زمان توافق ایران و آمریکا مشخص شد؟

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل سیاست خارجی طی یادداشتی برای روزنامه اعتماد نوشت: ۱) شواهد و قرائن حاکی از آن است که مذاکرات هسته‌ای ایران با کشور‌های ۱+۴ و امریکا نهایی شده و به زودی خبر دستیابی به توافق منتشر خواهد شد.

بر اساس آخرین اخبار دو طرف منتظر نتایج مذاکرات آقای گروسی در تهران هستند تا تصمیم نهایی در خصوص برجام را اتخاذ کنند. بر اساس اعلام گروسی، مهلتی تا خردادماه تعیین شده تا اسناد و مدارک مورد نیاز آژانس از سوی ایران ارایه شود. اما بعد از انتشار اخبار، این پرسش مطرح شده که آیا امضای نهایی طرفین مذاکرات، طی روز‌های آینده پای توافق می‌نشیند و اجرای برجام به خردادماه موکول می‌شود یا اینکه مذاکرات یک مرحله‌ای خواهد بود و تا خرداماه ۱۴۰۱ به طول می‌انجامد؟

۲) شخصا معتقدم، توافق در اسفندماه صورت می‌گیرد و اجرای کامل توافق تا خرداد به تعویق می‌افتد. این روندی است که پیش از این در خصوص برجام نیز تجربه شده و نتایج مناسبی به بار آورده است، در برجام نیز ابتدا توافق در تیرماه امضا و سپس اجرای توافق به تیرماه موکول شد. توافق جدید نیز احتمالا با چنین نقشه راهی عملیاتی می‌شود. البته این اظهارات، تنها گمانه‌زنی است، چراکه هنوز تحلیلگران به جزییات مذاکرات، دسترسی ندارند. در این میان، اما خبری که روز گذشته بازتاب‌های وسیعی در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی داشت، درخواستی بود که وزیر امور خارجه روسیه در خصوص دریافت تضامین کتبی از ایالات متحده در تجارت با ایران داشت. با توجه به تحریم‌هایی که غرب علیه روسیه بر سر ماجرای اوکراین اعمال کرده، روسیه از امریکا خواسته است که در خصوص محتوای برجام، روسیه اجازه تجارت آزادانه با ایران را داشته باشد.

۳) بعد از انتشار این خبر برخی در ایران بدبینانه به این درخواست نگاه کردند که البته با توجه به سابقه روس‌ها، انتقادات قابل درکی است. اما باید توجه داشت، این درخواست می‌تواند از جنبه‌ای خاص، به نفع ایران هم باشد. به هر حال یکی از گزاره‌های مهم برجام، ظرفیتی است که برای خرید تسلیحات نظامی برای ایران ایجاد شده است. طبیعی است که کشور‌های اروپایی و امریکا، حاضر به فروش سلاح و‌هواپیما‌های جنگنده به ایران نیستند...

ایران تنها می‌تواند از طریق روسیه و چین نیاز‌های خود به خرید تسلیحات را پوشش دهد. زمانی که روسیه تضامین لازم برای تجارت با ایران را داشته باشد، ایران نیز می‌تواند از این ظرفیت‌ها به نفع خود بهره‌برداری کند. البته اگر امریکایی‌ها تعهد لازم را ندهند، این درخواست یکی از موانع مهم پیش روی عدم توافق خواهد بود، اما اگر روس‌ها بتوانند این تضامین را دریافت کنند، منفعت‌هایی برای ایران خواهد داشت.

۴) برخی اظهارنظر‌ها نیز حاکی است که روسیه ممکن است برای خلاصی از مشکلاتی که در اوکراین دچار آن شده است، از یک طرف در آتش مشکلات موجود در خاورمیانه بدمد و از سوی دیگر زیر میز توافق احتمالی برجام بزند. به نظرم هر چند تاریخچه رفتار‌های روسیه، روشن نیست و این کشور رفتار‌های نامناسبی در بزنگاه‌ها داشته، اما در شرایط فعلی، برجام برای روس‌ها نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. عدم دستیابی به توافق، یعنی رویارویی با ایرانی که توان هسته‌ای فزاینده‌ای کسب کرده و این برای روسیه قابل قبول نیست. روس‌ها از منظر سیاست‌های عدم اشاعه خواستار امضای برجام هستند. اما از منظر مسائل منطقه‌ای نیز به نظر نمی‌رسد، روسیه از چنان ظرفیتی برخوردار باشد که بتواند، منطقه خاورمیانه را دچار تنش‌های مستمر کند؛ بنابراین به نظرم احتمال دستیابی به توافق، به رغم همه این فراز و نشیب‌ها، همچنان بالاست...

منبع: روزنامه اعتماد