مذاکره و شرایط پیچیده

گروه سیاست نامه نیوز- دولتی رئیسی وقتی آغاز به کار کرد، ضمن تاکید بر اینکه مسائل و مشکلات کشور را به مذاکره گره نمی‌زند، در گفت‌وگو را نبسته و به مذاکره ادامه دارد. حتی فقط مذاکرات هسته‌ای با اعضای برجامی نبود و در رویکرد منطقه‌ای و نیز رویه‌ای مشابه دولت قبل دنبال شد. جدای از نگاه به شرق که در این دولت تمرکز و جدیت بیشتری داشت، دیدیم که دولت سیزدهم با دولت روحانی از جهت توجه به تعامل با همسایگان اشتراک قابل توجه داشت. البته حامیان دولت معتقدند که در این راستا پیشرو هم بوده‌اند. 

در این زمینه اقداماتی هم انجام شد، سفرهای و رایزنی‌هایی از قطر گرفته تا روسیه و حتی طالبان؛ هیچ کس از قلم نیفتاد. روابط با یکی از مهم‌ترین همسایگان جنوبی یعنی عربستان اما همچنان تیره و تار است. گفت‌وگوهایی که قبلا چهار دور و در سطوح امنیتی و سیاسی انجام شده بود نیز حالا دیر تعلیق شده و معلوم نیست که کی از سر گرفته شود یا به چه نتیجه‌ای برسد. 

برخی از کارشناسان معتقدند که رویکرد عربستان در هفته‌ها اخیر از اعدام‌ها گرفته تا پیشروی‌ها در وین و بیانیه صادر کردن‌های اتحادیه عرب و ... ایران را به این نتیجه رسانده که فعلا مذاکره دور پنجم انجام نشود! برخی دیگر اما معتقدند دلیل اصلی وضعیت پیچیده‌ای است که در وین پیش آمده است.

سیدجلال ساداتیان، تحلیلگر مسائل بین‌الملل این‌طور فکر می‌کند و معتقد است که اکنون حل مساله هسته‌ای در اولویت ایران است. او در گفت‌وگو با «نامه نیوز» گفت: «اکنون مذاکرات برجامی در وین متوقف شده و هیات مذاکره‌کننده به ایران برگشته لذا برای ایران مساله اصلی و دارای اولویت برجام است و بعد از آن می‌تواند به پیگیری سایر موارد رسیدگی کند. این به معنی منتفی شدن مذاکرات با عربستان نیست بلکه نشان از تعویق آن دارد تا در فرصت مناسب بتوانند با هم صحبت کنند.»

وی توضیح داد: «با توجه به شرایطی که حمله روسیه به اوکراین ایجاد کرد، ایران در موقعیتی قرار گرفته که بدون روسیه توافق با اعضای برجامی ممکن نیست. نه به خاطر نقشی که روسیه در روند مذاکرات داشت، بلکه به خاطر جایگاهی که در شورای امنیت دارد. در این وضعیت عجیب نیست که سیاست منطقه‌ای ما هم تا حد زیادی تحت تاثیر برجام قرار بگیرد.»

ساداتیان با تاکید بر اینکه «در روابط بین‌الملل همه چیز به هم مربوط است» گفت: «در این مورد نیز از نقش آمریکا تا تعادل منطقه‌ای، آنچه می‌دهیم و می‌گیریم و… همه به هم ربط دارد و نمی‌توان آنها را از هم تفکیک کرد. هیات مذاکره‌کننده ایرانی اکنون درگیر برجام است و باید مسائل خود را با آمریکا و حتی روسیه که وضعیت را پیچیده‌تر کرده، حل کند. بر این اساس طبیعی است که در این اوضاع مذاکره با عربستان را عقب اندازند.»

با این تحلیل باید منتظر ماند که اول گره از کار برجام حل و شود و بعد وقت تعامل با عربستان برسد. عبور از این «اگر» اما ساده به نظر نمی‌رسد چرا که کلاف برجام سردرگم‌تر از این حرف‌ها است و حالا که اوضاع جهان هم به هم ریخته و با حمله روسیه به اوکراین اختلافات بین طرف‌های شرقی و غربی برجام بالا گرفته، امید به حل مشکلات حداقل در آینده نزدیک کمتر است. اگرچه برخی کشورهایی که مایل به میانجیگری هستند مثل قط بیکار ننشسته و مشغول رایزنی‌هایی هستند که اگر خوشبین باشیم، باید گفت شاید به کار آید.