و طرف‌های اروپایی هم برای بررسی گزینه جایگزین بوده است! 

تحلیل‌گران داخلی هم در این شرایط حرفی برای گفتن ندارند، نه اطلاعات قابل اتکایی دارند و نه از وضعیت ساده است که بخواهند به حدس و گمان اتکا کنند. همین است که شاهدیم اغلب به جای ترسیم چشم‌انداز از اهمیت توافق و آثار آن می‌گویند. 

جاوید قربان‌اوغلو، تحلیلگر مسائل بین‌المللی با تاکید بر اینکه یک روز توافق زودتر یعنی کاهش سختی زندگی مردم در ایران، از دلایل سردگرمی کارشناسان می‌گوید. او در گفت‌وگو با «نامه نیوز» می‌گوید: «ما خبرها یا مواضع دقیق و شفافی از سوی تیم مذاکره‌کننده خود در وین نمی‌گیریم که بتوان گفت اصلا مشکل کجاست. مثلا آقای امیرعبداللهیان می‌گوید که اگر توافق خوب باشد، باید زودتر انجام شود. اما محورها، مختصات و کف و سقف این توافق خوب مشخص نمی‌شود.»

وی تاکید کرد: «بیان حرف‌های کلی مثل اینکه ما می‌خواهیم تحریم‌ها برداشته شود، فایده ندارد زیرا ما چندین نوع تحریم داریم. آیا منظور همه تحریم‌ها است؟ این را که همه عالم می‌دانند امکان لغو همه تحریم‌ها در این مقطع وجود ندارد. یا اینکه بگوییم ما تحت فشار بودن و بازه زمانی را قبول نداریم، حرف درستی است و همه می‌پذیرند اما مساله که نباید پایان باز داشته باشد؛ بالاخره یک زمانی باید مشخص شود.»

قربان‌اوغلی همچنین گفت: « مهم‌تر از همه این است که خبری از روند مذاکرات نداریم. آقای باقری به مذاکره می‌پردازد و گاهی یک توئیتی می‌کند. اگر هم نکند، کسی از او نقد نمی‌کند. من علت این وضعیت را درک نمی‌کنم.»

وی ادامه داد: «مثلا الان آمریکایی‌ها می‌گویند که ایران  لجبازی نمی‌کند. ما نمی‌دانیم این لجبازی مبتنی بر چیست. البته متنی از آقای امیرعبداللهیان به صورت غیررسمی منتشر شد که بر اساس آن در پاسخ به پیامی که عمانی‌ها آورده بودند سه شرط لغو همه تحریم‌ها، تضمین عدم خروج از برجام و راستی‌آزمایی ذکر شده بود. اصلا چرا باید این حرف‌ها را از طریق عمان گفت و مستقیم نگفت! من به عنوان یک ناظر اصلا این ابهامات را در ک نمی‌کنم. مثلا بارها گفته شد که باید آمریکا تضمین بدهد و معلوم نشد منظور از تضمین نیست. آقای امیرعبداللهیان البته پیشنهاد کرد که کنگره بیانیه بدهد. اصلا فرض کنیم جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در کنگره توافق کرده و بیانیه دادند؛ آیا این یک تضمین حقوقی است؟ وقتی معاهده‌ای که قطعنامه 2231 شورای امنیت پشت آن است به راحتی لغو می‌شود، یا در همین حوادث اخیر اوکراین توافقی که سال 94 انجام شده و همه حاکمیت و مرزهای اوکراین را پذیرفته‌اند و بر اساس آن تاسیستات اتمی اوکراین جابه‌جا شده و .. زیر پا گذاشته می‌شود یعنی دنیای سیاست دنیای قدرت است و نه دنیای توافق اخلاقی. حالا در این دنیا کنگره آمریکا هم بیانیه بدهد چه فایده‌ای دارد؟ چه کسی باید این بیانیه را اجرا کند و چه کسی به آن پایبند است؟ در دنیایی که قطعنامه شورای امنیت پشیزی ارزش ندارد و مثل یک کاغذپاره رفتار می‌شود، تاکید بر بیانیه کنگره چه اهمیتی دارد؟!»

قربان اوغلی ادامه داد: «شاید برخی در برخی روزنامه‌ها اطلاعات محرمانه داشته باشند اما من به عنون تحلیلگری که اطلاعاتی بیشتر از آنچه در اخبار آمده ندارد، نمی‌تواند بگویم معنی مواضع اخیر امریکایی‌ها چیست. من فقط می‌توانم بگویم که یک روز زودتر حاصل شدن توافق یعنی روزی ۲۵۰ میلیون دلار سود و درآمد دارد و این یعنی بهبود وضعیت زندگی مردم. »