گروکشی دوباره آژانس در مذاکرات

این در حالیست که جمهوری اسلامی ایران چندین بار حدود و ثغور همکاری با آژانس را مشخص کرده و تاکید داشته است که همکاری های فراپادمانی با آژانس در این مسیر منتفی می باشد. بر این اساس، قرار شده است تا خرداد ماه امسال، پاسخ به ابهامات آژانس در قالب همکاری های دوجانبه میان تهران و این سازمانم بین المللی صورت گیرد و در آن، مرز میان " ادعاها" و " مستندات" مشخص شود.

به طور کلی در علم حقوق میان "ادعا" و " مستند" تفاوت زیادی وجود دارد. سازمانهای بین المللی مانند آژانس بین المللی انرژی اتمی  که قاعدتا باید کارکردی "حمایتی" و "نظارتی" در خصوص اعضای خود داشته باشند، باید در صورت وجود شواهد و مستنداتی که انحراف یک کشور از برنامه هسته ای خود را مورد تایید قرار دهد، با کشور میزبان وارد مذاکره شوند. آژانس باید در این خصوص مستندات خود را ارائه کند و از کشور میزبان بخواهد تا نسبت به شواهد موجود پاسخگو باشد. در برخی موارد، در همان مرحله کشور میزبان با ارائه اسناد و شواهدی دقیق، ابهامات آژانس را برطرف خواهد کرد. در نهایت نیز اگر آژانس قانع نشد، این کشور میزبان است که حق دارد بر اساس اهمیت مکانهای مورد اصرار آژانس، حدود و ثغور آن نظارت را تعیین کند و حتی در موارد حساس به آژانس اجازه نظارت ندهد.

حالا نکته اصلی اینجاست که در ادعاهای آژانس ، هیچ یک از این مراحل طی نشده است. اساسا آژانس شواهد و مستنداتی در خصوص اتهامات اخیر خود ارائه نکرده است. بدیهی است که اگر جمهوری اسلامی ایران در اینجا تسلیم خواسته های فراپروتکلی و فراپادمانی آژانس شود، این روند در آینده نیز ادامه پیدا کرد. از سوی دیگر، گویا رافائل گروسی کاملا فراموش کرده است که اکنون دیگر توافقی به نام برجام موضوعیتی ندارد و اجرا نمی شود! مدیر کل آژانس به وضوح می داند که قانون راهبردی تصویب شده توسط مجلس شورای اسلامی نیز قدرت مانور این سازمان را محدود ساخته است.

در چنین شرایطی موضع گیری های اخیر گروسی و هشدار وی در خصوص شکست مذاکرات در صورت عدم همکاری ایران و آژانس، مصداق نوعی فرافکنی آشکار و بازی سیاسی در زمین واشنگتن محسوب می شود. آژانس بین المللی انرژی اتمی در حال حاضر، به عنوان یک نهاد مستقل وارد معادله احیای برجام نشده است. رافائل گروسی و آژانس،  یکی از قطعات پازل دولتهای ترامپ و بایدن در تقابل و فشار حداکثری علیه ایران محسوب می شود. به عبارت بهتر، باید در این معادله "آژانس" را به عنوان یکی از اجزای اصلی بازی ضد ایرانی کاخ سفید بپذیریم. بدون شک میان این قطعه پازل و دیگر قطعات آن ارتباطی مستقیم وجود دارد. به عبارت بهتر، نمی توان رفتار آژانس را در چارچوبی غیر از بازی آمریکا و تروییکای اروپایی در قبال مذاکرات وین  مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. بازی این دو با یکدیگر کاملا هماهنگ شده است و اتاق فکر این هماهنگی نیز در واشنگتن و کاخ سفید می باشد.

مواضع سلبی اخیر گروسی، منبعث از نتیجه گیری های فنی و حقوقی آژانس در قبال پرونده های ادعایی نبوده و معلول دستورالعملی است که از سوی کاخ سفید به وی دیکته شده است. به نظر می رسد پس از سفر انریکه مورا به تهران، گروسی مواضع بعدی خود در قبال موضوعات اختلافی با تهران را بر اساس همین رویکرد ( هماهنگی با کاخ سفید ) اتخاذ کند. این رویکرد می تواند ظاهر سلبی یا ایجابی باشد، اما آنچه اهیت دارد عدم اصالت حقوقی آن می باشد. بی دلیل نیست که مقامات سازمان انرژی اتمی کشورمان نسبت به مواضع اخیر گروسی ابزار تعجب کرده و آن را مغایر با توافقات صورت گرفته میان ایران وآژانس( در جریان آخرین سفر رافائل گروسی به تهران) قلمداد کرده اند.در هر حال، تا زمانی که مذاکرات وین به سرانجام نرسد، یک بام و دوهوای آژانس و رفتارهای متناقض و مبهم مدیر کل آن در قبال ایران ادامه خواهد یافت. قاعده ای که این روزها اثبات آن دیگر دشوار به نظر نمی رسد....