رویه غلطی دولت و تضعیف سرمایه اجتماعی

گروه سیاست نامه نیوز - هر قدر در فضای جامعه مشکل و سختی زیاد است و مردم دغدغه‌دارند، در فضای رسانه‌ای و سخن مسئولان همه چیز خوب و رو به بهبود است و خیال‌ها راحت! یک روز از افزایش فروش نفت و صادرات می‌گویند و یک روز افزایش درآمدها. یک روز از بی‌نیازی به توافق و رفع تحریم، فردا هم از کاهش تورم! در عین حال مردم با قیمت گوجه فرنگی و سیب زمینی دست به گریبان هستند و منتظر افزایش حقوق‌هایی که وعده داده شده. 

در این شرایط اما کارشناسان و تحلیلگران هشدار نسبت به تبعات فاصله دنیای مسئولان و مردم هشدار می‌دهند. تلاش برخی برای دستاوردسازی برای دولت در حالی که اقدامات آن - غیر از بحث واکسن که درباره آن هم حرف و حدیث بسیار است - برای مردم ملموس نیست، نتایج خوبی نخواهد داشت و موجب کاهش اعتماد مردم به مجموعه حاکمیت است. این را امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه شناس می‌گوید.

او در گفت‌وگو با «نامه نیوز» می‌گوید: «این رویه مردم را بی‌اعتماد و عصبانی می‌کند». قرائی مقدم معتقد است که «با این رویکرد مردم نسبت به گفته‌های مسوولان بی‌تفاوت خواهند شد و این بی‌تفاوتی بسیار زیانبار است. اصلی‌ترین مساله این است که اعتماد عمودی یعنی اعتماد بین مردم و دولت کاهش پیدا می‌کند. این درحالی است که اعتماد عمودی یکی از مهم‌ترین عناصر سرمایه اجتماعی است.»

وی افزود: «امروزه دیگر وقتی از سرمایه صحبت می‌شود، سرمایه طبیعی، تکنولوژیکی و انسانی نیست. این نگاه مربوط به دهه ۲۰ بود. بعد از آن دهه جامعه‌شناسانی مثل هنیفن، جاکوب و جیمز کلمن و فوکویاما مساله سرمایه اجتماعی را مطرح کردند. به گفته این جامعه‌شناسان اگر ما پیشرفته‌ترین کارخانه‌ها، بهترین منابع طبیعی زیرزمینی و بهترین نیروی متخصصان را داشته باشیم ولی سرمایه انسانی که عامل چسبندگی این سه سرمایه به یکدیگر است را نداشته باشیم فایده ندارد و توسعه صورت نمی‌گیرد. اینکه افراد همدل، منسجم، همفکر و… نباشند و مثل ماشین کار خود را انجام دهند، موجب توسعه نخواهد شد.»

این استاد جامعه‌شناسی گفت: «اینکه دولت مدام از دستاوردهای خود بگوید اما مردم در واقعیت وضعیت دیگری را مشاهده کنند، موجب از بین رفتن اعتماد عمومی و تضعیف سرمایه انسانی خواهد شد. مردم بی‌تفاوت شده و حساسیت خود را نسبت به گفته‌های دولتمردان از دست می‌دهند».

وی در تشریح عواقب این رویه گفت: «ضرر مهم این رویه آقایان تضعیف سرمایه اجتماعی است، زیرا مهم‌ترین عنصر سرمایه اجتماعی اعتماد است. جامعه ما متاسفانه اکنون دچار بی‌تفاوتی و بی‌‌اعتمادی است، درنتیجه نه رشد اقتصادی و نه فرهنگی صورت خواهد گرفت و نه آسیب‌های اجتماعی کاهش خواهد یافت.ما برای توسعه اقتصادی به قول اقتصاددانان بزرگی مثل آلفرد مارشال و قبل‌تر از آن آدام اسمیت و ریکاردو و… به یک نیروی انسانی دلبسته، هماهنگ و سازمان‌دهی‌شده فکری احتیاج داریم. نه اینکه فقط حرف‌های بی‌مبنا بزنیم.»

قرایی مقدم با تاکید بر اینکه «قصد بر زیر سوال بردن تمامی اقدامات دولت و نادیده گرفتن گام‌های مفیدی که برداشته شده، نیست» گفت: «دولت فعلی در زمینه آزادسازی سواحل و… اقداماتی کرده که بسیار هم خوب است، اما مساله مهم‌تر در جامعه ما حل مشکلات اقتصادی و گرانی است که متاسفانه در این زمینه هنوز به نتیجه‌ای نرسیده‌اند. جامعه هر روز بیشتر توان اقتصادی خود را از دست می‌دهد و این بسیار آسیب‌زا است. بی‌اعتمادی، افزایش عصبانیت مردم، بدبینی و ناراحتی سیاسی‌، از جمله همین آسیب‌ها است.