عواملی که جلوی توافق بایدن با ایران را می گیرند

با وجود تمایل جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا برای بازگشت به توافق هسته ای، با گذشت 16 ماه از ورود وی به کاخ سفید این اتفاق هنوز رخ نداده است. درخواست تهران برای خروج نیروی قدس از«فهرست سیاه» سازمان های تروریستی امریکا آخرین مشکل است. 

این درخواست از سوی تهران ممکن است غافلگیرکننده باشد، زیرا ایرانی ها همیشه از بحث در مورد چیزی غیر از هسته ای در این مذاکرات خودداری کرده اند. آیا این می تواند راهی برای آنها باشد تا از بازگشت به برجام جلوگیری کنند؟ ممکن است. اگرچه مجموعه‌ای از مشکلات توسط تهران و شرایط سیاسی ایران ایجاد شده، اما یک سری موانع به سیاست امریکا مرتبط است و دست واشنگتن را می‌بندد. 

اولین مشکل، در طرف امریکایی، از کنگره است. از زمانی که پیش نویس برجام در سال 2013 شروع شد، جمهوری خواهان به طور دسته جمعی با آن مخالفت کردند و هر کاری که می توانستند برای شکست آن انجام دادند.

در آغاز ماه مه، طرحی که توسط سناتور اوکلاهاما، جیمز لنکفورد، ارائه شد، موقعیت دولت امریکا را تضعیف کرد. این طرح خواستار آن بود که هر گونه توافق هسته ای با ایران به معضل تروریسم نیز رسیدگی کند و امکان لغو تحریم ها علیه سپاه پاسداران را رد کرد. رای اکثریت زیادی از سناتورها به این طرح پیام بسیار قوی برای رئیس جمهوری ایالات متحده ارسال کرد. به ویژه از زمانی که 16 دموکرات با اقلیت جمهوری خواه رای دادند. دموکرات‌ها در واقع در این موضوع متحد نیستند و اقلیت قابل توجهی همچنان به مخالفت با برجام ادامه می‌دهند.

بزرگ‌ترین مشکل جو بایدن یافتن توافق با ایرانی‌ها نیست، بلکه پذیرش آن توسط قوه مقننه کشورش است. در چنین شرایطی، به نظر می‌رسد که مذاکره‌کنندگان امریکایی دست و پا بسته به سیاست داخلی هستند. بدون جذب نظر اکثریت طرف امریکایی، حداقل در اردوگاه دموکرات‌ها، بازگشت به توافق با ایران توهم به نظر می‌رسد.

اسرائیل مدت‌هاست که خصومت خود را با توافق هسته‌ای ایران ابراز کرده است، حتی در شرایطی که دولت اسرائیل و کارشناسان نظامی آن در جریان مذاکرات به طور گسترده مورد مشورت قرار گرفتند. در سال 2015، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر سابق اسرائیل، برجام را «اشتباهی تاریخی» خواند. اسرائیل بارها تهدید کرده بود که اگر احساس کند بیش از حد تهدید شده یا ایران را بسیار نزدیک به بمب هسته‌ای بداند، حمله نظامی خواهد کرد. اگرچه نفتالی بنت بازگشت احتمالی به برجام را رد نمی کرد، اما با وجود این، بی میلی شدیدی در این رابطه نشان می دهد. 

اما فراتر از دولت اسرائیل، این سازمان‌های طرفدار اسرائیل (جناح راست با همراهی سازمان‌های مختلف نومحافظه‌کار) هستند که به‌ویژه در واشنگتن فعال هستند تا از بازگشت امریکا به برجام جلوگیری کنند. در سال 2015، آیپک، بزرگترین سازمان حامی اسرائیل در امریکا، بیش از 20 میلیون دلار برای تبلیغات هزینه کرد تا از پذیرش توافق جلوگیری کند. یکی از بزرگترین حامیان توافق هسته‌ای جی استریت است، یک گروه لیبرال‌تر طرفدار اسرائیل که از سیاست‌های دولت اسرائیل نسبت به فلسطینی‌ها انتقاد می‌کند و آشکارا با آیپک مخالف است. با آیپک (و حامیان آن) و جی استریت، بحث بین دو گروهی است که از اسرائیل دفاع می کنند، اما دیدگاه های متفاوتی دارند. بنابراین، سؤال اصلی نزد اسرائیلی ها و طرفدارانشان این است که چگونه می توان از اسرائیل بهترین محافظت را کرد: با برجام یا بدون آن.

نباید تأثیری را که سایر گروه‌ها، مانند مدافعان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، منتقدان سیاست‌های میلیتاریستی و گروه‌های لیبرال از یک سو، نومحافظه‌کاران، جمهوری‌خواهان و طرفداران ایرانی – امریکایی شاه سابق از سوی دیگر می‌توانند بر قانون‌گذاران امریکایی در رابطه با موضعشان در مورد توافق هسته‌ای داشته باشند، نادیده بگیریم.