ماجرای به توپ بسته‌شدن مجلس در 2 تیر 1278 |فرجام لیاخوف چه شد؟
پس از تصرف ساختمان مجلس توسط قزاق ها به فرماندهی لیاخوف بسیاری از نمایندگان دستگیر و برخی نیز متواری شدند. ممتاز الدوله، رئیس وقت مجلس به انگلستان فرار کرد.
در دوم تیر سال ۱۲۷۸ اتفاقی در تاریخ ایران رخ داد که تاثیر بسزایی بر سرنوشت کشور گذاشت. در این روز کلنل لیاخوف، افسر روسی و فرمانده قزاق های مقیم تهران که حامی و متحد محمدعلی شاه بود، با شلیک توپ به ساختمان مجلس ملی باعث منحل شدن مجلس و نابودی موقت حکومت مشروطه شد.
تروری که مقدمه حمله به مجلس شد
در واقع، ماجرا به زمانی بازمی‌گردد که محمد علی شاه قاجار به جای پدرش مظفرالدین شاه به تخت نشست. او که جوانی متکبر و خودخواه بود به شدت با مجلس و مشروطه مخالف بود. محمد علی شاه گرایش شدیدی به روس ها داشت و به حمایت آنها دلخوش بود. روس ها مخالف مجلس و مشروطه بودند و به همین علت، محمد علی شاه را تحریک کردند که با مشروطه مخالفت کند.
محمدعلی شاه از همان ابتدا نشان داد میانه خوبی با مجلس و مشروطه ندارد. او در روز تاج‌گذاری خود نمایندگان مجلس را به کاخ گلستان دعوت نکرد. بعد از مدتی نیز با تصمیمات مجلسی ها مخالفت کرد.
با این حال، شاه به دنبال بهانه ای جدی بود تا کار مشروطه را یکسره کند. این بهانه دو سال بعد از مراسم تاج گذاری به دست او افتاد. در حالی که پیش از ظهر جمعه ۱۵ محرم ۱۲۸۶ نمایندگان مجلس با شاه دیدار و گفتگو داشتند، بعدازظهر همان روز هنگامی که شاه برای گردش به دوشان تپه می‌رفت، در حین عبور از خیابان باغ وحش تهران مورد سوء قصد قرار گرفت و دو نارنجک به سوی کالسکه او پرتاب شد.
این اتفاق بهانه لازم را به محمد علی شاه داد که به جنگ مجلس برود. او ادعا داشت مشروطه خواهان و نمایندگان مجلس پشت ماجرای سوء قصد بودند و به همین علت تصمیم گرفت مجلس را منحل کند.
حمله به ساختمان مجلس و پیروزی قزاق‌ها
در ساعت ۶ صبح ۲ تیر ۱۲۸۷، ۲۰ نفر از افراد بریگاد قزاق برای دستگیری سران جنبش مشروطه به مجلس فرستاده شدند، اما با مقاومت و شلیک از سوی مسجد سپهسالار مواجه شدند. چندی بعد نیروی کمکی بریگاد به همراه افسران روسی خود وارد عمل شدند. با تیراندازی‌های مشروطه‌خواهان، عده‌ای از قزاق‌ها کشته می‌شوند. پس از شلیک توپ باروتی بدون گلوله توسط قزاق ها، تیراندازی اعضای انجمن‌ها و نمایندگان شدت می‌گیرد و پرتاب بمب توسط آنها، تعدادی دیگر از افراد قزاق را می‌کشد که منجر به درگیری شدیدی می‌شود. با افزایش تعداد قزاق ها، به سرعت شرایط به نفع آنها تغییر می‌کند و مسجد سپهسالار نیز به تصرف آنها درمی‌آید. پس از فرار مشروطه‌خواهان به ساختمان مجلس، قزاق‌ها ساختمان مجلس را به توپ می‌بندند و مشروطه‌خواهان شکست می خورند.
عاقبت نمایندگان مجلس چه شد؟
پس از تصرف ساختمان مجلس توسط قزاق ها به فرماندهی لیاخوف بسیاری از نمایندگان دستگیر و برخی نیز متواری شدند. ممتاز الدوله، رئیس وقت مجلس به انگلستان فرار کرد. وی پس از برکناری محمدعلی شاه به تهران بازگشت و یک سال و چهار ماه بعد از واقعه بمباران مجلس، پس از شرکت در انتخابات، با عنوان نماینده تبریز به مجلس راه یافت و برای مدت کوتاهی دوباره رئیس مجلس شد.
عده‌ای از مشروطه‌خواهان هم به پارک امین‌الدوله در شمال میدان بهارستان فرار کردند اما با لو رفتنشان، ۳۹ نفر از آنان دستگیر شده و به باغ شاه فرستاده شدند که چند نفر از آنان اعدام شدند. از مشهورترین نمایندگان اعدامی که به شکل فجیعی کشته شدند می توان به ملک المتکلمین، شیخ احمد روح القدس و جهانگیر خان صوراسرافیل اشاره کرد.
انتقامی که به زودی از محمد علی شاه گرفته شد
تصرف ساختمان مجلس تاثیرات بسزایی در تاریخ ایران گذاشت. مردم و مبارزان به سرعت علیه محمد علی شاه به پا خواستند. مجاهدان در تبریز و رشت و خراسان و مناطق دیگر قوای دولتی را شکستند و بعد از تصرف تهران، محمد علی شاه را عزل و پسر کوچکش احمد میرزا را به پادشاهی رساندند و بدین گونه انقلاب مشروطه پیروز شد.
عاقبت لیاخوف چه شد؟
لیاخوف تا روز اول رجب سال 1327ق در خدمت محمدعلی شاه بود، ولی پس از فتح تهران توسط مجاهدان، تسلیم اردوی مشروطه‌خواهان شد و از طرف علیقلی خان سردار اسعد و محمدولی خان سپهسالار تنکابنی فاتحان مشروطه‌خواه تهران، تحت حفاظت یوسف خان امیرمجاهد قرار گرفت تا مورد حمله مشروطه‌خواهان واقع نشود.
داستان گرفتار شدن و آزادی او هم جالب است. آزادیخواهان و مشروطه طلبان شب سه شنبه (24 جمادى الاخر سال 1327) وارد تهران شدند و محمد على شاه پس از 3 روز مقاومت روز جمعه بیست و هفتم براى اینکه به چنگ آزادیخواهان نیفتد به سفارت روس پناهنده شد. لیاخوف روسى فرمانده قزاقان که این را شنید به حضور سپهدار و سردار اسعد رسید و شمشیر خود را از کمر باز کرده بعنوان تسلیم در مقابل آنان بر زمین نهاد. سردار اسعد مجددا شمشیر را بر کمر او بست و گفت: او وظیفه سربازى خود را عمل کرده و ایرادى بر وى نخواهد بود! بدین ترتیب لیاخوف پس از جنایت خود بدین سادگی جان سالم به در برد.
با این حال، خونهای نابه‌حق ریخته شده از سوی لیاخوف دامن او را گرفت. لیاخوف سوم رجب سال 1327ق استعفای خود را تسلیم سپهسالار وزیر جنگ کرد و به پطرزبورگ رفت. در سال 1917 میلادی (1326ق) که انقلاب روسیه پدید آمد به ژنرال نیکین یکی از افسران سلطنت طلب و طرفدار خاندان رومانوف پیوست. بعد از سقوط تزار و سلطنت روسیه به منطقه باتوم گریخت و در آنجا توسط سه گرجی کشته شد.
منبع: خبر فوری
دیدگاه تان را بنویسید