سناتورهایی که از آیپک خط می گیرند

 آیپک مخالف اصل توافق هسته ای با ایران بوده و از خروج دولت ترامپ از این توافق به کرات استقبال کرده است. طی روزهای اخیر بار دیگر شاهد نقش آفرینی خاص سناتورهایی مانند باب منندز ( دموکرات) و لیندسی گراهام( جمهوریخواه) علیه احیای توافق هسته ای با ایران هستیم.سفر دو سناتور آمریکایی به تل آویو نیز در همین راستا صورت گرفته است. 

سناتورهای امریکایی خبر دادند که دولت بایدن متعهد به بررسی توافق احتمالی در کنگره امریکا است.باب منندز رئیس کمیته روابط خارجی سنا و لیندسی گراهام در سفر اخیر خود به سرزمین‌های اشغالی این خبر را در یک نشست خبری اعلام کردند.همچنین به گزارش رسانه‌های عبری، این دو سناتور به مقامات صهیونیستی قول دادند که هرگونه توافقی با ایران با مخالفت سناتورهای هر دو حزب همراه خواهد بود اما در نهایت درباره این توافق رأی‌گیری می‌شود.با این حال سوال اصلی اینجاست که در چه صورتی کنگره و خصوصا مجلس سنا می تواند جلوی امضای توافق هسته ای با ایران را ( حتی علی رغم میل کاخ سفید) بگیرد؟

واقعیت امر این است که تردید زیادی در خصوص موفقیت سنای آمریکا در خصوص حق وتوی کنگره وجود دارد! قوانین ایالات متحده ایجاب می‌کند که کنگره مهلتی سی روزه برای مرور هر توافقی داشته باشد که به لغو تحریم‌های ایران می‌انجامد. به این معنا توافق بالقوه‌ای که محبوبیتی ندارد اواسط ماه اکتبر، زمانی اندک  قبل از انتخابات هشتم نوامبر باید در دستور کار قرار بگیرد.بسیاری از سناتورهای موافق و مخالف برجام معتقدند که به دلیل تمرکز بر انتخابات میاندوره ای کنگره، زمانی برای تمرکز بر روی این توافق ندارند.

 قانون اساسی آمریکا وظیفه امضای طرح‌های مصوب کنگره را به رئیس جمهور واگذار کرده است. رئیس جمهور می‌تواند ظرف مهلت ده روز طرح مصوب کنگره را امضا نماید که در نتیجه آن، مصوبه به قانون تبدیل می‌شود. اگر رئیس جمهور ظرف این مدت مصوبه را به هر دلیل رد کند و به مجلس منشآ برگرداند به این اقدام رئیس جمهوری وتوی عادی می‌گویند. مجلسین می‌توانند پس از بررسی مجدد با دو سوم آرای اعضا بر مصوبه قبلی خود اصرار کنند که در این صورت وتوی رئیس جمهور بی‌اثر شده و مصوبه کنگره بدون نیاز به امضای رئیس جمهور، قانون می‌شود. در چنین شرایطی باید حداقل 67 سناتور از100 سناتور، مخالفت با موافقت خود را با توافق هسته ای اعلام کنند تا بتوانند در تصمیم نهایی رئیس جمهور اثرگذار باشند:

در صورتی که بیش از 67 سناتور آمریکایی به احیای توافق هسته ای رای مثبت دهند، این توافق تبدیل به مصوبه رسمی و کامل در حوزه سیاست خارجی آمریکا می باشد .اما در صورتی که بیش از 67 سناتور آمریکایی به این مصوبه رای منفی دهند، حق وتوی بایدن در برابر کنگره بی اثر خواهد شد. در چنین شرایطی رئیس جمهور آمریکا حتی اگر بخواهد قادر به امضا و اجرایی کردن مجدد توافق هسته ای با ایران نیست. بدیهی است که ترکیب جمهوریخواهان و دموکراتها در کنگره، به گونه ای نیست که شاهد تحقق یکی از دو احتمال فوق باشیم! به عبارت بهتر، تعداد مخالفان توافق هسته ای در کنگره بیشتر از یک سوم سناتورها و تعداد موافقان ان نیز کمتر از دوسوم سناتورها می باشد! در چنین شرایطی رئیس جمهور آمریکا می تواند در صورت مخالفت کنگره، از حق وتوی خود در برابر آن استفاده کند. 

در دوران ریاست جمهوری اوباما نیز 41 سناتور دموکرات از توافق هسته ای حمایت کردند و به این ترتیب، با وجود مخالفت 59 سناتورجمهوریخواه ( و چهار سناتور دموکرات) شاهد اجرایی شدن توافق هسته ای بودیم. در هر حال، مدت زمان یکماهه برای بررسی کنگره باید طی شود. حتی در صورت شکست دموکراتها در انتخابات میاندوره ای سنا، ترکیب مجلس سنا به گونه ای نخواهد بود که احیای توافق هسته ای با 67 رای مخالف همراه باشد. بی دلیل نیست که باب منندز سناتور دموکرات که از اصلی ترین مخالفان برجام بوده است، نسبت به موفقیت کنگره در جلوگیری از حق وتوی بایدن ابراز ناامیدی کرده است. با این حال لابی گری های پشت پرده و آشکار آیپک با سناتورهای هر دو حزب آمریکا در این خصوص ادامه دارد.