حضور رئیسی در نیویورک، فرصت یا چالش؟

سید ابراهیم رئیسی امروز دوشنبه، به منظور شرکت و سخنرانی در هفتاد و هفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای اولین بار به نیویورک سفر می‌کند. رئیس دولت سیزدهم سال گذشته اولین سخنرانی خود را در قامت رئیس‌جمهور ایران در هفتاد و ششمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد به صورت ویدئو کنفرانس ارائه کرده بود. در اولین تجربه حضور رئیسی در نیویورک، علاوه بر سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد قرار است که وی با تعدادی از سران کشورهای شرکت کننده در این نشست نیز دیدار و گفت‌وگوهای فشرده‌ای را داشته باشد. طبق برخی اخبار واصله رئیس دولت سیزدهم دیدارهای جانبی دیگری نیز در مقر سازمان ملل خواهد داشت.

رفتن یا نرفتن، مسئله این است؟

اولین سفر و تجربه حضور سیدابراهیم رئیسی به نیویورک و مقر سازمان ملل در حالی انجام می‌شود که برخی آن را یک فرصت بسیار مناسب برای تقویت دیپلماسی دولت سیزدهم تلقی می‌کنند. این طیف معتقد است حضور روسای جمهور ایران در مقر سازمان ملل و سخنرانی از تریبون این سازمان همیشه مورد توجه جامعه جهانی بوده است. از این منظر رئیس دولت سیزدهم می‌تواند از پتانسیل سازمان ملل در جهت تبیین نگاه و برنامه‌های خود در حوزه سیاست خارجی نهایت استفاده را ببرد.

در کنارش این زمینه هم فراهم است تا در حاشیه اجلاس سالانه سازمان ملل با سران کشورهای دنیا ملاقات و رایزنی‌هایی در جهت گسترش و تعمیق روابط با این کشورها داشته باشد. لذا انجام این دیدارها نیز به تقویت دیپلماسی تهران کمک می‌کند. در مقابل برخی هم اعتقاد دارند که سفر رئیسی به نیویورک و حضورش در مقر سازمان ملل با در نظر گرفتن برخی جنجال‌ها سیاسی و رسانه‌ای می‌تواند به محملی برای هجمه علیه تهران بدل شود. به خصوص آنکه همزمانی این سفر با مرگ مهسا امینی ممکن است چالشهایی را هم به حواشی حضور رئیسی در نیویورک بیفزاید. در کنار آن تجربه نه چندان خوشایند برخورد با محمود احمدی نژاد و رفتار مقامات و سران کشوها در ترک جلسه سخنرانی رئیس‌جمهور اسبق هم می‌تواند از دیگر چالش‌های پیرامونی این سفر باشد. در نتیجه هر ساله پیرامون حضور رئیس‌جمهور ایران در سازمان ملل این دوگانگی با شدت و ضعف وجود دارد.

تلاش برای عدم حضور رئیسی در نیویورک

از هفته‌ها پیش از سفر رئیس‌جمهور ایران به مقر سازمان ملل در نیویورک تلاش‌هایی در جهت فشار به دولت جو بایدن صورت گرفت تا کاخ سفید از دادن رواید به رئیسی منصرف شود. در این راستا دولت بایدن تحت فشار شدید کنگره و لابی‌های ضدایرانی برای ممانعت از صدور ویزای آمریکا برای سید ابراهیم رئیسی بوده است، به ویژه که اخیرا ذیل جریان سازی‌های رسانه‌ای در داخل خاک آمریکا، اتهاماتی دال بر تلاش تهران برای ترور مقامات سابق آمریکایی مانند مایک پمپئو، وزیر امور خارجه سابق و جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق در دولت ترامپ مطرح شده بود.

در همین رابطه مایک پمپئو، وزیر امورخارجه پیشین آمریکا که همواره مواضعی به شدت ضد ایرانی داشته است با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توییتر ادعاهایی واهی علیه جمهوری اسلامی ایران مطرح کرد. پمپئو مدعی شد: «ایران در حال تلاش برای کشتن آمریکایی‌ها در خاک آمریکاست و به تازگی نیز از حمله علیه یک مخالف ایرانی در نیویورک حمایت کرده است. رئیس‌جمهور بایدن می‌بایست از صدور روادید برای ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران برای سفر به نیویورک خودداری کند.»

در کنار این توییت ضدایرانی مایک پمپئو، شماری از سناتورهای جمهوری‌خواه متشکل از تام کاتن، تد کروز، چاک گراسلی، ریک اسکات، مارکو روبیو، جونی ارنست و مارشا بلکبِرن از جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا خواسته بودند تا ورود سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران به خاک ایالات متحده جهت شرکت در نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل را ممنوع کند. این سناتورهای جمهوری‌خواه در نامه‌ای خطاب به جو بایدن با طرح اتهام‌های واهی علیه سید ابراهیم رئیسی، نوشتند: «ابراهیم رئیسی باید طبق قوانین ایالات متحده همچنان تحت تحریم بماند. اگر مجمع عمومی سازمان ملل متحد همچنان به برنامه‌های خود برای امکان حضور برخی اشخاص ادامه دهد، کاخ سفید باید از صدور ویزا برای رئیسی و سایر رهبران ایران جهت شرکت در نشست مجمع عمومی خودداری کند.» این قانون‌گذاران جمهوری‌خواه در توجیه امکان اجرای این درخواست به «سوابق مستدل» از عدم صدور ویزا برای یک رهبر خارجی از جمله شماری از اتباع ایران اشاره کردند.

اینها علاوه بر آن است که یک وبگاه آمریکایی هم از تلاش تد کروز برای فشار به دولت بایدن برای عدم صدور روادید به رئیسی خبر داد. «واشنگتن فری بیکن» با اشاره به تهیه طرحی از سوی تد کروز، سناتور تندرو جمهوری‌خواه در این باره نوشت: «کنگره در تلاش برای جلوگیری از ورود رئیس‌جمهوری ایران به ایالات متحده برای شرکت در جلسات سازمان ملل است، اما با مقاومت دولت بایدن مواجه شده است. رئیس‌جمهور آمریکا می‌گوید مجبور است به رئیس‌جمهوری ایران اجازه ورود به کشور را بدهد.»

در ادامه گزارش آمده است: «سناتور تد کروز از ایالت تگزاس طرحی را به کنگره ارائه داده است که بر اساس آن همه مقامات مرتبط با رهبر ایران از جمله سیدابراهیم رئیسی، از دریافت ویزای آمریکا برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل منع می‌شوند. این طرح شامگاه چهارشنبه پیش‌رو (به وقت آمریکا) به کنگره ارائه خواهد شد.»

البته پمپئو و این هفت سناتور جمهوری‌خواه کنگره ایالات متحده در حالی درخواست عدم صدور روادید به رئیسی را از دولت بایدن دارند که آمریکا به عنوان کشور میزبان سازمان ملل نمی‌تواند مانع از حضور سران و مقامات کشورهای عضو این سازمان در مجمع عمومی بشود؛ این مسئله در گزارش واشنگتن فری بیکن و از زبان جو بایدن هم عنوان شد. اما علاوه بر گفته‌های رئیس‌جمهور آمریکا دیگر مقامات کاخ سفید هم به این مسئله اذعان دارند.

در همین باره ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه دولت بایدن اخیرا در یک کنفرانس خبری و در پاسخ به این سؤال که آیا دولت آمریکا برنامه دارد برای سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران و همراهانش جهت شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل روادید صادر کند یا نه، گفت: «ما قبلا هم تصریح کرده‌ایم که ایالات متحده کشور میزبان سازمان ملل است. لذا آمریکا در کل و طبق توافق با این سازمان وظیفه دارد برای تمام نمایندگان کشورهای عضو سازمان ملل برای سفر به مقر این سازمان روادید صادر کند. آمریکا به عنوان کشور میزبان سازمان ملل، وظایف و تعهداتش را جدی می‌گیرد. اسناد مربوط به روادید محرمانه هستند. بنابراین نمی‌توانم چیز دیگری بگویم.»

تجربه‌هایی نه چندان خوشایند

اگر چه طبق توافق مقر سازمان ملل، آمریکا باید به مقامات کشورهای مختلف ویزا اعطا کند تا بتوانند در رویدادهای مربوط به این سازمان (ملل) حضور داشته باشند، اما ظاهرا ایالات متحده هر از گاهی ماجرای صدور یا عدم صدور ویزا را برای برخی از سران و مقامات کشورها به یک اهرم فشار سیاسی و دیپلماتیک بدل می‌کند. کما اینکه دولت سابق دونالد ترامپ در سال ۱۳۹۸ از صدور روادید برای محمدجواد ظریف (وزیر امور خارجه سابق ایران) برای سفر به نیویورک خودداری کرد. محمدجواد ظریف قرار بود که در نشستی مربوط به سازمان ملل متحد در نیویورک شرکت کند. البته دیگر تجربیات حضور ظریف در نیویرک هم چندان خوشایند نبود.

در همین رابطه وزیر امور خارجه سابق ایران تیرماه 98 در توییتی عنوان داشت که او به دلیل محدویت‌های دیپلماتیک دولت ترامپ تنها می‌تواند به سه ساختمان برای انجام امور رسمی در ارتباط با سازمان ملل در آمریکا قدم بگذارد؛ ادعای ظریف از سه ساختمان اشاره به مقر سازمان ملل، دفتر نمایندگی ایران در این سازمان، اقامتگاه سفیر ایران در سازمان ملل و فرودگاه جان اف کندی در نیویورک دارد. البته در مهر ماه 98 نیز مقامات آمریکایی به محمدجواد ظریف حتی اجازه دیدار و عیادت حضوری از مجید تخت روانچی، نماینده سابق جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل را که در بیمارستانی در نیویورک بستری بود و به ادعای ظریف تنها چند بلوک با مقر سازمان ملل فاصله داشت را هم ندادند./شرق

منبع: دیپلماسی ایرانی