تاثیر سفر امیر قطر بر رفتار عمانی ها

اخیرا رئیس جمهوری ایران، به هدف تقویت دیپلماسی همسایگی و گسترش تعاملات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و نیز دیدار با پادشاه و مقامات عالی‌رتبه عمان، به مسقط پایتخت این کشور سفر کرد. آقای رئیسی  در ادامه دیپلماسی انرژی دولت خود در پی سفر جواد اوجی وزیر نفت ایران به عمان، توافقنامه های حاصل شده با این کشور در زمینه فعالیت‌های نفتی در سه محور «توسعه یکپارچه میدان مشترک هنگام»، «صادرات خدمات فنی و مهندسی» و «تجارت محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی» را به امضا رسانده اند. همچنین بر اساس اعلام منابع آگاه، دو کشور برای احیای مذاکرات احداث خط لوله جهت انتقال گاز ایران به عمان و فروش در بازارهای بین المللی، به توافق رسیده اند.

آنچه مسلم است اینکه سفر رئیس جمهور کشورمان به عمان، مصداق فعال سازی دیپلماسی منطقه ای در معادلات دیپلماسی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. اگرچه اهداف اعلامی سفر رئیس جمهور  به عمان، ارتقای روابط در حوزه های تجارت، حمل و نقل، انرژی و گردشگری بوده است اما نمی توان نقش سنتی عمان در خصوص واسطه گری میان تهران و واشنگتن را در این معادله نادیده انگاشت.

به نظر می رسد سفر امیر قطر به ایران و نقش آفرینی خاص دوحه در دیپلماسی منطقه ای و فرامنطقه ای حوزه خلیج فارس، عمانی ها را بر آن ساخته است تا در قبال موضوعاتی مانند تشکیل منظومه امنیتی مشترک در منطقه و همچنین تسریع روند به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای میان ایران و طرفهای مقابل تلاش بیشاری صورت دهند. در هر حال، بر اساس اهداف اعلامی وزارت خارجه و دولت ،توسعه روابط دوجانبه ، روابط منطقه‌ای و نقش تهران  و مسقط در تحقق آن، دستورات رسمی نشستهای مشترک میان طرفین بوده است. تهران و مسقط معتقدند که می توان در حوزه حمل و نقل، انرژی، گردشگری به ویژه گردشگری سلامت روابط گسترده تری میان طرفین تعریف شود. در این میان، عمان معتقد است جهت تسریع شکل گیری این روابط باید اقداماتی در خصوص ایجاد روابط جدید منطقه ای میان تهران و اعضای شورای همکاری خلیج فارس صورت داد. اقداماتی که عمانی ها می خواهند در تحقق آنها نقش یک بازیگر موثر را ایفا کنند. از سوی دیگر، با توجه به نقش برجام در رویکرد امنیتی بازیگران منطقه، قطعا در این خصوص مسقط تلاشهایی را برای تسریع این روند صورت خواهد داد. البته در این خصوص عمانی ها با برخی موانع از سوی لابی های سعودی و صهیونیستی مواجه هستند.

در اینجا میان " دیپلماسی انرژی" و" دیپلماسی منطقه ای " ارتباط مستقیمی وجود دارد که نمی توان به سادگی از کنار آن عبور کرد. جواد اوجی وزیر نفت ایران نیز دو روز پیش و در آستانه سفر آیت‌الله ابراهیم رئیسی به عمان، راهی این کشور شد. این سفر در ادامه مذاکرات نفتی ایران با کشورهای منطقه و همسایه انجام شده است تا ایران بتواند با استفاده از ظرفیت‌های موجود خود در صنعت نفت و گاز، بیشترین نقش را در بازار انرژی بازی کند. توافق‌نامه‌های مشترک تهران و مسقط  در زمینه فعالیت‌های نفتی در سه محور «توسعه یکپارچه میدان مشترک هنگام»، «صادرات خدمات فنی و مهندسی» جهت اجرای پروژه های نفت و گاز در کشورهای همسایه و نیز «تجارت محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی»، به امضا رسیده است.در چنین شرایطی عمانی ها قطعا از دو مولفه "احیای برجام" و " شکل گیری همکاری های جدید منطقه ای " به عنوان دو مولفه مهم و تضمین کننده در تثبیت این همکاری ها یاد خواهند کرد. درهر حال، مسقط همواره سعی دارد نقش سنتی خود را در واسطه گری میان بازیگران ایفا کند .تا قبل از نقش آفرینی پررنگ تر قطر، شاید عمانی ها خود را در این معادله تنها و بدون رقیب می دیدند اما اکنون متعاقب ارتباطاتی که میان تهران و دوحه شکل گرفته ، این رقابت ، پررنگ تر خواهد شد. البته این رقابت در کل، به سود منافع ملی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.