بحران اقتصادی کشور و انتخاب سوفی مجلس/ کدام وزرا برکنار خواهند شد؟

خبر فوری نوشت: در حالی‌که تنها ۱۷ماه از آغاز دولت سید ابراهیم رئیسی می گذرد، دو وزیر اقتصادی کابینه و رئیس بانک مرکزی تغییر کرده اند. اگرچه تغییر در کابینه دولت طبیعی و اجتناب ناپذیر است، اما تغییر سه رکن اقتصادی کابینه آن هم در کمتر از ۱۷ ماه نشان دهنده وجود بحران در سیاست های اقتصادی دولت و ضعف شدید کابینه است. عملکرد تیم اقتصادی دولت به خوبی این مساله را نشان می دهد. انفجار تورمی و عبور نرخ دلار از ۴۰ هزار تومان حاکی از آن است که دولت نتوانسته از پس ماموریت سخت اقتصادی خود برآید.

نکته مهم این است که مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر دولت چه سیاستی را برای حل این بحران به کار گرفته و قصد دارد کدام یک از وزرای دولت را استیضاح کرده یا دولت را به تغییر و ترمیم کدام بخش از کابینه وادارد؟

وزرایی که مورد انتقاد بهارستان قرار گرفته اند

آنطور که برخی رسانه ها ادعا کرده اند، احسان خاندوزی (وزیر اقتصاد) و سیدرضا فاطمی امین (وزیر صمت)  مورد انتقاد نمایندگان مجلس قرار گرفته و احتمال اینکه استیضاح شوند زیاد است. وزیر گردشگری، ارشاد و ورزش نیز در خطر استیضاح هستند.

جواد اوجی (وزیر نفت)، عزت الله ضرغامی (وزیر گردشگری و میراث فرهنگی) و بهرام عین اللهی (وزیر بهداشت) از جمله وزرایی هستند که این روزها بیشترین تذکر را از پارلمان نشین ها دریافت کرده اند. همچنین، لازم به ذکر است که بهرام عین اللهی، فاطمی امین، حمید سجادی و جواد ساداتی نژاد تا کنون یک کارت زرد از مجلس دریافت کرده‌اند و بعید نیست قبل از دو سالگی عمر دولت در لیست تغییر قرار بگیرند‌.

ملاک مجلس برای تغییر کابینه چیست؟

اگرچه آنچه باعث شده وزرای دولت مورد انتقاد مجلسی ها قرار بگیرند، عملکرد نسبتا ضعیف آنها به خصوص در زمینه اقتصادی است اما شواهد گویای این است که عملکرد بد این وزرا در برقراری ارتباط خوب با نمایندگان مجلس نیز در تضعیف جایگاه آنان تاثیر داشته است. به طور مثال، فاطمی امین از همان روز اول وزارت تا کنون مورد انتقاد گروهی از نمایندگان مجلس قرار گرفته و تلاش های زیادی از طرف گروهی از نمایندگان مجلس برای استیضاح او صورت گرفته است.

همچنین، احسان خاندوزی نیز هیچگاه مورد اعتماد کامل نمایندگان مجلس قرار نگرفته و همواره مخالفینی علیه او موضع گرفته اند‌.

شاید شنیدن زمزمه هایی مبنی بر استیضاح وزیر گردشگری، ورزش و جوانان یا فرهنگ و ارشاد نشان دهد که آنچه عامل اصلی استیضاح وزیران است، عدم توانایی در ارتباط برقرار کردن یا لابی است.

در حال حاضر، بحران اقتصادی کشور را فراگرفته است. اگر مجلس توجه کافی به وضعیت کشور داشته و خود را انعکاس دهنده شرایط کشور می‌دانست، باید تغییرات سریعی را در کابینه ایجاد می کرد و یا حداقل مسئولین اقتصادی دولت را به مجلس می کشاند اما در این بحران عمیق، برخی نمایندگان مجلس سخن از تغییر یا استیضاح وزیر ورزش و فرهنگ می کنند.

وزارت امور خارجه در آرامش مطلق!

یکی دیگر از وزرایی که با قدرت خود توانسته ارتباط خوبی را با مجلس برقرار کند و از خطر استیضاح یا پرسش در امان بماند، وزیر امور خارجه است.

این ارتباط خوب تا آنجا است که جلیل رحیمی جهان‌آبادی، نماینده تایباد و تربت جام امیرعبداللهیان را یکی از وزرای خوب دولت دانسته و گفته است: در حوزه بهبود روابط با همسایگان، آقای رئیسی و وزارت خارجه خیلی خوب عمل کرده است. در حوزه توجه به مسائل اقتصادی در سیاست خارجی به نظر من وزارت خارجه بسیار مثبت و موفق عمل کرده است. اصلا می‌توان گفت یکی از نقاط قوت دولت آقای رئیسی وزارت امور خارجه است که دارد خوب و موفق عمل می‌کند ولی سایر وزارت خانه‌ها به نظرم یک مقداری به تغییر و تحرک بیشتری نیاز دارند.

این اظهارات در حالی بیان می شود که عملکرد وزارت امور خارجه مورد انتقاد فراوان قرار گرفته است. اگر بحران فعلی کشور را بحرانی اقتصادی بدانیم باید بگوییم که وزارت امور خارجه نیز در شکل گیری این بحران نقش داشته است. وزارت امور خارجه نه توانست با احیاء برجام، درهای بسته روابط اقتصادی با غرب را باز کند و نه توانست از طریق ارتباط با شرق و چین، بازارهای جهانی متعددی برای کالاهای ایرانی به وجود آورد.

شرط احیاء اقتصاد ورود ارز و نقدینگی به کشور  و شرط ورود نقدینگی به کشور صادرات است. شرط صادرات، اتصال به  بازار جهانی و شرط اتصال به بازار جهانی داشتن روابط حسنه با سازمان های بین المللی و کشورهای مختلف است. بنابراین، بخشی از بحران اقتصادی فعلی مستقیما به عملکرد وزارت امور خارجه باز می گردد.

تصمیم مهمی که نمایندگان مجلس باید بگیرند

البته برخی نمایندگان مجلس انتقادهایی را به امیرعبداللهیان داشته اند اما آنطور که نشریه الجریده کویت مدعی شده این نمایندگان منتقد ارتباط امیرعبداللهیان با جوزف بورل و تلاش برای احیاء برجام بوده اند. این در حالی است که نمایندگان مجلس باید تمام تلاش خود را بکنند که وزارت امور خارجه از سیاست های واحدی پیروی کند که منجر به افزایش ارتباطات خارجی، ایجاد بازارهای جهانی، رفع تحریم ها و ورود ارز و نقدینگی به کشور شود.

در حال حاضر، مجلس شورای اسلامی وظیفه مهمی دارد. آنچه مردم از قانونگذاران انتظار دارند نه صرفا استیضاح وزرا بلکه فشار بر دولت جهت روشن شدن سیاست ها، خط و مشی کلی و بهبود اقتصاد کشور است. مجلس وظیفه دارد در شرایط حساس کنونی درک درستی از مشکل کشور و راه حل آن داشته باشد، زیرا بدون فهم مشکل و راه حلش، مساله ای حل نخواهد شد. کمبود نقدینگی و واکنش اشتباه دولت به این کمبود (چاپ اسکناس به جای کاهش هزینه) بحران اقتصادی فعلی را ایجاد کرده است. تغییر در سیاست های وزارت خانه های اقتصادی و امور خارجه چاره این بحران است. بنابراین، مجلس باید به جای استیضاح وزیر ورزش به فکر بهبود عملکرد این وزارت خانه ها باشد.

اگر مجلس قصد دارد تغییری در ساختار تیم اقتصادی دولت به وجود آورد، باید این تغییر را بر مبنای عملکرد و نه صرفا قدرت ارتباط و لابی یک وزیر یا وزارت خانه به وجود آورد. این امر مستلزم این است که نمایندگان به جای پرداخت به روابط شخصی، بحران را تشخیص داده و به حل آن بپردازند.