روزنامه رسالت: کالابرگ پانسمان موقت هم نیست
اخیرا سخنگوی اقتصادی دولت از اجرای طرح آزمایشی کالابرگ الکترونیکی دریکی از استان‌ها خبر داده و حالا سؤال این است که این طرح درنهایت می‌تواند کاهش قیمت کالاهای اساسی را برای قشرهای متوسط و پایین جامعه به دنبال داشته باشد؟
گرچه رئیس سازمان برنامه‌وبودجه خبر داده بود که احتمالا شیوه پرداخت یارانه کمک معیشتی سال آینده نقدی است اما به نظر می‌رسد که دولت به توزیع کالابرگ الکترونیکی روی آورده است . قرار بود طرح کالابرگ با تخصیص کالاهای اساسی باقیمت شهریورماه سال ۱۴۰۰ به مردم صورت گیرد تا فشار ناشی از موج تورمی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مهار شود اما دولت ترجیح داد که در این مدت همان شیوه پرداخت یارانه نقدی را در پیش بگیرد و اجرای طرح کالابرگ را به تعویق بیندازد. البته دولت در مردادماه امسال لایحه‌ای را به مجلس ارسال کرد که بر اساس آن برخی مفاد مربوط به طرح کالابرگ الکترونیک تغییر کرد.
کارشناسان چه می‌گویند؟
تجربه کارت سهمیه‌بندی سوخت در دهه‌های اخیر، هنوز در پیش چشم مردم قرار دارد و این درحالی است که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اجرای طرحی که به این وسعت نیاز به برنامه‌ریزی و مطالعه وسیع‌تری داشته و دولت در هنگام بودجه‌ریزی این مسئله را آن‌طور که شاید و باید بررسی نکرده است .
مهدی پازوکی، اقتصاددان در این زمینه گفت: به نظر می‌رسد که دولت استراتژی ندارد. یعنی بزرگ‌ترین مشکل کشور این است که دولت با مشکلات اقتصادی برخورد هیئتی می‌کند و برخورد علمی ندارد. پازوکی بابیان اینکه ما هیچ مطالعه درستی در هیچ طرحی نداریم، عنوان کرد: برخورد با موضوعی مثل کالابرگ که مثل شعار نباید باشد و موضوع ساده‌ای نیست.
جمشید عدالتیان، عضو کمیسیون بازرگانی اتاق بازرگانی تهران نیز با اشاره به تجربه توزیع کالابرگ کاغذی در دوران جنگ گفت: سیاست توزیع کالابرگ معمولا در شرایط اضطراری مطرح می‌شود و بیشتر سیاستی موقتی است. وی با تأکید بر اینکه دولت باید تلاش کند تا اجرای این طرح موجب هرج‌ومرج اقتصادی در بازار نشود، گفت: بهتر است دولت به این طرح به چشم نه یک سیاست دائم، که یک اقدام موقت نگاه کند و چشم به نرمال و عادی‌سازی شرایط اقتصادی کشور بدوزد و در این چارچوب، مانند کشورهای توسعه‌یافته برای اقشار ضعیف چتر حمایتی سازمان‌یافته‌ای را ایجاد کند.
در همین حال علیرضا قادری، کارشناس اقتصادی نیز بر این باور است که در اجرای طرح توزیع کالابرگ امکان «انحراف» دارد. چراکه اگر وضعیت اقتصادی مردم خوب نباشد، فروش کالابرگ و یا حتی کالایی که در اختیار خانوارها قرار داده‌شده است، دور از ذهن نیست.
وی افزود : «ابهام بزرگی که در مورد کالابرگ وجود دارد، بحث امکان خدمت‌رسانی به همگان در تمامی نقاط کشور است؛ به‌طوری‌که ما مطمئن باشیم حقی از کسی ضایع نمی‌شود و امکان اجرای این طرح در نقاط دورافتاده و روستایی وجود دارد.»
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد:«وقتی ما برای خانوارها آزادی قائل شویم که در مورد اولویت نیازهای خانوار تصمیم‌گیری کند، این موضوع مطلوبیت بیشتری را به خانواده‌ها می‌دهد، تا اینکه بخواهیم خودمان از بالا و به‌صورت دستوری برای خانواده‌ها مشخص کنیم که کدام نیازشان اولویت است و باید برطرف شود.»
چگونگی اجرا
قرار است یارانه نقدی در قالب یک پلتفرم و بستر، به کالابرگ الکترونیکی تبدیل شود تا مردم با مراجعه به فروشگاه‌ها بتوانند کالاها را خریداری کنند. در حقیقت یارانه جدید به کالابرگ الکترونیکی تغییر ماهیت می‌دهد. کالابرگ الکترونیکی دارای شرایط خاصی است.
در این طرح دولت یارانه ۴۵ هزارتومانی معروف احمدی‌نژاد را در کنار یارانه کمک معیشتی دولت روحانی همراه با یارانه‌ای که برای جبران گرانی‌ها حاصل از حذف ارز ترجیحی در نظر گرفته بود را یک‌کاسه کرد و با این اقدام میزان پرداخت یارانه به مردم را برای قشر متوسط به بالای جامعه۳۰۰ هزار تومان و دهک‌های پایین درآمدی نیز ۴۰۰ تومان در نظر گرفت.
نگاهی به تجربیات گذشته
تجربه فعالیت‌های توزیعی در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که ایران دیگر در این زمینه مانند ایران کم‌جمعیت‌تر دهه ۱۳۶۰ نیست و اگر دولت بخواهد بیشتر دهک‌های جامعه را تحت پوشش توزیع کالاهای کالابرگی قرار دهد، قطعا نیاز به یک مجموعه از پایانه‌های توزیعی قوی با آموزش مناسب دارند .
عمده مخالفان این طرح، اجرای آن را نشانی از فقیرتر شدن جامعه ایرانی می‌دانند، چون به باور آن‌ها، تنها در زمان جنگ و به دلیل شرایط خاص جنگی، مردم در کشور کالای کوپنی را تجربه کرده بودند. علاوه بر حس روانی منفی ناشی از این مسئله تجربه چند سال توزیع کالای کوپنی در ایران هم موجب شده تا بسیاری از آغاز دوباره این دوران ترس داشته باشند.
اکنون نباید ازنظر دور داشت بسیاری از شهروندان ساکن روستاها و مناطق دورافتاده و ایرانیان بی‌شناسنامه در عمل نمی‌توانند از این طرح استفاده کنند و آمارهای غیررسمی از وجود نزدیک به یک‌میلیون شهروند بی‌شناسنامه در سراسر کشور حکایت دارد !
کارشناسان اقتصادی تأکیددارند تا زمانی‌که اقتصاد کشور به این شکل است شاید طرح‌هایی همچون طرح کالابرگ الکترونیکی در کوتاه‌مدت مؤثر باشد اما در طولانی‌مدت این طرح‌های اقتصادی برای حل مشکل مردم تأثیر چندانی ندارد.
علی سعدوندی، کارشناس مسائل اقتصادی نیز با تأکید بر اینکه اجرای این طرح حرکت روبه‌جلو نیست بلکه بازگشت به عقب است دراین‌باره معتقد است : کالابرگ طی دهه اول انقلاب در کشور به مرحله اجرا درآمد که متأسفانه با مشکلات زیادی همراه بود و به یک معنا تجربه اختصاص کالابرگ به مردم در این دهه یک تجربه شکست‌خورده است.
اجرای این طرح نشان دهنده ناهماهنگی در سیاست‌های اقتصادی دولت است چراکه ازیک‌طرف بودجه انبساطی و تورمی در کشور بسته می‌شود و از سمت دیگر انتظار اینکه از روش‌هایی مثل اختصاص کالابرگ الکترونیک بتوان از اقشار محروم و مستضعف جامعه حمایت کرد.اما سؤال این است که چرا دولت به ریشه تورم در اقتصاد کشور نمی‌پردازد و از روش‌های درمانی مقطعی و زودگذر استفاده می‌کند ؟
نباید فراموش کرد منابع دولت فعلا از طریق اخذ مالیات‌ها و عرضه اوراق مشارکت تأمین می‌شود که این امر خود خطرناک است چراکه با این کار دولت بعدی مقروض شد و باید منابع لازم برای پرداخت کوپن را پرداخت کند. از سوی دیگر اجرای این طرح به‌تنهایی و بدون اصلاح ساختار اقتصادی می‌تواند موجب گرانی بیشتر کالاهای اساسی و افزایش تورم شود و آسیب‌های جدی بر اقتصاد وارد آورد . حالا باید دید دولت می‌تواند انحرافات این طرح را کاهش داده و در کنار آن برنامه‌ها و سیاست‌های بلندمدت برای کنترل تورم، نرخ ارز و تنظیم بازار داشته باشد؟
منبع: رسالت
دیدگاه تان را بنویسید