بن بست انرژی و مذاکرات وین

 در چنین شرایطی واشنگتن و بازیگران اروپایی تمایل بیشتری نسبت به احیای توافق هسته ای دارند زیرا در صورت احیای این توافق، گره های موجود در معادلات انرژی جهان نسبت به قبل گشوده تر خواهد شد. فراتر از آن، با توجه به نامشخص بودن سرنوشت جنگ اوکراین، شکست مذاکرات وین می تواند در بسیاری از ابعاد ماجرا را برای غرب پیچیده تر و حل و فصل آنها را ناممکن تر سازد!

فراگیر شدن بحران انرژی در جهان از جمله پیامدهای جنگ روسیه خواهد بود و طولانی تر شدن این جنگ این معادله را سخت تر خواهد کرد. اخیرا سازمان سیا و نهادهای نظامی و امنیتی آمریکا هشدار داده اند که روسیه در صدد طولانی تر کشدن جنگ اوکراین با هدف امتیازگیری نهایی در منازعه اخیر می باشد. به عبارت بهتر، پیش فرض آمریکا و اروپا مبنی بر رها کردن صحنه نبرد توسط روسها ( به دلیل فرسایشی شدن ) چندان درست از آب در نیامده است! در حال حاضر، نشانه های بحران انرژی در جهان قابل مشاهده است:آمریکایی ها نگران قیمت گاز هستند. آلمانی‌ها استفاده از بخش گرمایشی را کم می کنند. پرو شاهد اعتراضات خشونت آمیز و سرکوب خشونت آمیز آنها - به دلیل افزایش هزینه سوخت بوده است. شبکه ملی انرژی نیجریه اخیراً سقوط کرده است. و اینها فقط  درهمین بهار رخ داده استهشدارهای سازمان ملل در مورد وضعیت انرژی در جهان و تاثیرات آن بر وضعیت آب و هوایی، هزینه‌های آن و سیاست‌گزاری ها درباره آن شرایط را به گونه رقم می زند که این چالش به این زودی‌ها پایان نمی یابد.

روزنامه نیویورک تایمز در یکی از گزارشهای خود در خصوص وقوع بحران انرژی در جهان تاکید دارد که بحران جهانی انرژی حتی قبل از حمله روسیه به اوکراین نیز آغاز شده بود اما اکنون با وقوع جنگ میان مسکو و کی یف پیچیده تر شده است. در بخشی از این گزارش آمده است که امید جو بایدن مبنی بر اینکه وی می تواند دوران ریاست جمهوری خود را بر مسئله تغییرات آب و هوایی متمرکز کند، نیز نقش بر آب شده. با توجه به شرایط توافق هسته ای با ایران، بایدن سال گذشته  تلاش کرد از دیگر تولیدکنندکان نفت بخواهد که تولید خود را افزایش دهند. اما فشارهای او فایده ای نداشت. در این میان درخواست چین برای واردات گاز طی سال ۲۰۲۱ تا ۲۰ درصد افزایش داشت این در حالی است که بهای گاز اروپا نیز بین ماههای مارس تا دسامبر شش برابر شد.این مسئله پیشتر منجر به فشار به سیاستمداران شده بود این در حالی است که شوک پوتین نشان داد که دولت‌ها چقدر از افزایش هزینه سوخت‌های فسیلی می‌ترسند.در این بحبوحه بایدن دستور آزادسازی از ذخایر نفتی  استراتژیک آمریکا را داد اما این نیز مرهمی موقتی است.

فارغ از گزارش نیویورک تایمز، عوامل تعیین کننده دیگری نیز در این ماجرا دخیل هستند. به عنوان مثال،  باید شرایط ناشی از استمرار شیوع پاندمی کرونا را نیز به شرایط موجود اضافه کرد. در هر حال، معادلات انرژی این روزها به مراتب نسبت به قبل غیر قابل پیش بینی تر شده است. در چنین شرایطی آزاد کردن یکی از ظرفیتهای مهم بازار انرژی دنیا یعنی ایران و ایجاد امکان معادلات نفتی و گازی میان ایران و دیگر کشورها، قطعا به سود حل و فصل بحران انرژی در جهان خواهد بود، حتی اگر جنگ اوکراین پایان یابد و روسیه نیز به عنوان بازگیری غیر تحریم شده به بازار انرژی ورود پیدا کند باز هم نمی توان نسبت به حل بحران نفتی وگازی در کل جهان امید بست. در چنین شرایطی احیای برجام قطعا برای دنیا نسبت به عدم احیای آن مفیدتر خواهد بود! این قاعده در قبال آمریکا و بازیگران اروپایی نیز صادق است. 

به نظر می رسد  با توجه به تشدید بحران انرژی در جهان، از این پس دغدغه های تعریف شده در این حوزه جایگاه ویژه ای در مذاکرات وین و نگاه اعضای 1+4 ، آمریکا و دیگر بازیگران دخیل در آن خواهد داشت.